بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشار آن در اخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
الکسی ناوالنی، مخالف سرشناس کرملین، روز یکشنبه 28 دی ماه پنج‌ماه پس از آنکه برای درمان «مسمومیت ناشی از سم نوویچوک» (که حمله تقریبا مهلک عصبی است) به آلمان سفر کرده بود، به کشورش بازگشت. او هنگام بازگشت در مرز روسیه دستگیر شد. این نشان‌دهنده ترس از برجسته‌ترین رهبر مخالفان روس و نیز اضطراب پوتین از این مخالف سرشناس است. گزارش‌ها حاکی از این است که پرواز ناوالنی قرار بود در فرودگاه «ونوکووا»ی مسکو بنشیند، اما اندکی پیش از فرود خلبان اعلام کرد به‌دلیل نقص فنی در فرودگاه بین‌المللی «شرمتیوو» در مسکو به زمین نشست. همزمان با بازداشت او، شماری از طرفداران ناوالنی هم در فرودگاه ونوکووای مسکو بازداشت شدند. ناوالنی مدت کوتاهی قبل از بازداشت گفت: «من می‌دانم حق با من است، از هیچ چیز ترسی ندارم.» او از مرزبانان پرسید: «مدت طولانی منتظر من بودید؟» ناوالنی پیش از اینکه ماموران لباس شخصی او را با خود ببرند، همسرش را بوسید و از او خداحافظی کرد.
«آنتون تروئیانوفسکی» و «ایوان نچپروشنکو» در گزارش 17 ژانویه برای نیویورک‌تایمز نوشتند، ناوالنی در حالی برلین را ترک کرد که می‌دانست در صورت ورود به روسیه احتمال بازداشت او می‌رود. به نوشته این گزارشگران، در حالی‌که صدها نفر در فرودگاه «ونوکووا»ی مسکو در انتظار ورود ناوالنی بودند اما ناگهان هواپیمای ارزان‌قیمت حامل ناوالنی تغییر مسیر داد و در «شرمتیوو» بر زمین نشست. در آنجا هنگام کنترل گذرنامه، ناوالنی پلیس‌های یکدست سیاه‌پوشی را دید که انتظارش را می‌کشیدند. ناوالنی قبل از بازداشت به خبرنگاران گفت: «نه‌تنها ترسی ندارم بلکه تمام پرونده‌های جنایی علیه من ساختگی است.» انتظار بازداشت ناوالنی می‌رفت اما در روزهای اخیر تصاویر مختلف نشان می‌داد که هم بر افزایش نارضایتی داخلی در روسیه افزوده شده و هم کرملین از کوره در رفته و خشمگین است. تعداد زیادی از افسران پلیس ضد‌شورش با لباس‌های استتار‌‌شده و پوشش‌های امنیتی یکدست مشکی، در سالن‌های ورود «ونوکووا» جمع شده و ده‌ها نفری که برای استقبال از ناوالنی آمده بودند را بازداشت کردند. برخی دیگر از افسران هم لباس شخصی بر تن داشتند و در کافه فرودگاه ناهار می‌خوردند و در هنگام اعتراض، این لباس‌شخصی‌ها معترضان را به بیرون هدایت کرده و برخی هم به جمع افراد پیرامون ناوالنی پیوستند.
رسانه‌های مستقل روسیه از بدو ورود ناوالنی، تمام اخبار مربوط به او را پوشش می‌دادند. برخی از این رسانه‌ها به شکلی سانسور‌نشده در اینترنت قابل‌دستیابی هستند. این رسانه‌ها اسکورت ناوالنی از آلمان تا ورود او به روسیه و بازداشت وی را پوشش دادند. یک کانال تلویزیونی به‌نام Dozhd گزارش داد که پوشش زنده تلویزیونی‌اش 6 میلیون‌بار مورد بازدید قرار گرفته است. وقتی ناوالنی در آلمان سوار بر هواپیما شد به تمام سوالات خبرنگارانی که به انگلیسی از او سوال می‌کردند، به روسی پاسخ می‌داد. درست قبل از پرواز هواپیما، او ویدئویی را در اینستاگرام خود پست کرد که گویا بخشی از یک فیلم روسی بود. در بخشی از این فیلم که حال و هوای او و همسرش را نشان می‌داد چنین دیالوگی گفته می‌شد: «هی پسر، برایمان نوشیدنی بیار. داریم به خانه برمی‌گردیم.» سبک و سیاق او- سخت، مردمی و البته گاهی شوخ‌طبع- همان چیزی است که باعث شده ناوالنی 44‌ساله به برجسته‌ترین رهبر مخالفان کرملین تبدیل شود. ویدئوهای یوتیوب او که میلیون‌ها بازدید‌کننده آنلاین دارد فساد گسترده در میان نخبگان روس را به تصویر می‌کشد.
