بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - ایمنا / شاخص کل بورس اوراق بهادار در هفته گذشته با کاهش بیش از هشت درصدی مواجه شد؛ کاهشی که اگرچه به دلیل حمله تروریستی آمریکا و شهادت فرمانده عالی رتبه سپاه بود اما از مدت ها قبل به دلیل رشد پیوسته بازار سرمایه، تحلیلگران در انتظار آن بودند.
بامداد جمعه_ 13 دی ماه_ دو خودرو حامل سردار سلیمانی و ابو مهدی المهندس، دو فرمانده عالی رتبه مقاومت، به دستور مستقیم دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، در یک اقدام تروریستی و با نقض قوانین بین المللی از جمله نقض آشکار حاکمیت عراق با شلیک چند فروند موشک و در نزدیکی فرودگاه بین المللی بغداد منفجر شد.
با رسانه‌ای شدن این اتفاق و افزایش نگرانی‌های جهانی، قیمت نفت به عنوان یکی از حساس‌ترین کالاهای صادراتی از منطقه خاورمیانه بیش از هفت درصد رشد کرده و برای مدتی از مرز 70 دلار نیز گذشت. البته این قیمت به دلایل مختلف از جمله ابهام در شرایط سیاسی خاورمیانه به ویژه روابط تهران- واشنگتن و بغداد- واشنگتن پس از مدتی از هفتاد دلار عقب نشست اما تا زمان ایراد بیانیه ریاست جمهوری آمریکا حول همین مقدار در نوسان بود. قیمت انس طلا نیز به عنوان امن ترین دارایی در چنین شرایطی سر به فلک زد و رکورد هفت ساله خود را شکست. این فلز گران بها در اولین ساعات بعد از حمله تروریستی آمریکا از مرز 166 دلار نیز فراتر رفته و به 1611 دلار نیز رسید.
از دیگر واکنش‌های بازار به این اقدام آمریکا، واکنش بازارهای سرمایه کشورهای جهان از جمله بورس ایران و آمریکا بود. بورس نزدک که دومین بورس بزرگ جهان محسوب می‌شود با وجود روند رو به رشد خود در روزهای گذشته، نزولی شد و بورس‌های اروپا و ژاپن نیز روز خود را منفی آغاز کردند.
اما مسئله قابل توجه در این میان سقوط تاریخی ارزش بازار بورس ایران بود. کاهش بیش از 16 هزار واحدی شاخص کل بورس تهران اگرچه از نظر مقداری بزرگترین ریزش تاریخ بورس ایران محسوب می‌شود اما از نظر درصد ریزش در جایگاه سوم قرار می‌گیرد. با این وجود ریزش تاریخی بورس در اولین روز هفته گذشته و به دنبال آن روند کاهشی که در کل هفته گریبانگیر بازار سرمایه بورس بود، نشان از دو واقعیت در این بازار دارد.
واقعیت اول وجود هیجانات و چیرگی آن بر بازار سرمایه که به دلیل حضور مستقیم بسیاری از فعالان مبتدی و ناوارد در بازار سرمایه است که به اصطلاح با یک کشمش گرمیشان می‌شود و با یک غوره سردی. این افراد به رغم توصیه‌های فراوان مبنی بر استفاده از صندوق‌های سرمایه گذاری، شرکت‌های سبدگردان و مشاوره سرمایه گذاری مستقیما وارد معاملات شدند به گونه‌ای که بر اساس آمارهای موجود پیش از این رخداد حدود 90 درصد از فعالیت‌های بازار سرمایه به دست حقیقی‌ها صورت گرفته و این مهر تاییدی است بر غلبه هیجانات در شرایط اصلاحی.
واقعیت دوم پشت این اصلاح هشت درصدی بورس، انتظارات متخصصان و فعالان خبره بازار برای یک اصلاح پس از رشد پیوسته حدودا دو ماهه اخیر است. همانطور که در نمودار زیر به وضوح پیداست بورس تهران از 26 آبان وارد یک روند صعودی پیوسته شده که تا پیش از رخداد بامداد 13 دی ماه، ادامه داشته و شاخص کل را به رکورد تاریخی 384 هزار واحد رسانده است.
