چاپ

ایرانیان جهان - اعتماد / « صلح به جای آشوب » عنوان سرمقاله روزنامه اعتماد نوشته نوذر شفیعی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
ایران و افغانستان در یک سیستم امنیتی واحد قرار دارند. معنای این عبارت این است که به دلیل عنصر جغرافیا، به صورت خودکار تحولات یک کشور بر دیگری تاثیر می‌گذارد. در چنین وضعیتی رویدادهای سیاسی و امنیتی که در یک کشور رخ می‌دهد، توسط کشور مقابل رصد می‌شود، چرا که این تحولات به صورت خودکار بر تحولات سیاسی و امنیتی کشور همجوار تاثیر می‌گذارد. هیچ کشوری در دنیا نیست که نسبت به تحولات کشورهای همسایه بلافصلش بی‌تفاوت باشد. از آنجا که افغانستان سال‌هاست درگیر نا‌امنی و بی‌ثباتی است، به‌طور طبیعی ایران این تحولات را رصد می‌کند. نگاه تهران این است که در افغانستان صلح، ثبات و امنیت برقرار باشد. صلح، ثبات و امنیت در افغانستان به صورت مستقیم بر امنیت مرزهای شرقی ایران اثر می‌گذارد و در برابر جنگ، ناامنی و بی‌ثباتی، به شکل خودکار بحران‌هایی را به ایران سرریز می‌کند. نگاه ایران به افغانستان توسعه محور است. ایران علاقه‌مند است که توسعه در افغانستان اتفاق بیفتد و افغانستان به لحاظ سیاسی، اقتصادی و امنیتی توسعه پیدا کند. در چنین شرایطی محیط اطراف ایران برای رشد و توسعه ایران محیط امن و آرام و مناسبی خواهد شد. در این چارچوب با توجه به تحولات یکی، دو سال گذشته، طالبان به بخشی از فرآیند صلح افغانستان تبدیل شده‌اند. بهتر آن بود که مساله صلح در افغانستان به صورت یکپارچه اتفاق بیفتد. یعنی دولت افغانستان و طالبان جریان‌های اصلی باشند که فرآیند صلح و آشتی را پیش می‌برند. این روند در مقطعی در یکی، دو سال گذشته انحراف پیدا کرد، منشأ این انحراف امریکا‌یی‌ها بودند. امریکایی‌ها به صورت یکجانبه با طالبان مذاکره کردند، بدون اینکه دولت افغانستان را در جریان این گفت‌وگوها قرار دهند. این رفتار باعث شد تا کشورهای دیگر مانند چین، روسیه، پاکستان و حتی کشورهای عربی مانند عربستان و قطر در پیروی از روش امریکا به صورت جداگانه با طالبان وارد مراوده شوند. با شکل‌گیری این رویه، ایران هم چاره‌ای نداشت جز اینکه با طالبان وارد مذاکره شود.
نیت ایران در مذاکره با طالبان روشن است؛ تهران می‌خواهد به هر وسیله‌ای که ممکن است صلح در افغانستان مستقر شود و لذا مذاکره با طالبان هم از سوی ایران بخشی از روند صلح در افغانستان محسوب می‌شود.
برخلاف برخی کشورها که تلاش کردند با طالبان به عنوان یک نیروی جایگزین وارد مذاکره شوند، ایران به طالبان به عنوان بخشی از فرآیند صلحی نگاه می‌کند که یک طرف آن حتما باید دولت افغانستان باشد. بنابراین ایران نه تنها، به دلیل منافع خودش، طالبان را تشویق به صلح می‌کند، بلکه طالبان را ترغیب می‌کند که صلح را در کنار و همکاری دولت افغانستان تعقیب کند. صلح امریکا با طالبان، صلح پاکستان با طالبان، صلح روسیه با طالبان، صلح چین با طالبان، صلح ناقصی خواهد بود. ایران از این دریچه گفت‌وگو با طالبان را انتخاب کرده است.
ایران و افغانستان یک مجموعه امنیتی منطقه‌ای قلمداد می‌شوند و وابستگی متقابل امنیتی دارند. به نظر می‌رسد که ایران تلاش دارد که طالبان را ترغیب و تشویق به صلح کند. وجه ممیزه و تفاوت بین مذاکره ایران با طالبان و امریکا با طالبان است که امریکا دور از منطقه‌ای قرار دارد که بحران افغانستان در آن جریان دارد. امریکایی‌ها ممکن است به جای تعقیب صلح برای مدیریت بحران اهتمام کنند، چون هدف‌شان این است کشورهایی که اطراف افغانستان قرار دارند و همگی رقیب ایالات متحده امریکا محسوب می‌شوند، دچار ناامنی شوند. برخلاف امریکا، ایران درصدد حل بحران است؛ چرا که ایران و افغانستان مجاور یکدیگر و ناامنی‌های افغانستان برای ایران نگران‌کننده و خطرناک است. به نظر می‌رسد هم طالبان و هم دولت افغانستان باید این نکته را درک کنند که کشورهای همجوار افغانستان بیش از دیگر کشورهای علاقه‌مندند که صلح و ثبات در این کشور برقرار شود، چرا که صلح و ثبات در این کشور به امنیت در منطقه کمک می‌کند. برعکس امریکایی‌ها علاقه‌مندند آشوب هدایت شده را در افغانستان ایجاد کنند تا برای چین، ایران و روسیه دغدغه امنیتی بسازند. امریکایی‌ها هیچگاه نگران اوضاع داخلی افغانستان نبوده‌اند، بلکه افغانستان را به خاطر تاثیرگذاری بر محیط پیرامونی‌اش خواسته‌اند و یک نگاه ابزاری به افغانستان دارند. چون این نگاه ابزاری وجود دارد و پیامد بی‌ثباتی در این کشور اساسا به نفع امریکا است، لذا امریکایی‌ها بی‌میل نیستند که هم بین طالبان و دولت افغانستان شکاف ایجاد کنند و هم به طالبان امکان انحصار قدرت را بدهند که منشأ آشوبی تازه در منطقه شود.
منافع مردم افغانستان، منافع دولت افغانستان و منافع طالبان در این است که به جای رفتن به سمت کشورهای دیگر و حتی به سمت کشورهای منطقه به سمت اتحاد و وحدت در داخل حرکت کنند و امکان مذاکرات صلح افغان - افغان را ایجاد کنند. این راه و روش افغانستان است که می‌تواند منافع بلندمدت مردم افغانستان را در پی داشته ‌باشد. در غیر این صورت قدرت‌های بیرونی حتما به دنبال منفعتی در افغانستان هستند که با صلح ایجاد نمی‌شود، بلکه با مدیریت بحران و آشوب‌های هدایت ‌شده و با هدف تامین منافع خارجی ایجاد می‌شود و آینده افغانستان به ابزار و اهرمی از سوی رقبای سیاسی و امنیتی بین‌المللی برای فشار به یکدیگر تبدیل می‌شود.