ایرانیان جهان - شاید تاکنون از خود پرسیده باشید چگونه می‌‌توانیم در شرایط همه‌‌گیری بیماری ناشی از کروناویروس به زندگی اجتماعی خود ادامه دهیم؛ پرسشی که پاسخ آن به رویکرد ما در پیاده‌‌سازی اصل دوری‌‌گزینی اجتماعی بازمی‌‌گردد.

با گسترش دامنه‌‌ی همه‌‌گیری بیماری کووید 19 ( COVID-19 )، بسیاری از سازمان‌ها و نظام‌‌های بهداشتی کشورهای جهان شروع به تدوین مقررات جمعی باهدف کنترل یا کاهش سرعت انتشار بیماری کرده‌‌اند. در همین راستا، اخیرا مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌‌ها (CDC) در ایالات متحده دستورالعملی باعنوان «استراتژی‌‌های مهار اجتماعی» تهیه دیده است که در آن توصیه‌‌هایی در ارتباط‌‌با موضوع « دوری‌‌گزینی اجتماعی » به‌‌چشم می‌‌خورد. دوری‌‌گزینی اجتماعی چیست؟
دوری‌‌گزینی اجتماعی ( Social distancing )، واژه‌‌ای مصطلح در علم همه‌‌گیری‌‌شناسی است که به تلاش آگاهانه برای کاهش ارتباطات نزدیک میان افراد باهدف قطع زنجیره‌‌ی انتقال ویروس در جامعه دلالت دارد. اما این اصطلاح علمی برای افراد عادی جامعه چه معنا و مفهومی خواهد داشت؟ چگونه می‌‌توان دوری‌‌گزینی اجتماعی را برای یک زن یا مرد در جامعه با تمام نیازهای عرفی و اجتماعی‌‌اش تعریف کرد؟ واقعیت این است که حتی دقیق‌‌ترین دستوالعمل‌‌ها نیز هنگام پیاده‌‌سازی در عمل با مشکلات عدیده‌‌ای مواجه می‌‌شوند. پرسش‌‌های بسیاری در ذهن ما به‌‌عنوان افراد یک جامعه‌‌ی درگیر بحران همه‌‌گیری شکل گرفته است که پاسخ به آن‌‌ها اصلا کار ساده‌‌ای نیست. پرسش‌هایی از قبیل اینکه آیا از همین امروز باید تمامی قرارهای مهم کاری و غیرکاری خود لغو کنیم؟ آیا باید امکان حضور در یک مراسم عروسی را که برای چند هفته‌‌ی دیگر برنامه‌‌ریزی شده است، کاملا منتفی بدانیم؟ اگر در پس چندین روز دوری‌‌گزینی از سایر افراد، اکنون احساس تنهایی شدید و غیرقابل‌‌تحملی می‌‌کنیم، نمی‌‌توانیم به پدر، مادر یا یک دوست سر بزنیم تا کمی با او صحبت کنیم؟ و بالاخره اگر در شرایط خودقرنطینگی کامل به‌‌سر می‌‌بریم ، آیا حتی نمی‌‌توانیم شب‌‌هنگام دقایقی برای قدم‌‌زدن و تنفس هوای تازه به پارک مجاور برویم؟

