بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - همشهری /متن پیش رو در همشهری منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
تعمیرکاران خودرو می‌گویند بعضی از قطعات مورد نیاز خود را باید از دلالانی تهیه کنند که نمونه‌های کمیاب دست‌دوم را با قیمتی نزدیک به نو می‌فروشند
مائده امینی / تهیه لوازم یدکی خودرو و هزینه تعمیرات، حالا دیگر تبدیل به دغدغه‌ای تازه میان مردم شده است. قطعات خودروهای داخلی بین 70 تا 300درصد گران‌تر شده‌اند و لوازم یدکی خودروهای وارداتی تبدیل به کیمیا. اصلا امروز دیگر همه خودروها لوکس محسوب می‌شوند. در زمانه‌ای که قیمت یک دستگاه پراید به 150میلیون تومان رسیده، قطعات یدکی این خودرو هم به نوعی می‌تواند برچسب «لوکس» را با خود به همراه داشته باشد. سریال مشکلات در بازار لوازم یدکی خودرو از سال 97 و بعد از آغاز اعلام رسمی خروج آمریکا از برجام آغاز شد. گزارش‌های منتشرشده در مرداد سال 97، حکایت از آن می‌کرد که با افزایش قیمت ارز و بروز تنگنای تحریم، بسیاری از مصرف‌کنندگان خودروهای مدرن و خارجی با مشکل گرانی یا کمبود قطعات روبه‌رو شده‌اند. به‌نظر می‌رسید لوازم یدکی و قطعات جانبی خودرو یکی از نخستین حوزه‌هایی بودند که از تغییرات سیاسی در ایران آسیب اقتصادی دیدند. اما امروز می‌توان گفت نخستین مشکل در این بازار، نه کمبود، که گرانی است.
قیمت لوازم یدکی خودروهای داخلی باورکردنی نیست
با وجود وابستگی صنعت خودروی ایران به واردات به‌نظر می‌رسد کمبودی در این حوزه به‌واسطه تحریم‌ها ایجاد نشده و مشکل اصلی، گرانی قطعات یدکی خودروهای داخلی ا‌ست. حسن که صاحب تعمیرگاهی در شرق تهران است به همشهری می‌گوید: «قطعه‌ای که یکی دو سال پیش برای پژو 206 به قیمت 400هزار تومان می‌خریدیم یک سال به 800هزار تومان و حالا به 2میلیون تومان رسیده است. خیلی از مردم توان خرید قطعات و ملزومات خودروی خود را ندارند و آن‌قدر دیر به دیر به تعمیرگاه مراجعه می‌کنند که خودرو متحمل آسیب‌های دیگری می‌شود. برای ما هم خوب نیست خانم. قبلا دستمزد کارمان را به‌راحتی روی فاکتور جنس‌ها می‌کشیدیم، اما حالا مشتری ندارد که پرداخت کند. پول جنس را می‌دهد و موقع پرداخت دستمزد تخفیف می‌خواهد. چه کنیم؟ مجبوریم به همدیگر رحم کنیم، اما چه‌کسی به من رحم می‌کند؟». این تعمیرکار ادامه می‌دهد: «امروز بزرگ‌ترین مشکلی که ما داریم این است که مردم درخواست استفاده از قطعه بی‌کیفیت روی ماشین خود دارند و این قطعه‌ها عموما به‌خودروی آنها آسیب می‌زند و بعد هرچه شود از چشم من مکانیک می‌بینند». گفتنی است بررسی‌های همشهری نشان می‌دهدکه افزایش قیمت قطعات خودروهای داخلی بین 70 تا 300درصد برآورد می‌شود و دارندگان پژو 206، بیشترین گرانی قطعه را تجربه می‌کنند.
