بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - دلایل طرح استعفای روحانی در سال 97
سایز متن الف الف
لینک کوتاه در کلیبرد کپی شد! http://akhr.ir/6077739
٨٧٤
٠
شرق / متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
نشست خبری رئیس‌جمهور در حالی روز یکشنبه برگزار شد که در هفته گذشته یکی از خبرهای داغ سیاسی شایعه استعفای حسن روحانی بود، شایعه‌ای که خیلی زود توسط دولتی‌ها تکذیب شد. معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهور در توییتی این شایعه را تکراری و فاقد خلاقیت دانسته و تلویحا آن را به دو جناح سیاسی در کشور ربط داده بود. حسام‌الدین آشنا مشاور رئیس‌جمهور نیز دست‌اندرکاران کانال «آمدنیوز» را در این شایعه‌ها بی‌تأثیر ندانسته بود. سخنگوی دولت هم در چند توییت اعلام کرد رئیس‌جمهور تا دوازدهم مرداد 1400 در خدمت ملت پای پیمان خود خواهد ایستاد. با این حال، در نشست خبری حسن روحانی خبرنگاری از او خواست یک ‌بار برای همیشه صریحا موضع خود را درباره استعفا مطرح کند. رئیس‌جمهور نیز اعلام کرد: «استعفا معنا ندارد و از آغاز انتخابات که آمدیم، به مردم وعده و قول دادیم و تا ساعت آخر ان‌شاءالله پای وعده و قول خود می‌مانیم و تلاش می‌کنیم تا حد امکان این وعده‌ها را عملی کنیم». با این حال روحانی از دو روزی گفت که خود را برای استعفا آماده کرده بود اما با مخالفت مقام معظم رهبری مواجه شده بود. رئیس‌جمهور در این باره گفت: «هیچ‌وقت به دنبال استعفا نبودم، ولی در همان روزهای اول دولت درحالی‌که هنوز مراسم تحلیف انجام نشده بود و مسائل اقتصادی آن روز مطرح بود، خدمت رهبری گفتم که اگر کسی یا دولت بهتری وجود دارد که می‌تواند خدمت کند، من حاضرم کنار بروم، اما ایشان شدیدا رد کردند و گفتند دوست دارم تا آخرین روز خدمت کنید. در سال 97 هم باز به دلیل مسائلی که در دولت پیش آمد، همین موضوع را با ایشان مطرح کردم و ایشان این ‌بار گفتند که من حتی یک ساعت زودتر هم اجازه نمی‌دهم کار دولت خاتمه یابد». با یک نگاه اجمالی به وقایع سال 97 احتمالا به عنوان نزدیک‌ترین گزینه و دلیل برای استعفای حسن روحانی، بحث «عدم کفایت رئیس‌جمهور» در مجلس را می‌توان ذکر کرد. اما مگر در سال 97 چه رخ داده بود که رئیس‌جمهور را تا مرز استعفا پیش برده بود؟ برای رسیدن به آن دلیل، باید باز هم چند ماه به عقب‌تر رفت. دی سال 96 بود که در مشهد تظاهراتی با عنوان «نه به گرانی» برگزار شد و کم کم شهرهای دیگر کشور را نیز ملتهب کرد. این اتفاقات گذشت تا اینکه رئیس‌جمهور آمریکا در اردیبهشت سال 97، رسما اعلام کرد که از برجام خارج می‌شود. همین اتفاق به تدریج اقتصاد کشور را تحت تأثیر قرار داد و دولت را با چالش مواجه کرد. حسن روحانی بارها در سخنرانی‌های خود از دی ماه سال 96 به عنوان روزهایی تلخ یاد کرده که باعث شد ترامپ جرئت پیدا کند از برجام خارج شود. او در شهریور سال گذشته، در جلسه سؤال از رئیس‌جمهور درباره آن گفته بود: «نکته اساسی این است که چه شد کشور؟ کشوری که در مسیری آرام حرکت می‌کرد و همین ترامپ هم که سر کار آمده بود، آمد به منطقه و همان ایام انتخابات بود که ضربه محکمی به ترامپ و کشورهای کوچک دور و برش زدند. چه شد جو تغییر کرد؟ تاریخ این تغییر پنجم دی ماه سال 96 است. هر کس تاریخ دیگری بدهد، آدرس غلط به مردم داده است». در ابتدای سال 97، اتفاقات اقتصادی که بعد از خروج آمریکا گریبان کشور و دولت را گرفت، باعث شد مخالفان دولت با فشار به رئیس‌جمهور او را به سمت استعفا سوق دهند و عده‌ای نیز در مجلس که به نمایندگان جبهه پایداری نزدیک‌اند، به دنبال طرح عدم کفایت رئیس‌جمهور بودند و حتی صحبت از روی‌کار‌آمدن یک رئیس‌جمهور نظامی نیز شده بود.
