بزرگنمايي:

سرزمین ایرانیان- استامینوفن یا پاراستمول پر مصرف‌ترین داروی ضد درد و تب است و به آسانی و بدون نیاز به تجویز پزشک در دسترس عموم قرار دارد. این دارو پس از مصرف بسیار زیاد باعث مسمومیت شدید کبدی و در نهایت منجر به نارسایی حاد کبدی می‌شود. استفاده‌ خودسرانه‌ استامینوفن برای کاهش درد یا تب نیز آسیب کبدی غیر عمد ایجاد می‌کند که به خاطر استفاده بیش از دوز مجاز یعنی حداکثر روزانه 4 گرم در روز است.

«سلنیوم» عنصری است که در مقادیر بسیار کم برای سلامتی انسان ضروری است. این ماده برای بسیاری از عملکردهای بدن مانند تولید هورمون تیروئید و تحرک اسپرم و ... ضروری است. سلنیوم در مواد گیاهی وجود دارد و میزان آن وابسته به میزان سلنیوم موجود در خاک است. این عنصر کمیاب خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد و رادیکال‌های آزاد را از بین می‌برد. سال‌ها پیش سلنیوم برای کاهش اثر سمی فلزات سنگین شناخته شده است. این ماده در بی اثر کردن سموم بدن نقش کلیدی دارد. همچنین باید توجه داشت که مصرف بیش از حد سلنیوم باعث تاثیرات مخرب بر سلامت انسان است.

کهین شاهانی‌پور و همکارانش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد فلاورجان اثر محافظتی نانوذرات سلنیوم و سلنیوم در برابر استامینوفن را طی پژوهشی بررسی کردند.

در این پژوهش، موش‌های صحرایی به گروه‌های مختلف تقسیم شدند. گروه‌های آزمایش یک‌بار به صورت درون صفاقی (تزریق درون حفره‌ شکمی) استامینوفن دریافت کردند و پس از آن با تزریق سلنیوم و نانوذرات سلنیوم درمان شدند. بعد از اتمام دوره‌ درمان از موش‌ها نمونه‌ خون گرفتند و میزان فعالیت آنزیم‌های کبدی آن‌ها را مورد بررسی قرار دادند.

بررسی‌ها نشان داد که استامینوفن اثر سمی بر روی کبد دارد و باعث افزایش قابل توجه فعالیت آنزیم‌های کبدی می‌شود. افزایش فعالیت آنزیم‌های کبدی پاسخی در برابر افزایش رادیکال‌های آزاد است. نتایح این پژوهش همچنین نشان داد که سلنیوم و نانوذرات سلنیوم هر دو می‌توانند این رادیکال‌های آزاد را از بین ببرند و اثرات سمی استامینوفن را خنثی کنند.

به گفته‌ کهین شاهانی‌پور و همکارانش می‌توان نتیجه گرفت که «تجویز آنتی‌اکسیدان‌ها ممکن است بدن انسان را در مقابل اثرات مضر استامینوفن محافظت کند.»

نتایج این پژوهش در قالب یک مقاله‌ علمی پژوهشی در آخرین شماره‌ فصل‌نامه‌ «Nanomedicine Journal» دانشگاه علوم پزشکی مشهد به چاپ رسیده است.