در ایالات متحده، مرکز کنترل بیماری‌‌ها پیشنهاد کرده که طی هشت هفته‌‌ی آینده، مسئولان تمامی رویدادهایی با بیش‌‌از 50 شرکت‌‌کننده را لغو کنند (که البته این شامل سازمان‌‌هایی مانند مدارس و کسب‌‌وکارها نمی‌‌شود). هم‌اکنون در بسیاری از شهرها و ایالات، تجمع بیش‌‌از 500، 250 یا حتی 70 نفر ممنوع اعلام شده است. البته دستورالعمل‌‌های نهادهایی مانند سازمان کنترل بیماری‌‌ها می‌‌گویند که بسته‌‌به شرایط بومی هر منطقه نظیر ابعاد اجتماع، تراکم جمعیت، میزان دسترسی به امکانات پزشکی و نظایر آن، می‌‌توان سطح هشدارهای مربوط به دوری‌‌گزینی اجتماعی را بازتعریف کرد. در این میان، رفتار اشخاص و نهادها نیز در ارتباط با این موضوع بعضا متناقض به‌‌نظر می‌‌رسد. این روزها بسیاری از افراد در شبکه‌‌های اجتماعی گوناگون در حال تبلیغ کارزارهای خودقرنطینگی هستند؛ ولی از آن سو، در رسانه‌‌های خبری می‌‌بینیم که مقاماتی مانند شهردار نیویورک در ایالات متحده مردم را تشویق به ادامه‌‌ی دریافت خدمات از رستوران‌‌ها و کافه‌‌ها و بدین‌‌ترتیب حمایت از کسب‌‌وکارهای محلی می‌‌کنند. سخن‌‌گفتن از مفهومی مانند دوری‌‌گزینی اجتماعی و در سطح بالاتر خودقرنطینگی امری ساده به‌‌نظر می‌‌رسد؛ اما مردم زندگی خود را دارند؛ برخی این روزها قصد دارند یک عروسی برگزار کنند، به پدر و مادر سالمند خود سر بزنند؛ کودکان خود را به تفریح ببرند؛ خواربار و مایحتاج زندگی خود را بخرند و... حال چه کسی می‌تواند تعیین کند انجام کدامیک از این کارها ایمن است و کدامیک ایمن نیست؟ اگر این روزها، شما هم در تشخیص کار درست و غلط احساس سردرگمی می‌‌کنید، بدانید که تنها نیستید؛ حتی کارشناسان این حوزه نیز در پاسخ به برخی از پرسش‌‌ها اختلاف‌‌نظر دارند. بن لوپمن ، اپیدمیولوژیست بیماری‌‌های عفونی دانشکده‌‌ی سلامت عمومی رولینز در دانشگاه ایموری معتقد است که: «نمی‌‌توان وضعیت فعلی را به‌‌صورت کاملا سیاه یا سفید تعریف کرد. ما در حال حاضر تلاش داریم تا با افزایش دوری‌‌گزینی اجتماعی، سرعت سرایت بیماری را کاهش دهیم. اما این به‌‌معنای منع هرگونه تماس انسانی تا آینده‌‌ای دور نیست؛ بلکه به‌‌معنای انجام تمامی اقدامات منطقی و سهیم‌‌شدن در کاهش میزان تعاملاتی است که با یکدیگر داریم.»

ویروس کرونا چیست؟ علائم بیماری، نحوه انتقال و روند شیوع ویروس کرونا جدید چگونه منتشر می‌شود؟ شیوع ویروس کرونا با گرمای هوا متوقف می‌شود؟ ویروس کرونا دربرابر آنفولانزا؛ کدام یک واقعا خطرناک‌تر است؟ تفاوت سرماخوردگی، آنفولانزا و کرونا چیست؟ ویروس کرونا در ایران؛ برای پیشگیری از ابتلا چه کنیم؟ آموزش همگانی ویروس کرونا: پیشگیری و دانستنی‌های ضروری چگونه با اضطراب ناشی از شیوع ویروس کرونا مقابله کنیم؟ ویروس کرونا؛ مصرف مکمل ویتامینی می‌تواند از ابتلا پیشگیری کند؟ ویروس کرونا؛ چگونه به‌طور صحیح از ماسک استفاده کنیم؟
