بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - آرمان ملی / متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
عذرخواهی در فرهنگ سیاست ایران واژه مفقوده نیست اما برخی آن را لازم نمی‌دانند چنانکه علی مطهری در سال 93 گفت: «در سطوح نظام اسلامی هم ممکن است خطاهایی رخ دهد و این که نظام عذرخواهی کند برای اشتباهات یک ارزش است، همانطور که راجع به مرگ ستار بهشتی در مجلس سوال کردیم عده‌ای می گفتند بر خلاف مصلحت نظام است و باید کتمان کنیم و نباید آن‌ها را بیان کنیم در حالی که ما می گفتیم باید این‌ها را بیان کنیم و خودمان اصلاح کنیم.» نهادینه کردن فرهنگ عذرخواهی درجامعه به فرهنگ‌سازی جدی نیازدارد. عموماً افراد به خصوص آنهایی که پست و مقام مهمی دارند فکر می‌کنند عذرخواهی کردن از شأن و منزلت و قدر و مقامشان می‌کاهد. فرهنگ عذرخواهی پسندیده است و مهم‌ترین آثار آن افزایش اعتماد و همبستگی در کشور است چنانکه تجربه کشورهای غربی نشان داده است، اگر در صورت بروز اشتباه صادقانه از مردم عذرخواهی شود اعتماد و تکیه مردم به مدیران و دولتمردان بیشتر خواهد شد اما گویا برخی با عذرخواهی از سوی خود و همفکرانشان مشکل دارند و نه تنها به هیچ نحو حاضر به عذرخواهی در قبال اقداماتشان نیستند بلکه از این فرهنگ به عنوان ابزاری برای هجمه به رقیب استفاده می‌کنند مانند 7سال انتظار برای عذرخواهی اصولگرایان به دلیل حمایت بی‌حد و حصرشان از احمدی‌نژاد که تبعات این حمایت بارها عیان شده است.
فرار اصولگرایان از تحسین عذرخواهی
در اتفاق سقوط هواپیمای اوکراینی باز هم جامعه تصور داشت که عذرخواهی نخواهد شد اما فرمانده هوافضای سپاه خط باطل بر این تصور کشید و عنوان کرد: «در بحث سقوط هواپیمای اوکراینی، بخش هواپیمایی و دولتی هیچ قصوری نکرده، هر تقصیری هست متوجه ما نیروهای مسلح است.» سردار حاجی‌زاده افزود: «بعد از شنیدن این خبر در غرب کشور پس از اجرای عملیات نظامی علیه پایگاه‌های آمریکایی و زمانی که اطمینان پیدا کردم که این اتفاق افتاده آرزوی مرگ کردم.» آنچه سردار حاجی‌زاده بیان کرد با تحسین همراه شد و جامعه از او بابت پذیرش اشتباه تقدیر کرد. اصلاح‌طلبان و اعتدالیون بر خلاف اصولگرایان چندان با عذرخواهی بیگانه نیستند و از نخستین ساعات پس از اظهارات فرمانده هوافضای سپاه به تحسین این رفتار پرداختند چنانکه علی مطهری نماینده میانه‌رو مجلس نوشت: «درباره حادثه هواپیمای اوکراینی چند نکته قابل ذکر است. 1- اینکه فرمانده نیروی هوافضای سپاه مسئولیت این حادثه را به عهده گرفت و عذرخواهی کرد قابل تقدیر است. 2- نیروهای مسلح که از صبح حادثه از واقعیت ماجرا خبر داشتند باید سازمان هواپیمایی کشوری و صداوسیما را ملزم می‌کردند که تا زمانی که این حادثه در حال بررسی است اظهار نظر نکنند. 3- مسئولان سازمان هواپیمایی کشوری با اطلاعات ناقص خود به اظهار نظر پرداختند، در نتیجه بعد از اعلام نظر سپاه، این شبهه در ذهن بسیاری از مردم پیدا شد که حاکمیت می‌خواسته واقعیت را کتمان کند ولی مجبور به بیان واقعیت شده است. 4- از توضیحات مقامات نظامی و مسئولان سازمان هواپیمایی کشوری برمی‌آید که هماهنگی لازم میان این دو نهاد وجود نداشته است. 5-گفته شد از یگان مستقر در بندرعباس به سامانه‌ای که هواپیما را ساقط کرد خبر داده شده بود که موشک کروز به سمت تهران در حال حرکت است ولی بعدا این موضوع منتفی شد اما خبر آن به دلیل نقص دستگاه مخابراتی به آن سامانه ارسال نشد که اگر می‌شد این اتفاق نمی‌افتاد. این احتمال، هرچند ضعیف، به ذهن می‌آید که اساسا خبر موشک کروز کار دشمن بوده که سامانه‌های ما را دچار اضطراب کند. به هرحال قابل بررسی است. 6- لازم است قاصران و مقصران این حادثه به مردم معرفی و مجازات شوند و چه بهتر که مقصران اصلی از سمت خود استعفا دهند.»