در این روزها که تقریبا همواره روند مثبتی طی می‌شد هر روز شاهد رکوردی تازه در بورس بودیم. بنابراین فعالان خبره در انتظار چنین اصلاحی از سوی بازار بودند؛ اصلاحی که مهدی طهامی، کارشناس بورس و بازار سرمایه، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا از احتمال بروز آن در حوالی کانال 354 هزار واحد را خبر داده بود. با وجود چنین انتظاری، بازار با اقبال روبه رو بود و روند صعودی خود را بدون اصلاح و تقریبا به صورت پیوسته ادامه داد. این پیوستگی به اندازه‌ای بود که تازه واردان تا قبل از سقوط تاریخی بازار، تقریبا هر روز مطمئن بودند که بازار با رشد و بازدهی مثبت روبه رو خواهد شد.
با این وجود واکنش منفی بازارهای بورس جهانی نظیر بورس نزدک و بورس توکیو که فعالان به مراتب حرفه‌ای تری در خود دارد، یادآور حقیقتی است که اختصاص به بازار سرمایه ایران یا کشوری خاص ندارد و آن عکس‌العمل چنین بازارهایی نسبت به اخبار سیاسی و غیراقتصادی اگرچه رخدادهای سیاسی با تغییر روابط بین کشورها در نهایت آثار اقتصادی خود را نشان می‌دهد و از این جهت بر بازار بورس تاثیر مستقیم دارد.
اما این بی ثباتی در بازارهای جهانی و از جمله ایران خیلی دوام نیاورده و پس از اینکه ترامپ در عصر چهارشنبه _18 دی ماه_ بیانیه خود را از کاخ سفید اعلام کرد روند صعودی بازارهای نفت و طلا متوقف و به آرامش بازگشت. بازارهای سهام نیز افزایشی شد اما از آن‌جایی که این تغییرات همزمان با بسته بودن بازار سرمایه ایران انجام شد، این بازار هنوز فرصت واکنش به آن را پیدا نکرده است. ردپای نتایج این تغییرات در فضای سیاسی بین المللی، در معاملات امروز بورس پیدا خواهد بود.
با حذف احتمال بروز جنگ میان ایران و امریکا، حداقل تا مدتی باعث رفع نگرانی‌ها و بازگشت تعادل در همه بازارها به ویژه بازارهای داخلی شد. دلار از سطوح بالای 14 هزار تومان تا حوالی 13 هزار و 500 تومان کاهش یافت و سکه نیز از بلندای پنج میلیون و 200 هزار تومانی به چهار میلیون و 700 هزار تومان در روز پنج شنبه رسید. پیش‌بینی می‌شود با برگشتن آرامش به بازارها، ادامه این روند کاهشی را در معاملات امروز بازار شاهد باشیم.
آینده بورس چگونه خواهد بود؟
اگرچه به نظر می‌رسد با رفع نگرانی‌ها درباره افزایش تنش در خاورمیانه و احتمال بروز جنگ میان دو کشور ایران و آمریکا، بورس تهران نیز از این امر تاثیر پذیرفته و افزایش یابد اما شاید این صعودی شدن بازار به همین سادگی نیز نباشد.
شوکی که به بسیاری از سهامداران تازه وارد و مبتدی در روزهای اخیر وارد شد، آنچنان قوی بود که شاید بازگشت سرمایه به بورس از سوی این افراد را به وجود دلایل اطمینان بخش دیگری مشروط کند. در واقع از آنجا که برخی تحلیل‌های موجود از وجود ریسک اگرچه اندک، در بازار حکایت دارد و همچنین شوک اخیر شاید باعث شود تازه واردان بازار کمی بیشتر به ریسک‌های موجود و ذات نوسانی بازار سرمایه توجه کنند، با این وجود در شرایط حاضر که بازارهای موازی از جمله مسکن، طلا، ارز و خودرو از بازدهی خوبی نسبت به بازار سرمایه برخوردار نبوده‌اند، به نظر می‌رسد این بازار مجددا به پناهگاه سرمایه‌های خرد تبدیل شود.
همچنین ادامه حمایت‌ها که توسط شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، اعلام شد نیز می‌تواند با ایجاد حس اعتماد و افزایش نقدشوندگی این بازار به عاملی مثبت برای سهامداران خرد و تازه وارد تبدیل شود؛ عاملی که برخی از تحلیلگران آن را اشتباه و مغایر با ذات صبور بازار سرمایه می‌دانند.