به‌‌عقیده‌‌ی لوپمن رفتن به فروشگاه مانعی ندارد؛ ولی منطقی‌‌تر است که به‌‌جای چندین خرید کوچک، یک خرید بزرگ‌‌تر را در دستور کار قرار دهیم. برخی دیگر از کارشناسان پیشنهاد می‌‌کنند حتی‌‌المقدور تلاش کنیم فاصله‌‌ی تقریبا دومتری را با دیگران حفظ کنیم و درصورت مواجه با فردی که سرفه می‌‌کند، شاید بهتر باشد این فاصله‌ را تا حد امکان افزایش بیش‌تری دهیم. می‌‌توان گفت که اقدامات قابل‌توصیه برای هرکس بستگی به خود او دارد. باید از خود بپرسید که آیا در معرض ریسک بالاتری از ابتلا هستید. مثلا اینکه آیا سن شما بالای 60 سال است؟ یا اینکه تاکنون سابقه‌‌ی ابتلا به بیماری‌‌های مزمنی نظیر حمله‌‌ی قلبی، دیابت با بیماری ریوی را داشته‌‌اید؟ آیا همواره با افرادی از گروه درمعرض خطر تماس دارید؟ آیا تاکنون هیچ‌‌یک از علائم ابتلابه کووید 19 نظیر تب، سرفه و تنگی نفس را تجربه کرده‌‌اید؟ آیا هرگز با فردی با چنین علائمی تماس داشته‌‌اید؟ پاسخ مثبت شما به هر کدام از این پرسش‌‌ها می‌‌تواند تعیین کند که در چه مکان‌‌هایی نباید رفت‌‌وآمد کنید یا ارتباط خود را با کدام دسته از افراد محدود کنید. کتی کولبرن ، متخصص آمار زیستی و استادیار دانشگاه کلورادو در دنور می‌‌گوید: اگر مطمئن هستید که پاسختان به هیچ‌‌یک از پرسش‌‌های بالا مثبت نیست؛ می‌‌توانید آسوده با افرادی که در وضعیتی مشابه شما هستند، تعامل کنید. ویلیام هانیج، دانشیار اپیدمیولوژی از دانشکده‌‌ی سلامت عمومی چان در دانشگاه هاروارد می‌‌گوید: ما همگی در جریان زندگی خود مجبوریم با افرادی ارتباط برقرار کنیم. هدف ما تنها این می‌‌تواند باشد که این ارتباطات را محدود کنیم و به‌‌طور ویژه، از افزایش بیش‌‌تر این ارتباطات خودداری کنیم. ممکن است اتخاذ چنین رویکردی در اجتماعی که تاکنون فاقد هرگونه مورد ابتلای گزارش‌‌شده‌‌ای بوده، احمقانه به‌‌نظر برسد. اما بهتر است از حالا به این نوع طرز تفکر عادت کنیم.

پاسخ به این پرسش از دیدگاه ریاضیاتی، وابسته‌‌به پاسخ ما به چند پرسش دیگر خواهد بود. پرسش‌‌هایی نظیر اینکه چه تعداد از افراد در جمع شما درگیر بیماری شده‌‌اند؟ یا جمعی که در آن هستید، چقدر بزرگ است؟ اگر شما پاسخی برای این پرسش‌‌ها داشته باشید؛ آن‌‌گاه می‌‌توانید احتمال ابتلای یک فرد را در چنین جمعی محاسبه کنید. جاشوا ویتز ، زیست‌شناس کمّی از مؤسسه‌‌ی فناوری جورجیا توانسته یک روش مناسب برای براورد ریسک ابتلا به کووید 19 معرفی کند. بنابر محاسبات او، چنانچه 20 هزار بیمار ناقل کووید 19 در کشوری مانند ایالات متحده در حال رفت‌‌وآمد باشند؛ آن‌‌گاه شانس حضور یک بیمار مبتلا در میهمانی شام 10 نفره‌‌ی شما معادل0/016 درصد است. اما همین احتمال درهنگام حضور در یک ورزشگاه 10 هزارنفری به عدد خیره‌‌کننده‌‌ی 45 درصد می‌‌رسد . بنابر همین محاسبات ساده‌‌ی علم آمار، یکی از منطقی‌‌ترین گزینه‌‌ی پیش‌‌روی دولت‌ها تعطیلی رویدادهای فرهنگی، مذهبی و ورزشی است. برخلاف آنچه در همه‌‌گیری‌‌هایی نظیر آنفلوانزا دیده می‌‌شود، در شرایط پیش‌‌رو هیچ‌‌نوع ایمنی جمعی دربرابر بیماری وجود ندارد. این بدان معنا است اگر شما با ترشحات یک فرد مبتلا به کووید 19 تماس پیدا کنید، به‌‌احتمال زیاد خود مبتلا خواهید شد. برمبنای این محاسبات و درنظرگرفتن واقعیات مربوط‌‌به شیوع ویروس در برخی جوامعی مانند آمریکا، لوپمن معتقد است که لغو برگزاری اجتماعات بزرگ و تعطیلی مدارس گزینه‌‌ای معقول خواهد بود. دوری‌گزینی اجتماعی می‌تواند ضمن تعدیل فشار وارده بر سیستم درمانی، زمان لازم تا دسترسی به واکسن را در اختیارمان بگذارد
متخصصان حوزه‌‌ی سلامت عمومی بنابر سه دلیل مهم روی مفهوم «دوری‌‌گزینی اجتماعی» تأکید دارند. اول اینکه این راهکار می‌‌تواند به تسطیح منحنی ابتلا در جامعه کمک کند؛ یا به‌‌عبارت دیگر، تعداد موارد ابتلا را در یک برهه‌‌ی زمانی کاهش دهد و از این طریق، فشار وارده‌‌بر سیستم درمانی را که از تعداد محدودی پزشک، پرستار، تخت و تجهیزات مراقبتی برخوردار است، تعدیل کند. از سوی دیگر، این راهکار می‌‌تواند زمان بیش‌‌تری را برایمان بخرد تا بتوانیم به یک واکسن مؤثر دسترسی پیدا کنیم. (به‌‌باور مقامات رسمی، تا دسترسی به یک واکسن برای کروناویروس هنوز 12 الی 20 ماه فاصله داریم.) تجربه‌‌ی کشورهایی نظیر کره‌‌ی جنوبی و چین توانسته است تصویری کلی از شدت بیماری ناشی‌از کروناویروس جدید را در اختیار پژوهشگران بگذارد. در حال حاضر، به‌‌نظر می‌رسد که تنها 3/4 درصد از موارد ابتلا به کووید 19 منجر به مرگ شده است. اما این آمار قطعی نیست و پژوهشگران نمی‌‌دانند میزان واگیری این بیماری تا چه اندازه است. این یعنی ما دقیقا نمی‌‌دانیم یک فرد آلوده تا چند نفر را می‌‌تواند در آن واحد مبتلا کند. در کنار همه‌‌ی این موارد، به‌‌علت توزیع تدریجی کیت‌‌های تشخیصی، برآورد تعداد واقعی مبتلایان در کشورها کار ساده‌‌ای نیست. این‌‌ها بدان معنا است که همه‌‌ی آنچه که ما اکنون در اختیار داریم، تنها مشتی حدس و گمان است.