دردسر پیدا کردن قطعات یدکی خارجی‌ها
مشکل در بازار خودروهای وارداتی فرق می‌کند. قطعات این خودروها پیدا نمی‌شود. یکی از تعمیرکاران خودروهای خارجی که حوالی ونک تعمیرگاه دارد در این‌باره می‌گوید: «قطعات خودروهای لوکس و گران‌قیمت واقعا کمیاب شده، به‌خصوص آنهایی که تعدادشان در کشور کم است و نمایندگی داخلی ندارند. اکثرا هم قطعات قاچاق و حتی سفارشی از دبی یا ترکیه برای این نمایندگی‌ها وارد می‌شود که همین فرآیند قیمت آنها را چندبرابر می‌کند». این فعال حوزه لوازم یدکی خودروهای خارجی می‌گوید: «وضعیت کمبود قطعات خودروهای داخلی با خارجی قابل مقایسه نیست. ما برای خودروهای خارجی مجبوریم گاهی روزها صبر کنیم و بعضی از آنها امکان جایگزینی ندارند. من چطور می‌توانم روی بنز، فیلتر چینی بگذارم؟ اصلا وجود ندارد که بگذارم. شما نگاه کنید، قطعات پراید معلوم است که راحت‌تر از قطعات سراتو پیدا می‌شود، به‌خاطر اینکه تیراژ تولید سراتو پایین‌تر از پراید است و مدل جدیدتری هم است و غیرقابل کپی؛ از این‌رو تعداد قطعه‌سازانی که توان ساخت قطعات آن را دارند کمتر از تعداد قطعه‌سازانی است که توان تولید قطعات پراید را دارند». این فعال باسابقه این حوزه ادامه می‌دهد: ببینید! اسم خودروها را نمی‌توانم تک به تک بیاورم، اما خودروهای لوکس‌تر و جدیدتر بیشتر با کمبود قطعه مواجهند و تقریبا مهم‌ترین مشکل این حوزه همین است که جز قاچاق راه‌حلی ندارد.
بازار فروش قطعات دست‌دوم گرم شده است
کافی است یک سر به «دیوار» بزنید. چند دقیقه جست‌وجو در این پلت‌فورم همه‌‌چیز را برای شما روشن می‌کند. همان ماجرای از شیر مرغ تا جان آدمیزاد... از چراغ لندکروز 6میلیون و 500هزار تومانی گرفته تا چراغ عقب 120هزار تومانی پراید. چانگان، برلیانس، پورشه، بنز و... ، لوازم یدکی همه این خودروها در دیوار به فروش می‌رسد؛ لوازمی که عموما دست‌دوم هستند. البته این فقط دیوار نیست که این روزها شاهد دست‌دوم خریدن‌ها در این حوزه است. صاحب یک واحد فروش لوازم یدکی حوالی میدان توپخانه به همشهری می‌گوید: «میزان تقاضا برای جنس دست‌دوم آن‌قدر زیاد شده که گاهی فروش مغازه من به نصف آن می‌رسد. راستش جنس کار ما تغییر کرده. مشتری‌هایمان می‌آیند بیعانه می‌گذارند و می‌گویند اگر چراغ 206 دست‌دوم پیدا کردی برای ما نگه دار! در مورد لوازم خودروهای چینی یا خارجی که به وفور این اتفاق می‌افتد. ما هم دیگر کم‌کم تبدیل به دلال می‌شویم!».
حسن مکانیک، ساکن در شرق تهران می‌گوید: «قطعاتی که کم باشد را مجبوریم از دلال بخریم. دست‌دوم است، اما به قیمت نو به ما می‌فروشند. می‌خریم. چاره‌ای نداریم!».
چهاردهم مهرماه، بهزاد رحیمی، عضو هیأت رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس، درباره این پدیده از تریبون رسمی مجلس هشدار داده و گفته است: «برخی سودجویان، قطعات یدکی استوک(قطعات دست‌دوم) را از تعمیرگاه‌ها جمع‌آوری و به‌عنوان قطعات یدکی نو در بازار توزیع می‌کنند که این امر موجب افزایش تصادفات و تحمیل هزینه‌های بیشتر به خانوارها می‌شود».
کاما پرس هم اردیبهشت امسال درباره بحران بازار لوازم یدکی گزارشی منتشر کرده بود که در آن بسته‌شدن مرزها و محدودیت‌های گمرکی پس از شیوع کرونا را عامل اصلی التهاب در این بازار، بعد از تحریم‌ها دانسته بود. بر این اساس، پس از شیوع کرونا محدودیت‌های خاصی در مرزها و گمرک‌ها بر سر واردات محصولات اعمال شد که اکنون عواقب خود را بر بازار قطعات یدکی خودرو برجای گذاشته و بخش بزرگی از بازار لوازم یدکی خودروهای خارجی و همچنین کامیون‌ها با کمبود روبه‌رو شده است. رئیس اتحادیه تعمیرکاران خودروی تهران در این‌باره گفته است: «به‌دلیل بسته‌بودن مرزها، قطعه‌فروشان در سطوح عمده‌فروشی و خرده‌فروشی در حال مدیریت بازار هستند تا لوازم یدکی را به‌ خودروهای اولویت‌دار ازجمله خودروهای اورژانس و حمل‌ونقل بار و مسافر برسانند». به گفته علیرضا نیک‌آیین، رفت‌وآمدها برای تامین کالا به حداقل رسیده و کار را برای تعمیرکاران و البته مردم بسیار سخت کرده است.