بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - این روزها از گوشه و کنار می‌شنویم که استخراج غیر مجاز ارز دیجیتال باعث آلودگی شدید هوا و کمبود برق شده است. آیا این مسئله حقیقت دارد؟

این روزها حرف‌های زیادی در مورد ارتباط استخراج ارز دیجیتال با آلودگی هوا می‌شنویم؛ بیایید نگاهی به جدیدترین گفته‌ها بیندازیم. سخنگوی صنعت برق از هماهنگی با وزارت ارتباطات برای شناسایی استخراج‌کنندگان غیر مجاز رمزارز خبر داد. به ‌گفته‌ی او، حجم اینترنت مصرفی افراد می‌تواند استخراج ارز دیجیتال توسط آن‌ها را نشان دهد. مصرف مستمر و بالای برق و افت ولتاژ در برخی مناطق نیز می‌تواند به شناسایی ماینرهای غیر مجاز کمک کند. به ‌گزارش وزارت نیرو ، مصطفی رجبی مشهدی می‌گوید: «استفاده‌کنندگان از برق غیر مجاز برای استخراج رمزارز یا هر فعالیت دیگری، به حقوق مردم تجاوز می‌کنند؛ آن‌ها با سوء استفاده و افزایش مصرف، موجب بروز آسیب به شبکه برق می‌شوند.» رجبی مشهدی به «راه پرداخت» گفته است استفاده‌ی دستگاه‌های ماینینگ غیر مجاز از برق خانگی و کشاورزی، با توجه به مصرف قابل‌ توجه آن‌ها، به شبکه‌های برق آسیب‌ می‌زند و ممکن است باعث قطعی مقطعی برق شود یا ولتاژ برق در یک ساختمان را کاهش دهد. رجبی مشهدی با اشاره به مشوق‌هایی که برای کاهش هزینه‌ی استفاده‌‌ی مجاز از برق برای استخراج رمزارز تعیین شده است، می‌گوید این مشوق‌ها هزینه‌ی ماینرها را بیش از 30 درصد کاهش می‌دهد. رجبی مشهدی مبلغ پاداش در نظر گرفته‌شده برای معرفی‌کنندگان مراکز ماینینگ غیر مجاز را 20 میلیون تومان بیان می‌کند. سهم ماینینگ از کل مصرف برق کشور 
با درنظرگرفتن برق مصرفی ماینرهای مجاز و غیر مجاز، تنها 0/7 درصد از کل تولید برق سهم ماینینگ می‌شود
این روزها به‌دفعات می‌شنویم که دولت برای تأمین برق با مشکل روبه‌رو شده و برای تولید برق کافی به سوزاندن مازوت روی آورده است که در نهایت باعث آلودگی هوا می‌شود؛ در این میان، ماینینگ ارز دیجیتال از عوامل افزایش مصرف برق و آلودگی هوا عنوان شده است؛ اما طبق آمار اعلامی وزارت نیرو، تولید برق در کشور 81 هزار مگاوات و مصرف برق استخراج‌کنندگان مجاز ارز دیجیتال در ایران، به‌گفته‌ی وزارت نیرو تنها 300 مگاوات است که آن‌هم براساس تعرفه‌های قانونی استفاده‌ی صنایع تأمین می‌شود؛ این یعنی 0/7 درصد از کل تولید برق. البته رجبی مشهدی می‌گوید ماینرهای غیر مجاز تقریبا همین مقدار برقمصرف می‌کنند ؛ اما باز هم به نظر نمی‌رسد این حجم مصرف بتواند به شبکه برق آسیب برساند. رجبی مشهدی می‌گوید: «استخراج ارز دیجیتال سهم اندکی از مصرف برق دارد و ارتباط دادن تعدیل نور معابر و کمبود برق به دلیل ارز دیجیتال، به‌طور کامل رد می‌شود.» امسال مصرف گاز و برق برای گرمایش در فصل زمستان، افزایشی غیر قابل پیش‌بینی تجربه می‌کند؛ به‌طوری‌که طی روزهای اخیر و به‌خصوص از دیروز شاهد قطعی گسترده‌ی برق در سطح کشور بودیم. پیش از این، رئیس سازمان محیط زیست در مورد آلودگی هوا گفت: «روزی دو ساعت قطع برق بهتر از مازوت‌سوزی است.» دلیل گرایش ماینینگ در ایران به استفاده غیر قانونی