گرچه نمی‌‌توان اجماع کاملی برای پاسخ تمامی پرسش‌‌های مربوط‌‌به شرایط حضور در محافل اجتماعی یافت، اما در اینجا سعی کرده‌‌ایم خلاصه‌ی نظرات چند تن از کارشناسان حوزه‌‌ی اپیدمیولوژی درمورد برخی از مهم‌ترین پرسش‌‌های افراد عادی را ذکر کنیم. آیا می‌‌توانم در شرایط فعلی به رستوران‌‌ها و کافه‌‌ها بروم؟ باتوجه به اولویت اصل دوری‌‌گزینی اجتماعی، حضور افراد در رستوران‌‌ها و کافه‌‌ها به‌‌دلیل افزایش ریسک انتقال منطقی به‌‌نظر نمی‌‌رسد. آیا می‌‌توانم گروه بسیار کوچکی از دوستان یا اقوام نزدیک خود را برای مهمانی به خانه دعوت کنم؟ بهتر است برگزاری مراسم میهمانی با دوستان و اقوام نزدیک تا فرارسیدن شرایط عادی به تعویق افتد و ملاقات‌‌های این‌‌چنینی حتی‌‌الامکان به‌‌صورت مجازی برگزار شوند. توصیه‌‌ی اکید کارشناسان بیش‌‌تر بر محور حداقل‌‌سازی میزان تماس‌‌های مستقیم اجتماعی است؛ با این حال، درصورت لزوم برگزاری هرگونه اجتماع، رعایت نکات بهداشتی و پیشگیرانه نظیرشستشوی مکرر دستان و حفظ فاصله‌‌ی دومتری ضروری خواهد بود. آیا می‌‌توانم به فعالیت‌‌های ورزشی یا فرهنگی خود در باشگاه‌‌های ورزشی یا انجمن‌‌ها ادامه دهم؟ حضور در باشگاههای ورزشی و مراکز اجتماع فرهنگی باتوجه با اصل دوری‌‌گزینی اجتماعی توصیه نمی‌‌شود. آیا درصورت رعایت فاصله‌‌ی دومتری، می‌‌توانم با یک دوست برای پیاده‌‌روی به بیرون بروم؟ به‌‌نظر می‌‌رسد رفتن به پیاده‌‌روی، دوچرخه‌‌سواری یا طبیعت‌‌گردی به‌‌شرط عدم ورود به نقاط پرازدحام و حفظ فاصله‌‌ی دومتری با سایر افراد ریسک سرایت چندانی در بر نخواهد داشت. با این حال، باید توجه داشت با هر تماس با یک فرد جدید، شانس انتقال بیماری افزایش خواهد یافت. درصورتی‌که می‌‌خواهید با یک دوست که مانند شما علائم ابتلا ندارد، برای پیاده‌‌روی به بیرون بروید، بهتر است ساعات خلوت و مکان‌‌های خالی از جمعیت را برای این کار انتخاب کنید. آیا مراجعه به فروشگاه‌‌ها برای خرید خطری در بر خواهد داشت؟ برای خرید اقلام موردنیاز، اولویت با روش خرید آنلاین با امکان تحویل جلوی درب منزل است. درصورت نیاز به مراجعه‌‌ی حضوری به فروشگاه‌‌ها، بهتر است زمان و مکانی برای خرید انتخاب شود که حداقل شانس تماس با سایرین وجود داشته باشد. هرچه دفعات مراجعه به فروشگاه کمتر باشد، شانس انتقال بیماری نیز پایین‌‌تر خواهد بود. آیا نمی‌‌توانم از وسایل حمل‌‌ونقل عمومی برای مراجعه به محل کار خود استفاده کنم؟ برای شاغلین، اولویت اصلی در جایگزینی روش‌‌های حضوری با شیوه‌‌های دورکاری است. درصورت نیاز به مراجعه‌‌ی حضوری، استفاده از وسایل نقلیه‌‌ی شخصی و تک‌‌سرنشین نسبت‌به وسایل حمل‌‌ونقل عمومی ارجحیت خواهد داشت. درصورتی‌که ناچار به استفاده از وسایل حمل‌‌ونقل عمومی هستید، ساعات غیرپیک ازدحام را برای رفت‌‌وآمد انتخاب کرده و حتی‌‌المقدور، حداکثر فاصله را با سایر مسافران حفظ کنید. درمجموع، به‌‌نظر می‌‌رسد پیاده‌‌روی تا محل کار گزینه‌‌ی ایمن‌‌تری نسبت‌‌به استفاده از اتوبوس یا مترو باشد.