بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - از ادلب تا طرابلس؛ جاه طلبی های ترکیه در خاورمیانه
سایز متن الف الف
لینک کوتاه در کلیبرد کپی شد! http://akhr.ir/6403614
k ٢.٨
٠
ایسنا / متن پیش رو در ایسنا منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
ماجراجویی‌های اخیر رجب طیب اردوغان در لیبی و پشتیبانی از دولت حاکم در طرابلس با به کارگیری مزدوران سوری و امضای توافق‌ دریایی، تنها بخشی از طرح بلندپروازانه ترکیه برای برتری طلبی در حوزه شرق مدیترانه هستند.
 روزنامه گاردین در تحلیلی درباره برنامه‌های ترکیه برای گسترش نفوذ در حوزه خاورمیانه و مدیترانه نوشته است: وائل عمر، اولین باری که سوار یک هواپیما شد با تجربه‌ای متفاوت از آن چیزی که فکرش را می‌کرد مواجه شد. دیدن سفر با هواپیما در فیلم‌ها باعث شده بود او تصور کند که قرار است از استان ادلب سوریه با یک سفر هوایی شگفت‌انگیز به تعطیلاتی در سرزمین دیگری برود.
او که 22 سال سن دارد به عنوان مزدور جذب ارتش ترکیه شده و در مناطق نزدیک به مرز ترکیه خدمت کرد اما در ماه مارس در اولین سفر عمرش با هواپیما از ترکیه به لیبی رفت. او اکنون در آنجا در حال جنگیدن در خط مقدم خطرناک و شرکت در جنگ کسانی دیگر است.
او گفت: آنها به من گفتند که من قرار است در واحد پشتیبانی و واحدهای پزشکی و برای درآمدی خوب کار کنم اما جنگیدن در اینجا بدتر از هر آن چیزی که من در سوریه تجربه کردم است. جنگ در این جا تماماً نبردهای نزدیک در خیابان‌های باریک است.
او خاطرنشان کرد: برخی از سوری‌ها در اینجا صرفاً برای پول هستند و برخی نیز می‌گویند از لیبیایی‌ها در برابر استبداد حمایت می‌کنند اما من شخصا واقعا نمیدانم چرا ترکیه از مخالفان سوری خواست در لیبی بجنگند. من هیچ چیز درباره این کشور به جز انقلابش علیه حکومت معمر قذافی نمی‌دانستم.
وائل عمر به همراه هشت تا ده هزار تن دیگر از هموطنانش در حال حاضر در فاصله دو هزار کیلومتری از خانه خود و مشغول به خدمت به عنوان مزدور در لیبی تحت پوشش طرح بلندپروازانه ترکیه موسوم به "ماوی وطن" است؛ طرحی که این کشور برای برتری ژئوپلتیکی خود در حوزه شرق مدیترانه در نظر گرفته است.
این پروژه 14 ساله دربردارنده نزاع دیرینه با یونان بر سر قبرس دو تکه شده و رقابت با آتن و همسایگانی نظیر مصر، اسرائیل و لبنان بر سر اکتشاف نفت و گاز بوده است. با این حال این طرح در جنگ داخلی لیبی که حتی قبل از آغاز شدنش در 2014 پای چندین قدرت خارجی را به خود باز کرده بود به اوج خود رسیده است. جنگ‌های نیابتی در سوریه و یمن همچنان شعله ور هستند اما در جهانی که قدرت آمریکا در آن رو به افول است، لیبی تبدیل به یک "زمین بازی جذاب" برای بازیگران منطقه‌ای در راستای استخراج منافع از ویرانه‌های بهار عربی شده است.
اسلامگرایان سیاسی و نئو عثمانی‌ها در یک طرف صف کشیدند و در مقابل ملی گرایان عرب و سلطنت طلب‌ها قرار دارند و "معجونی قابل اشتعال" از نفت، مزدوران، ایدئولوژی و بلند پروازی‌های عریان ژئوپلیتیکی به وجود آمده است.