اما این ویدئوها را فقط موافقان وی دنبال و تماشا نمی‌کنند. در ماه آگوست، ناوالنی در سیبری با یک عامل اعصاب مسموم شد. مقام‌های غربی آن را «ترور»ی از سوی «دولت روسیه» نامیدند. در ماه دسامبر، به دنبال تحقیقات یک گروه تحقیقی به نام Bellingcat، ناوالنی یک «مقام روسی» و یک «عامل سرویس مخفی» تصویر شد که می‌گفت همان واحد به دنبال ترور اوست. با این حال، چهارشنبه گذشته، ناوالنی گفت که با وجود تهدید به دستگیری به کشورش می‌آید. او گفت: «روسیه کشور من است. مسکو شهر من است و دلم برای آن تنگ شده است.» اکنون سوال این است که آیا ناوالنی برای چند روز، چند هفته، چند ماه یا بیشتر زندانی خواهد شد یا خیر. او از سابقه زندانی‌شدن برخوردار است. در سال‌های اخیر او بارها طعم بازداشت و زندان را چشیده است، اما این‌بار وضعیت فرق دارد. کسی نمی‌داند چه خواهد شد. به ناوالنی پیش از بازگشت در مورد دستگیری و زندانی‌شدن هشدار داده شده بود، زیرا او در کشورش پرونده‌های گشوده دارد که بر پایه آن در سال 2014 به حبس تعلیقی محکوم شده است. این معترض روسی بر مبنای محکومیت قبلی‌اش باید هر ماه دو‌بار خود را به مقامات قضایی معرفی می‌کرد و به او گفته شده بود که چون در مدت اقامتش در آلمان نتوانسته خود را معرفی کند، به همین دلیل در بازگشت بازداشت می‌شود. در ماه دسامبر گذشته نیز پرونده دیگری با اتهام کلاهبرداری علیه ناوالنی در روسیه گشوده شد. این مخالف سیاسی 44 ساله در این پرونده متهم شده است که 356 میلیون روبل (حدود 9/ 3 میلیون یورو) پول دریافتی برای تشکیلات مبارزه با فسادی که خودش ایجاد کرده، برای خودش برداشته است.
«تروئیانوفسکی- نچپروشنکو» در بخش دیگری از گزارش خود افزودند، به‌دلیل اتهاماتی که سیستم قضایی روسیه روانه ناوالنی کرده او زندانی خواهد شد. دیوان اروپایی حقوق‌بشر بعدها اتهامات وارد‌شده بر ناوالنی و برادرش را «بی‌اساس» نامید و اعلام کرد که حبس آنها بی‌دلیل است. سرنوشت ناوالنی تا حد زیادی به ‌شدت واکنش‌هایی بستگی دارد که به دستگیری او در داخل و خارج ابراز می‌شود. این گزارشگران بر این باورند در صورت افزایش فشارهای داخلی و خارجی، احتمالا تخفیف‌هایی در مورد بازداشت وی در‌نظر گرفته شود. در داخل روسیه، حامیان ناوالنی در درخواست‌های آنلاین خواستار تظاهرات در روزهای آینده شدند. آنها می‌گویند وی اجازه دسترسی به وکیل را ندارد. «لئونید ولکوف»، مشاور ارشد ناوالنی، چند ساعت پس از دستگیری، در تلگرام اعلام کرد: «الکسی ناوالنی ربوده شده و در معرض خطر است. او در دست افرادی است که قبلا سعی کرده بودند او را بکشند.» مایک پمپئو، وزیر امور‌خارجه آمریکا که روزهای آخر تصدی خود بر وزارت‌خارجه را می‌گذراند، خواستار آزادی فوری ناوالنی شد و تصریح کرد که ایالات‌متحده بازداشت وی را به‌شدت محکوم می‌کند. وزیر امور‌خارجه آمریکا این اقدام دولت روسیه را تلاشی در راستای خاموش کردن صدای مخالفان و اپوزیسیون در این کشور دانسته و مقامات روسیه را فرا‌خواند تا برای همه داوطلبان شرکت در انتخابات شرایطی برابر در نظر گیرند. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی دولت جو بایدن نیز خواستار آزادی فوری ناوالنی شد. او در توییتر نوشت: «بازداشت ناوالنی نه‌تنها نقض حقوق‌بشر است؛ بلکه توهین به مردم روسیه است که می‌خواهند صدایشان شنیده شود.» کنت روث، رئیس سازمان دیده‌بان حقوق‌بشر نیز بازداشت ناوالنی را محکوم کرد و گفت: «بازگشت الکسی ناوالنی به روسیه پس از آنکه جاسوسان دولت روسیه به جان او سوءقصد کرده بودند، اقدامی واقعا قهرمانانه است.» ناوالنی گفته بود که مایل است بخشی از جنبش دموکراسی‌خواهی در روسیه باشد و نه یک شهروند ناراضی در تبعید. سیاستمداران اتحادیه اروپا نیز با انتشار چند پست توییتری، دستگیری ناوالنی را محکوم کرده‌اند. شارل میشل، رئیس شورای اتحادیه اروپا خواستار آزادی ناوالنی شده است. او دستگیری ناوالنی پس از ورود به خاک روسیه را «غیرقابل قبول» دانست. از سوی دیگر، جوزپ بورل، هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز از مقامات قضایی روسیه درخواست کرده است به حقوق ناوالنی احترام گذاشته و از سیاسی کردن تصمیمات قوه‌قضائیه در آن کشور پرهیز کنند. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت‌خارجه روسیه در واکنش به اظهارات درباره بازداشت ناوالنی از سوی مشاور امنیت ملی بایدن و دیگر مقام‌های آمریکایی و اروپایی، به مقام‌های خارجی توصیه کرد تا به قوانین بین‌المللی احترام گذاشته و بر امور و مسائل داخلی خود تمرکز کنند. از نظر برخی کارشناسان، بازگشت ناوالنی به روسیه استخوانی در گلوی کرملین است زیرا از سویی آزاد‌گذاشتن وی نمایانگر ضعف دولت در برابر رقیبانش خواهد بود و از سوی دیگر زندانی کردن او خطر ایجاد یک رسوایی جدید را هم در صحنه داخلی و هم در صحنه خارجی برای دولت به همراه خواهد داشت.