بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - سازمان مدیریت بحران کجا بود؟
سایز متن الف الف
لینک کوتاه در کلیبرد کپی شد! http://akhr.ir/6160384
٠
٠
شرق / متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست.
در بطن روزهای بحران، کمتر نامی از سازمان متولی مدیریت بحران به میان می‌آید. سازمان مدیریت بحران کجای ساختار مدیریتی مقابله با ویروس کرونا قرار دارد؟ سازمانی که رئیس آن، اسماعیل نجار، خود به کرونا مبتلا شده است. این سازمان از سال 1387 شروع به کار کرده و قانونی که بر اساس آن اداره می‌شد تا سال آخر مجلس دهم، آزمایشی بود و هر سال تمدید شده بود. در مجلس دهم اما قانون مدیریت بحران کشور تصویب و به دولت ابلاغ شد. به گفته عده‌ای از نمایندگان مجلس، این قانون در صورت اجرائی‌شدن، می‌توانست مدیریت بحران کرونا را در جهت کارآمدی قرار دهد. بر همین اساس، روز گذشته نمایندگان نامه‌ای به رئیس‌جمهوری نوشتند و خواستار برخورد با کسانی شدند که در اجرای این قانون تعلل کرده‌اند. در این نامه، خطاب به رئیس‌جمهوری اشاره شده: «متأسفانه با گذشت بیش از شش ماه از زمان ابلاغ قانون دائمی جدید، تاکنون اقدام عملی مؤثری جهت اجرائی‌شدن آن معمول نشده و کماکان قانون آزمایشی سابق که نقایص و مشکلات فراوان آن در محورهای مختلف اجرائی و در مواقع بحرانی مشهود است، مبنای عمل قرار دارد که موجب آشفتگی‌های جاری در نظام تصمیم‌گیری و مدیریت اثربخش بحران و در نتیجه سلب اعتماد عمومی شده است».
چرا قانون مدیریت بحران اجرا نمی‌شود؟
در این نامه که 21 نماینده آن را امضا کرده‌اند و رونوشتی هم از آن به رئیس مجلس ارسال شده، توضیحاتی درباره قانون مدیریت بحران داده شده است. در توضیح این نامه آمده: «مطابق این قانون، ازجمله وظایف سازمان مدیریت بحران کشور ذیل وزارت کشور، ایجاد آمادگی مطلوب سازمانی و عملیاتی برای پاسخ به بحران و اقدام لازم جهت استقرار نظام‌های قابل اطمینان آمادگی و ایمنی در مؤسسات دولتی، عمومی غیر‌دولتی، خصوصی و تأسیسات وابسته به آنها و ایجاد شبکه ارتباطی اختصاصی برای شرایط اضطراری، تهیه برنامه‌های آمادگی و پاسخ استان‌ها و تدوین ضوابط فنی و دستورالعمل‌های لازم جهت استاندارد‌کردن خدمات سازمان‌های امدادی در سطح کشور و ارتقای توانایی کشور برای بازتوانی و بازسازی، پس از وقوع حوادث و بحران‌هاست. همچنین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف بوده به‌منظور پیش‌بینی دقیق، هشدار به‌موقع و انجام اقدامات پیشگیرانه در زمینه همه‌گیری (اپیدمی) بیماری‌های انسانی، نسبت به ایجاد مراکز پایش و هشدار با همکاری وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست اقدام کند». در بخش دیگر نامه نیز از رئیس‌جمهور درخواست شده با توجه به اینکه «فائق‌آمدن بر شرایط ویژه کنونی کشور بر اثر شیوع پرشتاب ویروس کرونا، مستلزم هماهنگی و هم‌افزایی و مدیریت یکپارچه‌ای است که همه ابعاد آن به صورت جامع در این قانون پیش‌بینی شده، مقتضی است ضمن شناسایی و برخورد جدی با دستگاه‌ها و افرادی که تعلل جدی در اجرای قانون داشتند، دستور تسریع در اجرای آن را نیز صادر فرمایید». نمایندگان تأکید کردند: «در صورت کوتاهی و سهل‌انگاری در اجرای قانون، حضرت‌عالی و دیگر مسئولان باید در برابر مردم و نمایندگان ملت پاسخ‌گو باشید». اسامی «طیبه سیاوشی، محمود صادقی، محمدرضا بادامچی، عبدالکریم حسین‌زاده، سید‌فاطمه ذوالقدر، حیدر عابدی، سید‌فرید موسوی، ابوالفضل سروش، محمد کاظمی، پروانه مافی، سیده‌فاطمه حسینی، فاطمه سعیدی، سیده‌حمیده زرآبادی، پروانه سلحشوری، محمدعلی وکیلی، عبدالرضا هاشم‌زایی، شهاب‌الدین بی‌مقدار، حمید گرمابی، احمد مازنی، علی بختیار و مهدی شیخ» پای این نامه به چشم می‌خورد.
نایب‌رئیس فراکسیون امید با اشاره به نبود مدیریت بحران کارآمد در ایران:
باید ساختار مدیریتی کشور را اصلاح کنیم
عبدالکریم حسین‌زاده، نایب‌رئیس فراکسیون امید، در گفت‌وگو با «شرق» توضیحات بیشتری درباره لزوم مدیریت بحران یکپارچه می‌دهد و تأکید می‌کند مدیریت بحران در ایران کارآمد نیست.
در قانون جدید ملاحظاتی وجود داشت که مقابله و مدیریت بحران را کارآمد کند؟
در همه بحران‌های انسان‌ساخت و طبیعی، مشکل اصلی در کشور ما نبود مدیریت واحد و یکپارچه است. اینکه برای هر بحران ستاد و کمیته‌ای تشکیل شود، خود به لحاظ سخت‌‌افزاری و نرم‌افزاری مشکلاتی در پی دارد.