همانطور که شهروندان رنجدیده لیبیایی اکنون به خوبی فهمیده‌اند، دیگر تحریم تسلیحاتی سازمان ملل در کشورشان عملا موجودیت ندارد. گروه‌های مسلح وفادار به طرف‌های مختلف که بعضاً به دنبال باج گیری با آدم‌ربایی هستند در 9 سال گذشته فعالیت شان را گسترش دادند.
دولت توافق ملی در غرب لیبی مورد حمایت سازمان ملل قرار دارد اما هم‌پیمانان اصلی آن ترکیه، قطر و تا حدی ایتالیا هستند. این دولت قدرت کمی در عرصه میدانی داشته و برخی به سیاست‌های اسلامگرایانه آن بی اعتماد هستند.
ماه آوریل سال گذشته میلادی ژنرال خلیفه حفتر رقیب دولت توافق ملی و رهبر ارتش ملی لیبی حملات جدیدی را به مواضع این دولت به جریان انداخت که در پی آن نبردهای چشمگیری بر سر نفت لیبی به راه افتاد.
انس الجوماتی، مدیر انستیتوی "صادق" واقع در طرابلس گفت: دولت توافق ملی لیبی با کمبود حمایت دیپلماتیک و نظامی مواجه است اما قطعاً از لحاظ پول نفت هنوز به کمبود نخورده است پشتیبانی آنکارا از دولت حاکم در طرابلس یک "اقدام هوشمندانه" است و ترکیه به دنبال جذب میلیاردها پول نهفته در پروژه‌های ساخت و ساز ناتمام متعلق به دوران حکومت معمر قذافی بوده و می‌خواهد بعد از فروکش کردن این درگیری‌ها اولین کسی باشد که در بازسازی لیبی مشارکت می‌کند.
به‌ رغم این حقیقت که آنکارا در عرصه جهانی هرچه بیشتر منزوی می‌شود و همچنین به‌رغم این حقیقت که مداخله ترکیه در لیبی محبوبیتی نزد رای دهندگان ترکیه‌ای ندارد اما این ماجراجویی اخیر رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه ظاهراً دارد، جواب می‌دهد؛ تکنولوژی‌های پهپادی و شناسایی مدرن ترکیه به همراه اقدامات نظامیان ترکیه‌ای و شبه نظامیان سوری مستقر در عرصه میدانی از ماه ژانویه تاکنون هرچه بیشتر اقدامات ارتش ملی لیبی را خنثی کردند و اوج این مسئله در روزهای اخیر با تصرف یک پایگاه هوایی کلیدی (الوطیه) و همچنین شهری مهم از نیروهای خلیفه حفتر اتفاق افتاد.
این ژنرال از آن زمان تاکنون خبر از عقب نشینی مقطعی خود از خطوط مقدم طرابلس داده است. در همین حال بخش دریایی توافق ترکیه با دولت توافق ملی لیبی باعث خشم کشورهای حوزه مدیترانه شده است؛ کشورهایی که می‌گویند منطقه جدید ترسیم شده از سوی لیبی و ترکیه به آبهای یونان دست درازی کرده است. اتحادیه اروپا تهدید به اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ترکیه از بابت عملیات‌های اکتشافی اخیر این کشور در اطراف سواحل قبرس کرده است.
مصطفی کاراهان، مدیر شرکت مشاوره‌ای دراگون انرژی گفت: تلاش برای کسب کنترل نفت و گاز در حوزه مدیترانه واقعاً یک پروژه اقتصادی نیست. برای ترکیه هنوز تولید گاز یک نیاز مبرم یا الزام مالی نیست بلکه مسئله درباره نشان دادن قدرت سیاسی است. هزینه کردن برای پروژه های انرژی در مدیترانه چیزی شبیه به بودجه‌های نظامی ملی است، شبیه به رقابتی تسلیحاتی است که در آن شما باید جلوتر از رقبای خود باشید.
با این حال ترکیه با کشیده شدن هرچه بیشتر به عرصه جنگ در لیبی ممکن است شاهد متزلزل شدن پروژه ماوی وطن خود شود. این کشور هم اکنون با نیروهای حکومتی سوریه و شبه نظامیان کُرد این کشور درحال درگیری بوده و با نفوذ امارات در سومالی و شاخ آفریقا نیز مقابله می کند.