مؤتلفه: رئیس‌جمهور با ما
از نکات جالب در سال گذشته این بود که حزب باسابقه مؤتلفه اسلامی رسما اعلام کرده بود که می‌تواند دولت را در دست بگیرد. اسدالله بادامچیان، عضو شورای مرکزی این حزب، گفته بود: «کسی می‌تواند کار را پیش ببرد که کارآمد، قوی و مقتدر باشد. هرچه به دولت ضعیف کمک کنیم، چون ناکارآمد است، نمی‌تواند پیش برود». او در پاسخ به این پرسش که در کشور حزبی با این شرایط که شما اشاره کردید، داریم که بتواند از پس مشکلات برآید، گفته بود: «مگر مؤتلفه اسلامی را نداریم؟» البته حزب مؤتلفه در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 96، مصطفی میرسلیم را به عنوان کاندیدا و رقیب حسن روحانی به میدان فرستاده بودند اما در نهایت به ابراهیم رئیسی رأی دادند، هرچند میرسلیم هم از صحنه انتخابات کنار نرفت و آخر شد.
طرح عدم کفایت رئیس‌جمهور
مخالفان دولت در مجلس تقریبا از اوایل تیرماه سال گذشته «طرح عدم کفایت رئیس‌جمهور» را کلید زدند. حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نماینده اصولگرا و عضو کمیسیون برنامه و بودجه اعلام کرده بود که در حال تنظیم این طرح هستند و محمد دهقان، نایب‌رئیس کمیسیون ولایی مجلس هم گفته بود: «اگر خدای نکرده همچنان تردید‌ها و نگاه به غرب وجود دارد و دولت همچنان معتقد است تنها راهکار حل مشکلات، عقب‌نشینی است و دوباره می‌خواهند تجربه تلخ گذشته را تکرار کنند، ادامه حضور دولت، خیانت به کشور است و باید کار را به اهلش واگذار کند که این کار تنها خدمت به کشور است».
رئیس‌جمهور نظامی
ایده جایگزینی برای حسن روحانی به این موارد ختم نشد و حتی سخن از یک «رئیس‌جمهور نظامی» نیز به میان آمد. منتقدان دولت حتی نام «سردار قاسم سلیمانی»، «سردارحسین دهقان» و «دریابان علی شمخانی» را به‌عنوان گزینه‌های احتمالی مطرح کره بودند. روزنامه اعتماد در آن زمان نوشته بود: «شنیده‌ها حاکی از آن است که سرتیپ حسین دهقان، مشاور صنایع دفاعی فرمانده کل قوا، اولین چهره‌ نظامی با سودای ریاست‌جمهوری است. رئیس‌جمهوری نظامی آرزوی دیرینه جماعتی از سیاست‌ورزان ایرانی بعد از انقلاب با پیشینه راست یا اصولگرایی است؛ تا جایی که حتی به عناوینی مانند «رضاخان حزب‌اللهی» یا «رضاخان مصلح» نیز تمسک جسته‌اند. نکته تأمل‌‌برانگیز این است که مطرح‌کنندگان ایده رئیس‌جمهوری نظامی در این روزها، کسانی‌اند که یا خودشان مستقیما پیشینه نظامی داشته‌اند و شاید هنوز هم دارند یا به‌نحوی آبشخور سیاسی، فکری و اجتماعی‌شان با این حوزه گره خورده است». اولین فردی که از آمدن رئیس‌جمهور نظامی استقبال کرده بود، محمدعلی پورمختار، نماینده فعلی مجلس بود که سابقه حضور در سپاه از زمان جنگ و همین‌طور ناجا با سمت‌های فرمانده و مدیریت‌های ارشد را دارد. او به خبرآنلاین گفته بود: «رسانه‌ها این را تشدید می‌کنند و گسترش می‌دهند که نظامی‌ها نباید رئیس‌جمهور شوند؛ من اعتقاد دارم اگر یک نظامی رئیس‌جمهور شود، حتما می‌تواند کشور را از مشکلات نجات بدهد». بعد هم در پاسخ به این پرسش که یعنی باید منتظر باشیم یک نظامی رئیس‌جمهور شود، گفته بود: «ان‌شاءالله». حسین الله‌اکرم از پایه‌گذاران «انصار حزب‌الله» نیز از روی‌کارآمدن یک رئیس‌جمهوری نظامی دفاع کرده و با اشاره به روی‌کارآمدن دونالد ترامپ از محتمل‌بودن ریاست‌جمهوری فردی مانند سردار قاسم سلیمانی و پذیرش او از سوی مردم سخن گفته بود.