مصرف برق روزانه‌ی ماینرها در ایران به‌طور 570 مگاوات اعلام شده است؛ اما متخصصان صنعت رمزارز چنین ارقامی را صحیح نمی‌دانند و می‌گویند مستنداتی برای اثبات این گفته‌ وجود ندارد. امید علوی، نائب رئیس کمیسیون بلاک‌چین و رمزارز سازمان نظام صنفی رایانه‌ای (نصر) ،به زومیت می‌گوید سیاست‌های اشتباه وزارت برق از دو سال پیش باعث صدمه زدن به صنعت ماینینگ شده است و اگر تأمین برق در کشور اکنون مشکل دارد، مشکل از جای دیگر سرچشمه می‌گیرد؛ در واقع صنایع دیگر هم از برق استفاده می‌کنند و می‌توانند نقش بیشتری در آلودگی هوا داشته باشند. علوی: تعرفه‌گذاری‌ اشتباه باعث سوق دادن مردم به فعالیت غیر مجاز در حوزه‌ی استخراج رمزارز شد
علوی مثال می‌زند که بانک‌های مرکزی در سراسر دنیا تعداد زیادی زیرشاخه‌ی شعب بانک و سرور دارند و برق مصرف می‌کنند. در کشور ما هم سرورهای بانک‌ها یا صنعت آلومینیوم یا خودروسازی برق مصرف می‌کنند؛ چون تولید دارند. هر صنعتی برق مصرف می‌کند و تولیداتی دارد. تولید صنعت ماینینگ، رمزارز است؛ پس شما هزینه‌ی اعتماد را پرداخت می‌کنید. از سویی، امید علوی می‌گوید تعرفه‌گذاری‌ اشتباه از ابتدا با دخالت وزارت نیرو، از جمله تعرفه‌ی شناور صادراتی برای گاز و برق یا متوسط صادرات و قیمت براساس درآمد، باعث سوق دادن مردم به فعالیت غیر مجاز در حوزه‌ی استخراج رمزارز شد. علوی تخفیف 15 درصدی وزارت نیرو به ماینرهایی که از استخر داخلی استفاده می‌کنند، سیاستی به‌شدت ناموفق و آسیب‌زننده عنوان می‌کند. او در این باره می‌گوید: «هیچ کجای دنیا نمی‌آیند تعداد محدودی استخر معرفی ‌کنند تا همه‌ی ماینرها به آن وصل شوند. این کار عملا ضد تشویق است و تنها باعث رشد فعالیت‌های غیر قانونی می‌شود.» سخنگوی صنعت برق در این خصوص گفته است: «وقتی ماینری مجوز دریافت می‌کند، ما براساس مطالعات و محاسبات شبکه‌ای، در نقطه‌ای که ظرفیت این حجم استفاده را دارد، اجازه‌ی نصب تجهیزات ماینینگ می‌دهیم و عموما ماینرها را به مزرعه‌هایی ارجاع می‌دهیم که ظرفیت کافی داشته باشند.» علوی: کسی به فعالان صنعت طلا نمی‌گوید چون امروز اونس طلا بیشتر شد، شما باید پول برق بیشتری بپردازید
امید علوی اعتقاد دارد که وزارت نیرو به‌ دلیل نداشتن دانش این حوزه، نباید در کار ماینینگ دخالت می‌کرد ؛ درحالی‌که وزارت نیرو در کار وزارت صمت هم که متولی این امر است، دخالت کرده. علوی اضافه می‌کند: «وظیفه‌ی وزارت نیرو تأمین انرژی برای کلیه‌ی صنایع است. این وزارت حق ندارد در تعرفه‌گذاری بدعت بگذارد. چنین موضوعی در دیگر صنایع دیده نمی‌شود؛ مثلا به فعالان صنعت طلا گفته نمی‌شود که چون امروز اونس طلا بیشتر شد، شما باید پول برق بیشتری بپردازید. این بهانه است چون وزارت نیرو نمی‌تواند به‌ خاطر کهنه و فرسوده بودن شبکه انتقال، کاربری جدیدی را بپذیرد.» به‌گفته‌ی وی، پیش‌تر فعالان حوزه استخراج رمزارز طرح‌هایی به وزارت نیرو پیشنهاد دادند تا بتوانند برق مورد نظر صنعت ماینینگ را خود تأمین کنند؛ برای مثال پیشنهاد شد نیروگاه‌های برق پراکنده که خرید تضمینی برق و تعهدی به وزارت برای تأمین نیرو ندارند، بتوانند برای تأمین برق استخراج رمز ارز فعالیت کنند و حتی در زمان پیک مصرف برق، آن‌ها برق خود را به شبکه‌ی سراسری برق انتقال دهند؛ اما وزارت نیرو چنین پیشنهادی را نپذیرفت. علوی می‌گوید: «... درعوض وزارت نیرو به فارم‌های مجاز که از برق منطقه‌ای استفاده می‌کردند، مراجعه و از آن‌ها اطلاعات تعداد دستگاه‌های ماینینگ و مدل آن‌ها و ... را دریافت می‌کند؛ کاری که عملا به شرکت توزیع برق ارتباطی ندارد و وزارت صمت باید آن را پیگیری کند.» به‌ گفته‌ی نائب رئیس کمیسیون بلاک‌چین و رمزارز سازمان نصر، وزارت نیرو به سامانه بهین‌یاب دسترسی مستقیم دارد و می‌تواند تمام این اطلاعات را استعلام کند؛ اما به مشترک مراجعه می‌کند و می‌خواهد مستقیم از او اطلاعات بگیرد؛ این نشان‌دهنده‌‌ی دخالت آشکار است. ماینینگ غیرمجاز کشورهای خارجی در ایران؟