درحالی‌که اگر سازمان کارآمد مدیریت بحران با منابع کافی وجود داشت، شرایط متفاوتی حاکم بود. توجه کنید در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته سازمان یا نهادهای مدیریت بحران در آمادگی کامل برای مقابله با بحران هستند؛ از آموزش نیروهای انسانی تا بخش‌های دیگر. امروز هم وظیفه وزارت بهداشت باید کمک به سازمان مدیریت بحران باشد نه برعهده‌گرفتن مسئولیت مقابله با بحران کرونا. در قانون جدید سعی شده بود تا حدودی این مشکلات رفع شود و وظایف نهادها و سازمان‌های ذیل سازمان مدیریت بحران در چنین شرایطی مشخص باشد؛ اما این قانون متأسفانه اجرائی نشده است؛ به‌دلیل همین خلأ‌هاست که زمان‌های طلایی پیشگیری و مقابله با کرونا از دست رفته است. می‌شد این ویروس در قم حبس و مدیریت شود تا گستره آن به کل کشور نرسد، اما چنین نشد و ما نخواستیم از الگوی موفق چین استفاده کنیم. درحالی‌که چین چرخه گردش ویروس را کنترل نکرد، بلکه خود ویروس را داخل ووهان محاصره کرد.
فکر می‌کنید این ناکارآمدی محصول نبود یک نهاد مدیریت بحران است؟
بله. در نبود یک سازمان مدیریت بحران کارآمد ما دچار چنین شرایطی نمی‌شدیم و در مقابل نیروهای مسلح، شهرداری‌ها، هلال‌احمر و همه نهادها و ارگان‌ها ذیل ستاد مدیریت بحران فعالیت می‌کردند و هریک به‌صورت خودمختار عمل نمی‌کردند. مقابله با کرونا به شکل مدیریت جزیره‌ای انجام می‌شود. مدیریت بر دوش حاکمیت و حتی تمام دولت نیست. در همین شرایط می‌شد معاون اول رئیس‌جمهور یا خود رئیس‌جمهور، رئیس این بحران باشند تا حکم‌پذیری وجود داشته باشد. امروز و البته به‌طور‌کلی در مدیریت‌ بحران‌ مشکل حکمرانی داریم، چراکه به‌لحاظ ساختاری مشکل وجود دارد و موازی‌کاری اتفاق می‌افتد. درباره کرونا وزارت بهداشت فراتر از حوزه‌های اختیارات خود کار می‌کند؛ برای مثال این وزارتخانه باید وظیفه توزیع ماسک را بر عهده داشته باشد نه تولید و خرید آن. در چنین شرایطی توجه کنید دلال‌ها در شهر تهران و کشور چه بلایی سر کادر درمان و مجموعه درمانی می‌آورند.
فکر می‌کنید این قانون به‌طور مشخص می‌توانست کارآمدی را افزایش دهد؟
ما فکر می‌کنیم اعمال اصلاحاتی که در این قانون پیش‌بینی شده بود، می‌تواند کارآمدی و ساماندهی مقابله با بحران‌ها را افزایش دهد. درحالی‌که در نبود ساختار مدریت بحران کارآمد نه‌تنها نمی‌توان با بحران مقابله کرد، بلکه دامنه آن را نیز گسترش می‌دهد. قانون مدیریت پیش از این آزمایشی بود و از مجلس نهم هر سال تمدید می‌شد. تا اینکه در مجلس دهم تصویب و ابلاغ شد.
یکی از سؤال‌ها در چنین شرایطی این است که سازمان مدیریت بحران که رئیس آن هم به کرونا مبتلا شده، کجای ساختار مقابله با کروناست؟
بزرگ‌ترین مشکل در سازمان مدیریت فعلی این است که پول ندارد. از سوی دیگر نه یک ستاد اجرائی بلکه ستادی دستوری است؛ برای مثال می‌تواند یک‌سری آیین‌نامه ابلاغ کند. ستاد اجرائی به آن معنا نیست که منابع انسانی و مالی در اختیار داشته باشد، چراکه نگاه ما به این سازمان مدیریت اجرائی بحران نیست. کار این سازمان در نهایت هماهنگی بین دستگاه‌هاست. سازمان مدیریت بحران حتی نمی‌تواند سمن‌ها را به‌طور هماهنگ به کار بگیرد. ما سازمان مدیریت کارآمد نداریم و در قانون جدید سعی شده بود اینها مرتفع شود. امروز کرونا آمده و خدا کند از آن سر سالم به در ببریم؛ اما پس از آن همه‌چیز را تا بحران بعدی فراموش می‌کنیم. درحالی‌که باید ساختار مدیریتی کشور را اصلاح کنیم. توجه کنید استاندارها بالاترین مقام مدیریتی در هر استان و رئیس شورای تأمین و برنامه‌ریزی استان‌ها هستند. امروز در هر استان نماینده‌ای از سوی وزیر بهداشت گمارده شده که عمدتا استادان دانشگاه هستند. خب استاندار چه‌کاره است؟ در ساختار مدیریت صحیح هر استاندار می‌توانست با هماهنگی رئیس مدیریت بحران مسائل را پیگیری کند. امروز چرخه هستی زنگ خطر را به صدا درآورده است؛ اما ما عبرت نمی‌گیریم. آدم‌هایی که در زلزله و سیل کرمانشاه و سیستان و بلوچستان از بین رفتند، به فراموشی سپرده شدند، به‌همین‌دلیل در هر بحران عملکرد و کارآمدی به‌جای بهبود و پیشرفت، عقب‌گرد می‌کنیم.