بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشار آن در اخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
اوپک و متحدانش امروز و فردا در نشست یکصد و هشتادم خود گرد هم می‌آیند تا درباره ادامه محدودیت 7/ 7 میلیون بشکه در روز یا افزایش نزدیک به 2 میلیون بشکه‌ای آن تصمیم بگیرند. با این حال، این نشست نه در مقر این سازمان در پایتخت اتریش، بلکه به صورت مجازی برگزار خواهد شد. در واقع بازارهای کریسمس در وین به دلیل قرنطینه شدید و برای کنترل موج دوم شیوع کرونا بسته‌اند. همین موضوع عیان‌کننده اولین تناقض پیش روی اوپک است. در شرق آسیا یعنی جایی که بیشتر نفت اوپک مصرف می‌شود اما وضعیت تقریبا برعکس است. خیابان‌های چین و هند به دلیل جشن‌های ملی و تعطیلات پر از ماشین‌هایی است که مصرف سوخت را بالا می‌برند. اوپک‌پلاس در جلسه خود باید تصمیم بگیرد نگاه جهانی به موضوع تقاضای نفت داشته باشد یا بازار سنتی خود را مدنظر قرار دهد.
تناقض دوم شکافی است که در میزان تقاضای بنزین و گازوئیل در مقایسه با سوخت جت وجود دارد. در حالی که تقاضای جهانی دو سوخت اول به حدود 90 درصد حالت عادی رسیده است، تقاضای سوخت هواپیما فقط 50 درصد میزان پیش از شیوع کروناست. اوپک در این مورد نیز باید وضعیت را بسنجد چراکه این گروه در توافقات خود به سوخت مشخصی اشاره نمی‌کند و فقط برای تولید نفت خام محدودیت ایجاد می‌کند؛ اما تناقض‌ها به اینجا ختم نمی‌شود. در واقع کیفیت نفت خام عامل دیگر پیش روی اوپک است. با توجه به کاهش تولید عربستان، روسیه و دیگر تولیدکنندگان بزرگ، از عرضه نفت سنگین و ترش کاسته شده؛ موضوعی که بازار این نوع نفت را بهبود بخشیده است. با این حال نفت سبک و شیرین عمدتا به دلیل بازگشت لیبی که تولیدکننده این نوع نفت است و همین‌طور کاهش تقاضای اروپا به عنوان مصرف‌کننده، با مازاد عرضه مواجه است. سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) به همراه 10 کشور متحد از جمله روسیه (اوپک‌پلاس) به این موضوع نیز توجه جدی خواهند داشت.
شکاف جغرافیایی، پالایشگاهی و کیفی نفت
پایتخت اتریش مثال عینی برای مقایسه وضع تقاضا در غرب و شرق جهان است. وین حتی یک ماه مانده به جشن سال نو با قرنطینه شدید روبه‌روست و مانند دیگر کشورهای اروپایی و آمریکا به دلیل پاندمی کرونا خلوت‌تر از چند ماه گذشته شده است. اما در آسیا و مشخصا شرق این قاره، وضعیت متفاوت است. خیابان‌های هند به عنوان سومین مصرف‌کننده بزرگ نفت جهان به دلیل جشن‌های اخیر این کشور مملو از آدم و خودرو بوده است. همزمان تعطیلات «هفته طلایی» در چین نیز باعث شده میلیون‌ها نفر با خودرو، قطار و حتی هواپیما برای دیدار خانواده‌ها و بستگان به شهرهای خود مسافرت کنند. شکاف شرق و غرب برای اوپک‌پلاس یک سرگیجه اضافی است چراکه این گروه دوشنبه و سه‌شنبه هفته جاری باید برای به تعویق انداختن افزایش تولید از ژانویه تصمیم بگیرد و اگر این کار را بکند برای چه مدت زمانی.