ربط عذرخواهی با فتنه اقتصادی چیست؟
پیش از او سعید شریعتی فعال سیاسی اصلاح‌طلب نوشته بود: «گزارش سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران در مورد چگونگی رخ دادن حادثه وحشتناک و تاثربرانگیز شلیک موشک به هواپیمای مسافربری بوئینگ800-737 در نوع خود بی‌نظیر بود و این برای نخستین بار است که نیروی نظامی ایران به صراحت اقرار به خطا و اشتباه وحشتناک خود می‌کند و مسئولیت آن را می‌پذیرد و از جامعه بابت این ضایعه اسفناک عذرخواهی می‌کند.» اصولگرایان دلواپس اما در خواب عمیقی بودند و تنها واکنش آنها چنین بود که تحسین اقدام سردار حاجی‌زاده از سوی اصلاح‌طلبان را به سخره بگیرند. مشرق دیروز نوشت: «در کنار تأکید شریعتی بر تمجیدآمیز بودن اقدام سردار حاجی‌زاده البته بایستی به این نکته هم اشاره کرد که ستاد اصلاحات اصرار دارد با نادیده گرفتن پذیرش مسئولیت از سوی سپاه؛ یک تصادف غیرعمد را اقدامی عامدانه جلوه داده و در ادامه نیز نظام اسلامی را که رسما مسئولیت حادثه را می‌پذیرد دروغگو و من‌بعد از این فاقد اعتماد عمومی معرفی کند! رفتاری که اولا بدون دلیل عقلانیست و می‌خواهد تنها دلیل خود را موضع‌گیری نظری برخی مقامات و رسانه‌ها تا قبل از اعلام گزارش رسمی بیان کند و در بحث اعتماد عمومی نیز به ادامه القائات خود در راستای پروژه «فتنه اقتصادی» بپردازد و چشمانش را بر روی منصه‌های تبلور اعتماد مردم به نظام اسلامی ببندد.» مشخص نیست تحسین اقدام فرمانده سپاه از سوی یک اصلاح‌طلب چه ارتباطی با فتنه اقتصادی دارد که ساخته و پرداخته ذهن دلواپسان است.
اعتدالیون هم تقدیر کردند
نکته قابل تامل دیگر اینکه اعتدالیون هم مانند سعید شریعتی به تحسین سردار حاجی‌زاده پرداخت مانند مرتضی طلایی عضو پیشین شورای شهر تهران در یادداشتی با بیان اینکه عذرخواهی سردار حاجی‌زاده ستودنی است، ‌گفت: «خداوند مدافع مردانی است که با جان، مال و آبرو به پاسداری مردم مشغول‌ هستند.» سکوت اصولگرایان در قبال واکنش طلایی نشان داد که مشکل آنها تحسین عذرخواهی از سوی اصلاح‌طلبان است.