«کیهان» مخالف رفتن روحانی
بااین‌حال رفتن حسن روحانی مخالفانی نیز در همان جناح اصولگرا داشت. روزنامه کیهان در واکنش به طرح استعفای روحانی نوشته بود: «چه استعفایی؟! اگر گفته شود برای کارآمدی، عمرو یا زید دولت جابه‌جا شوند، حرف معقولی است؛ درست مانند یک تیم ورزشی. اما مگر وسط مسابقه و دست‌وپنجه نرم‌کردن با حریف می‌شود تیم را یکجا کنار گذاشت و فی‌الفور تیم جدیدی جایگزین کرد؟!». محمدرضا باهنر، دبیرکل جامعه اسلامی مهندسین هم درباره نقدهایی که مخالفان به دولت دارند، به ایسنا گفته بود: «من به روحانی رأی ندادم؛ ولی اگر از من بپرسند حاضری روحانی را به جایی برسانیم که استعفا دهد، حتما می‌گویم نباید به آن نقطه برسیم و ضرورتی هم ندارد. برخی رقابت سیاسی را به اندازه‌ای بزرگ می‌کنند که فکر می‌کنند اگر آجری از زیر پای دولت بکشند، به انقلاب خدمت کرده‌اند».
دولت نمی‌ترسد
اوایل تابستان سال گذشته رئیس‌جمهوری در یک سخنرانی آب پاکی را روی دست مخالفان خود ریخت و گفت: «اگر کسی فکر می‌کند که دولت می‌ترسد،‌ استعفا می‌‌دهد یا کنار می‌رود، اشتباه می‌کند؛ همه ما در کنار هم تا روز آخر دولت دوازدهم به عهدمان وفا می‌کنیم». چند روز بعد ناگهان آنهایی که به دنبال طرح عدم کفایت یا استعفای رئیس‌جمهور بودند، حرفشان را پس گرفتند و همه چیز را به گردن اصلاح‌طلبان انداختند. مثلا جواد کریمی‌قدوسی، نماینده فراکسیون ولایی مجلس، گفت جریان انقلابی به دنبال استیضاح یا استعفای رئیس‌جمهور نیست و اصلاح‌طلبان را به سهم‌خواهی از دولت متهم کرد که در شرایط فعلی به‌جای کمک به دولت سهم بیشتری طلب می‌کنند.
ناگهان چرخش
چرخش ناگهانی مخالفان دولت عجیب بود اما وقتی گفت‌وگوی قدرت‌الله علیخانی، فعال اصلاح‌طلب با «انتخاب» را در 18 تیر سال گذشته بخوانیم، متوجه موضوع خواهیم شد. او گفته بود: «افراد یا گروه‌های خواهان استعفای رئیس‌جمهور، گروه‌های ریشه‌داری نبودند یا پایگاهی ندارند، مثل مؤتلفه‌ای‌ها یا پایداری‌ها. البته این وسط، بعضی از نظامی‌ها هم این حرف را گفتند اما بعد از ملاقات رئیس‌جمهور با رهبری، حرفشان را پس گرفتند و منکر شدند و اگر چنین چیزی گفته بودند، سریع اصلاح کردند». به احتمال زیاد این همان دیداری است که حسن روحانی روز یکشنبه از آن سخن گفته بود.