مساله دیگر برای اوپک شکافی است که در بازار بخش پالایشگاهی به وجود آمده است. در حالی که تقاضای بنزین و گازوئیل به حدود 90 درصد از حالت عادی بازگشته، مصرف سوخت جت فقط 50 درصد سطح نرمال است. چنین شرایطی، پالایشگاه‌ها را در تنگنا قرار می‌دهد زیرا وقتی نفت پالایش می‌شود، نمی‌توان یکی از سوخت‌ها را حذف یا تولیدش را به شدت کم کرد. پالایشگاه‌ها با راهکارهایی، فقط می‌توانند تاحدودی تولید را به سمت یک یا چند سوخت مشخص متمایل کنند. بنابراین اگر تقاضای سوخت جت در همین سطح پایین باقی بماند، نمی‌توان انتظار داشت با وجود رشد تقاضای دیگر سوخت‌ها، عملکرد پالایشگاهی افزایش قابل‌ملاحظه‌ای داشته باشد. از آنجا که پالایشگاه‌ها مشتری عمده نفت خام هستند، عملکرد پایین آنها در نهایت تقاضای نفت و همین‌طور قیمت‌ها را تضعیف می‌کند.
بسام فتوح، رئیس موسسه مطالعات انرژی آکسفورد در مورد این ناهماهنگی در رشد تقاضا می‌گوید: «اندازه شوک (وارد شده به بازار) و یکسان نبودن آثار آن به معنای فرآیند بازیابی است که اصلا متعادل نیست.»
بر اساس گزارش بلومبرگ که به قلم خاویر‌‌بلاس نوشته شده، نمایندگان اوپک‌پلاس در جمع‌های خصوصی در مورد این عدم‌توازن در ریکاوری هم از نظر جغرافیایی و هم از حیث فرآورده‌های پالایشی حرف می‌زنند. آنها همچنین به طور فزاینده‌ای درباره یک تقسیم‌بندی دیگر صحبت می‌کنند: کیفیت نفت خام. بازار برای گرید با چگالی و سولفور بالاتر که نفت سنگین و ترش نامیده می‌شود عمدتا به دلیل کاهش تولید عربستان و روسیه در پی توافق انجام شده در اوپک‌پلاس، مناسب است. با این حال، نفت به اصطلاح سبک و شیرین هنوز با مازاد عرضه مواجه است چراکه از یکسو، بشکه‌های نفت لیبی که از این نوع نفت است به بازار سرازیر شده و از سوی دیگر، مصرف نفت دریای شمال توسط پالایشگاه‌های اروپایی کاهش یافته است.
تمام این موضوعات تصمیم‌گیری اوپک‌پلاس که صرفا می‌تواند تولید نفت خام و نه فرآورده‌های آن را کاهش یا افزایش دهد، دشوار می‌کند. اوپک از نظر جغرافیایی و کیفیت نفت نیز مشکل دارد. در واقع، این گروه در حال کاهش عرضه نفت عمدتا سنگین و ترشی است که معمولا به شرق آسیا حمل می‌شود؛ یعنی جایی که تقاضا از پیش بالا رفته است. با این حال، اوپک‌پلاس دلگرمی‌هایی دارد. خبر خوب اینکه قرنطینه‌ها در موج دوم شیوع کرونا در اروپا به اندازه موج اول سختگیرانه نیست. از سوی دیگر، افزایش تقاضای آسیا فقط در چین اتفاق نیفتاده، بلکه مصرف سوخت در هند، ژاپن و کره‌جنوبی نیز بالا رفته است. بیشتر کارشناسان معتقدند اوپک‌پلاس در جلسه پیش‌رو سطح تولید فعلی‌اش را برای سه ماه تمدید می‌کند چراکه اقتصاددانان خود این سازمان گفته‌اند در صوت عدم‌انجام چنین کاری، ذخایر جهانی نفت در فصل اول سال آینده هر روز 200 هزار بشکه افزایش خواهند یافت.