چاپ

ایرانیان جهان - اطلاعات / « افزایش قدرت خرید مردم ویژگی اصلی بودجه 99 » عنوان ستون "محک" در روزنامه اطلاعات به قلم ابوالقاسم قاسم زاده است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
رئیس جمهور لایحه بودجه 99 را به مجلس ارائه داد و در سخنرانی خود ضمن شرح شرایط کنونی دولت و کشور، اصلی‌ترین و مهم‌ترین ویژگی بودجه سال 99 را، افزایش قدرت خرید مردم نامید. ما (دولت و مردم) همچنان در تحریم همه جانبه و سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ قرار داریم که بیش از سه سال از اجرای آن می‌گذرد. در این مدت مشکلات دولت در مواجهه با تحریم‌ها، به‌ویژه تحریم نفتی و مبادلات پولی و بانکی مرحله به مرحله افزایش یافته، اما سیاست مقاومت را دولت روحانی تا اینجای کار بخوبی مدیریت کرده است. اکنون همه اقتصاددانان می‌دانند که دولت در چنین شرایطی نمی‌تواند بودجه‌ای «انبساطی» داشته باشد. زیرا درآمدها محدودند و مدیریت هزینه‌ها نیز بسیار سخت و مشکل شده است. دولت می‌خواهد با ارائه بودجه تا حدودی انقباضی، کنترل مدیریتی خود را افزایش دهد و تناسب درآمدها و هزینه‌ها را چنان در سال آینده (99) به اجرا درآورد که هم اجرای پروژه‌های بزرگ ملی متوقف نشود و هم رشد تورم به کنترل درآید و شاید حساس‌تر و مهم‌تر از آن، کشور به «رکود تورمی» فاجعه‌بار دچار نشود. شاخص‌های چنین مدیریتی را تنظیم بودجه و دورنمای اجرایی آن نشان می‌دهد. نقد بودجه کار کارشناسان و اقتصاددانان است که درباره تنظیم بودجه کشور براساس واقعیت‌های گوناگون نظرپردازی کنند و در روزهای آینده نمایندگان مجلس و کارشناسان مالی، اقتصادی و برنامه‌ریزی‌ در این‌باره نظر خواهند داد. قصد نوشته امروز محک، پرداختن به شاخص یا ویژگی‌ اصلی بودجه 99 است که روحانی رئیس جمهوری آن را «افزایش قدرت خرید مردم» خوانده است.
1ـ هیچ دولتی در هیچ کشوری با شرایط گوناگون، هرگز در ارائه بودجه ادعا نمی‌کند که نتیجه و اجرای بودجه سالانه آنها، افول یا کاهش قدرت خرید مردم خواهد شد. افزایش قدرت خرید مردم، اصل رایج در وعده همه دولت‌ها به مردم است. اما دو فراز، یکی نوسان قدرت خرید مردم در چند سال از دولت مستقر و مدیریت اجرایی آن و دوم، چگونگی تغییرات یا رفروم‌ها در آینده‌نگری اجرایی بودجه، تعیین‌کننده وضعیت خرید جامعه است. واقعیت این است که در سه سال گذشته از عمر دولت کنونی، گام به گام قدرت خرید مردم سیر نزولی داشته است تا امروز که برای تهیه مایحتاج اصلی از سبد نیازهای خود به شدت با مشکلات مواجه شده‌اند. بخش قابل ملاحظه از این نارضایتی عمومی از نظر مردم، اگرچه به منحنی درآمدها، پدیده رو به گسترش بی‌کاری و فسادهای کلان مالی و… در کشور برمی‌گردد، اما اغلب مردم، همه این عناوین را ناشی از سوء مدیریت به‌ویژه در سطح مدیریت کلان کشور می‌دانند. مردم امروز می‌گویند، بودجه مجموعه ارقام و نشانه‌ها و تقسیم‌بندی مالی برروی کاغذ است و تا رفروم یا جراحی اساسی در نگاه مدیریت کلان کشور آن هم در اجرا عیان نشود، تنظیم بودجه خوب به مثابه سخنرانی عالی خواهد بود که گوش‌ها می‌شنوند اما در عمل منشاء تحول نخواهد شد. اغلب مردم بعد از شنیدن سخنان خوب و عالی از مدیران ارشد نظام به ذهنیت تاریخی خود برمی‌گردند و می‌گویند «بعمل کار برآید، به سخن‌دانی (سخنرانی) نیست.»
