بزرگنمايي:

سرزمین ایرانیان- تاکنون حدود 400 هزار بیمار دچار مشکلات پوستی با محصولات مهندسی بافت که به صورت تجاری درآمده‌اند، درمان شده‌اند. جایگزین‌های پوستی به کار گرفته شده به دو صورت بدون سلول یا با سلول بوده‌اند.

با وجود این در حال حاضر هیچ کدام از این محصولات رضایت کاملی از ترمیم پوست آسیب‌دیده را به وجود نیاورده‌اند و همچنان محققان در حال ارزیابی مواد و داربست‌هایی با کارایی بهتر و مشابه با ساختار و عملکرد پوست طبیعی از دست‌رفته هستند.

بر این اساس، محققان دانشگاه علوم پزشکی تبریز با همکاری محققانی از دانشگاه موناش استرالیا به منظور تولید پوشاننده‌های زخم و گرافت‌های پوستی زیستی همراه با سلول‌های بنیادی، داربست‌های نانوفیبری بر پایه‌ روغن شتر مرغ (Emu Oil) سنتز کردند.

دکتر یونس پیله‌ور سلطان احمدی، دانش‌آموخته بیوتکنولوژی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و از محققان طرح با اشاره به انتخاب روغن شترمرغ در ساخت این داربست، گفت: کاربرد داربست‌های نانوفیبری به عنوان پوشش زخم (wound dressing) و یا حامل‌های سلولی جهت جایگزینی بافت پوستی آسیب دیده اهمیت زیادی پیدا کرده‌اند. برای این منظور از مواد و ترکیبات متنوعی نظیر کلاژن، کیتوزان، پلی اورتان و PLGA و یا کامپوزیتی از این مواد در ساختار داربست استفاده می‌شود.

وی با بیان اینکه در یک دهه گذشته از عصاره‌های گیاهانی که دارای اثرات التیام‌بخشی در بهبود زخم بوده‌اند، استفاده شد، اظهار کرد: با این وجود قابلیت‌های عصاره‌های حیوانی به منظور به‌سازی و افزایش کارایی داربست‌های نانوفیبری هنوز به طور کامل مطالعه نشده است.

پیله‌رو اضافه کرد: از آنجا که روغن شترمرغ دارای ویژگی‌های ضد درد، ضد التهاب، ضد باکتریایی و آنتی اکسیدانی و دارای پتانسیل بالقوه برای ترمیم زخم است، در این طرح از این عصاره‌ حیوانی استفاده شد.

این محقق ادامه داد: در این تحقیق داربست‌های نانوفیبری PCL/PEG حاوی روغن شترمرغ به روش الکتروریسی تهیه شدند و کارایی آنها از نظر اثرات حفاظت سلولی، تکثیر و تمایز اپیدرمی سلول‌های بنیادی مشتق از بافت آدیپوز بر روی این داربست‌ها، در محیط کشت سلولی (in vitro) مورد بررسی قرار گرفت.

این دانش‌آموخته دانشگاه علوم پزشکی تبریز خاطرنشان کرد: بر اساس نتایج حاصل‌شده این داربست‌های حاوی روغن شترمرغ برای حمایت از اتصال، بقا، تکثیر و تمایز اپیدرمی سلول‌های بنیادی مشتق از بافت چربی بسیار سازگار بوده و می‌توانند برای تولید پوشاننده‌های زخم و جایگزین‌های مهندسی بافتی همراه با سلول‌های بنیادی کاندیداهای مناسبی باشند.

وی یادآور شد: طبق آزمایش‌های صورت گرفته داربست‌های نانوفیبری PCL/PEG حاوی روغن شترمرغ، تکثیر سلول‌های بنیادی را حمایت و سلول‌ها را در برابر استرس اکسیداتیو حفاظت می‌کنند. علاوه بر آن مشخص شد که روغن شترمرغ الحاق شده در داربست نانوفیبری بهبود تمایز اپیدرمی سلول‌های بنیادی را نیز باعث می‌شوند.

پلیه‌رو با بیان اینکه روغن شترمرغ یک ترکیب نسبتا ارزان و طبیعی است، اضافه کرد: از این رو این ماده قابلیت الحاق شدن در ماتریکس‌های نانوفیبری بیواکتیو به منظور توسعه داربست‌های تسخیرشده با سلول‌های بنیادی برای مهندسی زیستی پوست و به کارگیری در ساختار پوشاننده‌های زخم را دارد.

وی خاطرنشان کرد: در این طرح از آزمون‌های مختلفی از جمله FE-SEM، FTIR و UTM جهت بررسی خصوصیات داربست‌های نانوفیبری الکتروریسی شده استفاده شده است. همچنین از آزمون MTT برای تعیین میزان تکثیر سلول‌های بنیادی و نیز تعیین پتانسیل آنتی اکسیدانی این نانوفیبرها در مواجهه با شرایط استرس اکسیداتیو تحمیل شده به سلول‌ها بهره گرفته شده است.

به گفته این محقق تمایز اپیدرمالی سلول‌های بنیادی مشتق از بافت چربی کشت داده شده روی داربست‌های نافیبری از طریق ایمنوسیتوشیمی و به کارگیری میکروسکوپ کانفوکال و qPCR ارزیابی شده است.

این تحقیقات از سوی محققانی از گروه بیوتکنولوژی پزشکی دانشکده علوم نوین پزشکی و مرکز سلول‌های بنیادی و بند ناف دانشگاه علوم پزشکی تبریز به سرپرستی پروفسور نصرت‌الله ضرغامی با همکاری انستیتو پزشکی بازساختی استرالیا وابسته به دانشگاه موناش استرالیا اجرایی و نتایج آن در مجله Experimental Cell Research با ضریب تأثیر 3.54 منتشر شده است.