فارم رفسنجان بزرگ‌ترین مرکز قانونی استخراج رمز ارز در ایران است
امید علوی در مورد صحبت‌هایی که از فعالیت غیر مجاز کشورهای خارجی در حوزه رمزارز در ایران می‌شود، می‌گوید: «ما خودمان مدت‌ها پیش در این مورد اطلاع‌رسانی کرده بودیم و حضور چینی‌ها در مکان‌هایی مانند فارم رفسنجان قطعی است؛ اما چرا همین الان این موضوع دوباره مطرح شده؟ موضوع این است که الان تلاش‌هایی برای متعادل شدن تعرفه برق و گاز درحال شکل‌گیری است و وزارت نیرو قصد دارد از این موضوع استفاده کند.» به گزارش وزارت نیرو ، مراکز استخراج رمزارز مستقر در منطقه‌ی ویژه‌ی اقتصادی رفسنجان استان کرمان با ظرفیت 140 مگاوات، منطقه آزاد ماکو استان آذربایجان غربی با ظرفیت 30 مگاوات و منطقه ویژه اقتصادی پیام استان البرز با ظرفیت حدود 5 مگاوات، بزرگ‌ترین مراکز قانونی استخراج رمز ارز در کشور هستند. علوی می‌گوید چین به‌طور قانونی در ایران مشغول استخراج رمز ارز است و ایرانی‌ها هم می‌توانند دقیقا با دریافت همان مجوزها ماینینگ انجام بدهند؛ پس در این مورد، تبعیضی وجود ندارد. در واقع فارم رفسنجان هم پس از مدتی از فعالیت، مطابق تعرفه‌ی قانونی ماینینگ در کشور هزینه‌ی برق را پرداخت کرد و مطابق با آیین‌نامه‌ی وزارت نیرو برای استخراج رمزارز تخفیف‌های قانونی دریافت می‌کند. موضوع دیگری که در گفته‌های سخنگوی صنعت برق شنیده می‌شود، اعطای پاداش به کسانی است که دستگاه‌های ماینینگ غیر مجاز را گزارش بدهند. امید علوی اعتقاد دارد: «چنین سیاستی به‌هیچ‌وجه معادل افشاگری یا «سوت‌زنی» نیست که در دنیا شاهد آن هستیم و اینکه چهار دستگاه هم لو برود و سازمان تعزیرات یا نیروی انتظامی در خصوص آن اطلاع‌رسانی کنند، هیچ معنا و فایده‌ای ندارد.... چنین مواردی باعث کسب درآمد برای وزارت نیرو می‌شود و این درآمد مستقیما به حساب وزارت نیرو می‌رود؛ درصورتی‌که اگر این دخالت رخ نمی‌داد، شاهد واریز مبالغ به خزانه‌داری بودیم. موضوع ماینینگ و حتی زیرزمینی شدن آن به نفع وزارت نیرو پیش می‌رود و منبع درآمدی برای آن‌ها شده است.» علوی: اعطای پاداش به افشاگران ماینرهای غیر مجاز، منبع درآمدی برای وزارت نیرو شده است و هیچ پولی به خزانه دولت واریز نمی‌شود
میزان هش ریت ارز دیجیتال در ایران؟
به گفته‌ی امید علوی: «آنچه از زمان ورود دولت به حوزه‌ی رمزارز تاکنون شاهدش بودیم، فرصت‌سوزی است؛ درحالی‌که کشور ما به ‌خاطر اقلیمش می‌توانست نقش مهمی در استخراج رمزارز در دنیا داشته باشد. اگر چین اقلیمی مانند ایران داشت که در ذخایر گاز دنیا مقام دوم را دارد، این ثروت را از دست نمی‌داد و به‌ شیوه‌ی مناسبی آن را به ثروت تبدیل می‌کرد. به‌علاوه، با توجه به تحریم‌ها علیه ایران، امکان صادرات برای کشور ما وجود ندارد و این راه هموار بود تا از فرصت استخراج رمزارزها به‌نفع کشور و برای بهبود حدودی وضعیت اقتصادی استفاده کنیم.» علوی، نیاز روزانه کشور برای تأمین مایحتاجش را 300 میلیون دلار عنوان می‌کند که 20 تا 30 میلیون دلار آن به‌راحتی به‌وسیله‌ی ماینینگ ارز دیجیتال قابل برداشت بود؛ درحالی‌که با سیاست‌های اشتباه