2ـ‌ واقعیت این است که سال‌های سال از اجرای «طرح یارانه‌ها» می‌گذرد. نویسنده محک در همان ایام که زمزمه آن را احمدی‌نژاد رئیس جمهور وقت، به میان آورد، در چند نوشته محک از آن به «ویروس» اقتصاد صدقه‌ای یاد کرد (آن نوشته‌ها در آرشیو روزنامه اطلاعات وجود دارد). امروز «ویروس یارانه» با توجه به اداره مالی جامعه و حتی جابجایی ارقام مالی برای پروژه‌ها، مفهوم و تعریف «صدقه» پیدا کرده است. افزایش قدرت خرید مردم از طریق انجام پروژه‌های یارانه‌، همچون «آسپرین» دادن دولت به مردم برای درمان «تب مالت» می‌ماند که باز در ضرب‌المثل تاریخی مردم است «تب‌بر، دوای درد نیست!» و گمان نباید برد که افزایش قدرت خرید مردم از نگاه و باور اقتصاد «صدقه‌ای» برمی‌آید.
3ـ از نگاه جامعه‌شناسی و نظرپردازان اقتصادی با گرایش‌های فکری «راست یا چپ»، تقسیم‌بندی‌هایی گوناگون از جامعه ارائه می‌شود. از جمله شاخص‌های این تقسیم‌بندی‌ها، قشر مرفه (دهک بالای درآمدی)، قشر یا طبقه متوسط (به‌‌صورت سه طیف بالا، میانی و پایین) و اقشار آسیب‌پذیر، فقرزده و… هستند.
بحران کنونی در کشور، به‌ویژه با عیان‌سازی فسادهای مالی چندین میلیاردی، این است که کشور دچار ریزش فاجعه‌بار طبقه متوسط به اقشار آسیب‌پذیر و فقرزده، شده است. مادام که این سیر و جهت‌گیری متوقف نشود، افزایش درآمدی به پر کردن «چاه ویل» شباهت می‌یابد و نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت.
4ـ کار و بیکاری دو پدیده‌ای است که به‌صورت مستقیم با افزایش قدرت خرید مردم مرتبط است. مردم می‌گویند، دولت اگر خواهان افزایش قدرت خرید ما است، لطفاً دستش را از جیب ما بیرون بکشد و در کنار آن میدان کار و کارآفرینی را برای بخش خصوصی باز و بازتر کند. ساده‌تر بنویسم، نگاهی به انواع و اقسام درآمدها و عوارض‌ بخش‌های گوناگون خدماتی دولتی و غیردولتی از بانک‌ها تا رشد عوارض شهرداری‌ها و جریمه‌های سرسام‌آور نیروهای انتظامی و ارگان‌های گوناگون داشته باشید تا بهم خوردن معادله درآمد و هزینه را در جامعه دریابیم. اکنون بلبشوی تغییر نرخ کالاهای اساسی برای تأمین معیشت و تهیه نسبی مخارج سبد خانوارها، خود مشکل محوری شده است و با تعزیرات حکومتی برطرف نمی‌شود.
همه این موارد و بسیاری دیگر را دولتمردان ما بهتر و دقیق‌تر از نویسنده محک می‌دانند. پیام رئیس جمهور در نامیدن ویژگی اصلی بودجه 99 در افزایش قدرت خرید مردم، پیامی مردمی و ملی است؛ همه باید برای تحقق آن تلاش کنیم.