و عامدانه‌ی وزارت نیرو، این فرصت‌ها از دست رفته و هر روز در حال از بین رفتن است. علوی می‌گوید: «این مدیریت اشتباه باعث وارد آمدن ضربات بسیار زیادی به مردم، کشور و مسائل اقتصادی شده است.» امید علوی می‌گوید چین 60 تا 70 درصد هش ریت شبکه بیت کوین دنیا را در اختیار دارد. حال آمریکا هم درحال وارد شدن به این حوزه و مسئله در حال جدی‌تر شدن است. پس اگر ایران سیاست درستی اتخاذ می‌کرد، می‌توانست در لحظه‌ی کنونی حرفی برای گفتن داشته باشد. این درحالی است که با ورود دولت به حوزه رمز ارز، ایجاد مشکلات برای فعالان حوزه، توقیف حدود 500 هزار دستگاه ماینر، تعرفه گذاری برق و سنگ‌اندازی‌های دیگر که منجر به رشد فعالیت‌های زیرزمینی شد، اکنون نمی‌توان برآورد مناسبی از میزان هش ریت ارز دیجیتال در ایران داشت و درآمد استخراج بیت‌کوین در ایران را محاسبه کرد. علوی اضافه می‌کند که تنها حدس و گمان درست را می‌توان از طریق فارم‌های قانونی تخمین زد. او آماری که چندی پیش در رسانه‌ای مبنی بر انجام شدن 8 درصد استخراج رمز ارز در ایران منتشر شد، رد می‌کند و می‌گوید چنین آمارهایی هیچ‌گونه مستنداتی به ‌همراه ندارند. مقاله‌های مرتبط:
آئین‌نامه فرایند استخراج رمز ارز ابلاغ شد شرکت برق: ماینرهای ایرانی روزانه 300 مگاوات برق غیر مجاز مصرف می‌کنند ماینر رفسنجان خاموش شد
وزارت نیرو در این مورد گفته است: «این تخمین، مبتنی بر گزارش وب‌سایت BitOoda ارائه‌‌شده در تاریخ 25 تیرماه 99 است. در آن تاریخ، توان برق اختصاص داده‌شده به استخراج رمزارز در جهان حدود 6800 مگاوات بوده است. با توجه به ظرفیت کل 570 مگاواتی شناسایی‌شده جهت استخراج رمزارز در کشور، سهم ایران از این فعالیت در جهان به حدود 8 درصد می‌رسد. با این حال نکته‌ی مهم قابل ذکر که در تحلیل‌های ارائه‌شده در برخی رسانه‌ها و فضای مجازی مورد غفلت قرار گرفته یا تفسیری اشتباه از آن ارائه شده، عدم توجه به تفاوت ماهوی میان انرژی مصرفی و توان تخصیص داده شده است. برای داشتن درک بهتر از مقیاس فعالیت مربوط به استخراج رمزارز در ایران باید توجه نمود که پیک بار کشور در سال جاری حدوداً برابر با 58٫255 مگاوات (102 برابر ظرفیت ماینینگ کشور در زمان مشابه)، پیک بار استان تهران حدوداً برابر با 7000 مگاوات مگاوات (12 برابر ظرفیت ماینینگ کشور در زمان مشابه) و ظرفیت نیروگاه سیکل ترکیبی کرمان به‌عنوان یک مثال حدوداً برابر با 1550 مگاوات (2٫7 برابر ظرفیت ماینینگ کشور در زمان مشابه) است.» به‌ گفته‌ی نائب رئیس کمیسیون بلاک‌چین و رمزارز سازمان نصر، گاز چیزی نیست که بتوان آن را برای آیندگان نگاه داشت ، بلکه باید تبدیل به کالای ارزشمند شود تا بتوان ارزشش را حفظ کرد. به‌علاوه، مشخص نیست تا چه زمانی بتوان از سوخت‌های فسیلی استفاده کرد؛ چرا که دنیا به‌ سمت استفاده از انرژی‌ تجدیدپذیر حرکت می‌کند و نمی‌توان جلوی تحول‌های بزرگ اقتصادی را گرفت که شیوه‌ی زیست انسان و استفاده از منابع را تغییر می‌دهند. او در همین زمینه اشاره می‌کند که عصر پارینه‌سنگی به این دلیل به پایان نرسید که سنگ تمام شد؛ بلکه عصر جدید آغاز شد چون استفاده از منابع دیگری در برنامه قرار گرفت؛ اکنون نیاز نیست منتظر بمانیم تا گاز تمام شود و وارد عصر جدید استفاده از منابع دیگر شویم، پس باید از انرژی‌هایی که در اختیار داریم، همین حالا استفاده و از آن‌ها ثروت‌آفرینی و ثروت‌اندوزی کنیم.