چاپ

ایرانیان جهان - لاک‌پشت سوئیسی گام برداشت
سایز متن الف الف
لینک کوتاه در کلیبرد کپی شد! http://akhr.ir/6601820
k ٦.٥
٨
شرق / متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
بعد از ماه‌ها و ماه‌ها مذاکره، فشار و چانه‌زنی سرانجام یکی از سازوکارهای طراحی‌شده برای کاهش فشار اقتصادی بر ایران و بهره‌مندی این کشور از مزایای اقتصادی برجام بعد از خروج ایالات متحده، با یک تبادل فعال شد. دبیرخانه امور اقتصادی دولت سوئیس از انجام‌شدن تبادل محموله‌ای دارویی با ایران از طریق کانال تجارت بشردوستانه سوئیس خبر داد. این تبادل در مرداد 99 در حالی انجام می‌شود که خبر فعال‌شدن این کانال، اوایل بهمن 98 اعلام شده بود. اما این کانال نیز همانند کانال اینستکس ماه‌ها بی‌استفاده ماند. اکنون اعلام اولین تبادل آن هم در حوزه دارویی در حالی انجام می‌شود که از زمان شروع بحران کرونا در جهان، ایران درخواست‌های متعددی از نهادهای بین‌المللی و طرف‌های اروپایی برجام داشته تا فقط قابلیت استفاده ایران از منابع مالی خود در کشورهای دیگر را فراهم کنند یا طبق قوانین و بر اساس عضویت چندین‌ساله ایران، بعد از مدت‌ها درخواست وام ایران از صندوق بین‌المللی پول را تأیید کنند تا ایران با استفاده از این منابع بتواند امکانات و تجهیزات دارویی و درمانی مورد نیاز خود را تهیه کند، اما هیچ‌کدام از این درخواست‌ها به نتیجه نرسیده است.
‌ دوباره یک بسته دارویی
این تبادل بار دیگر از جنس تبادل دارویی است. دولت سوئیس دیروز اعلام کرد یک شرکت دارویی سوئیسی اولین تبادلات تجاری را ازطریق «کانال تجارت بشردوستانه» با ایران انجام داده است. دبیرخانه امور اقتصادی دولت سوئیس اعلام کرد: «تأکید می‌کنیم که عملیاتی‌کردن مقررات تبادلات بشردوستانه سوئیس در حال پیشرفت در روند خود است و تعدادی از شرکت‌ها پیش از این تأیید شده‌اند و شرکت‌های بیشتری نیز تأیید خواهند شد. تبادلات بیشتری باید ظرف مدت کوتاهی انجام شوند». به گزارش ایسنا به نقل از روزنامه نیویورک‌تایمز، این نهاد نام شرکت داروسازی و ارزش این محموله را که گفته است شامل داروی ضدسرطان مورداستفاده برای درمان انباشتگی آهن بر اثر جریان‌یافتن مکرر خون است، مشخص نکرده است.‌ سوئیس پیش‌تر نیز یک بسته دارویی را به ایران منتقل کرده بود. بهمن 98، سفیر سوئیس در تهران با برگزاری یک نشست خبری در مقابل دوربین‌ رسانه‌ها، ورود 180 هزار بسته داروی پیوند اعضا را اعلام و از آنها رونمایی کرد. مارکوس لایتنر، در این نشست که در محل سفارت سوئیس برگزار شد، از تفاوت‌های اینستکس و طرح کشورش گفت: «اینستکس عمدتا مبتنی‌بر تهاتر است. ما از ابتدا متمرکز بر اقلام انسان‌دوستانه بوده‌ایم. اما این تفاوت می‌تواند نشانه مثبتی برای موارد دیگر باشد و افراد دیگری هم به دنبال راهکار باشند. برای کشوری مثل ایران، نیازمند سازوکارهای متفاوت هستیم. طرح ما این است که مکانیسمی داریم که نه‌تنها شروع می‌شود بلکه پایدار می‌ماند و ما می‌توانیم منابع مالی ایران را به حساب‌های مدنظر در سوئیس منتقل کنیم و بتوانیم حرکتی پایدار را در این زمینه انجام دهیم». بااین‌حال، گذر زمان نشان داد هیچ‌کدام از این اتفاق‌ها رخ نمی‌دهد. نشست خبری سفیر سوئیس علاوه‌ بر این انتقا‌دهای دیگری را نیز به همراه داشت؛ برخی ناظران، رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی اقدام سوئیس برای تحویل بسته‌های کمک به این شکل را درحالی‌که ایران منابع مالی متعددی در کشورهای مختلف دارد، «تحقیرآمیز» خواندند و به آن اعتراض کردند؛ هرچند این شکل انتقال بسته‌های دارویی نشان داد برخلاف آنچه مقامات ایالات متحده به آن اصرار دارند، تحریم‌های گسترده بانکی و معاملاتی علیه ایران، عملا مانع خرید دارو و تجهیزات پزشکی از سوی ایران نیز می‌شود.
‌ کانال‌های بی‌استفاده انسان‌دوستانه
این کانال البته به‌عنوان یکی از گزینه‌های بازپرداخت بدهی کره‌جنوبی به ایران نیز مطرح شد، اما آن اتفاق نیز رخ نداد. رضا زبیب، دستیار وزیر خارجه در امور آسیای شرقی، در گفت‌وگویی که اواخر تیرماه با «شرق» داشت، درباره گزینه‌های سئول برای تسویه این بدهی میلیاردی توضیح داده بود: «چهار راه‌حل پیشنهاد دادند که ما گفتیم با همه موارد موافقیم. یکی این بود که از همین پول برای چیزی که آنها نامش را تجارت بشردوستانه می‌گذارند، برداشت کنیم. دوم اینکه بخشی از پول را به مکانیسم تجارت بشردوستانه سوئیس با ایران بفرستند. سوم اینکه بخشی از این پول جابه‌جا شود و بعد برای تجارت بشردوستانه استفاده شود و چهارم اینکه مکانیسمی مشابه مکانیسم تجارت بشردوستانه سوئیس در کره ایجاد کنند تا از طریق آن بتوانیم از این منابع مالی استفاده کنیم. ما گفتیم با همه راه‌حل‌ها موافقیم اما آنها را جایگزین یکدیگر نمی‌دانیم، بلکه باید به صورت موازی جلو بروند. خودمان هم راه‌حل‌هایی به کره پیشنهاد کردیم. کره به ما می‌گوید برای دریافت مجوز این راه‌حل‌ها مکرر به آمریکایی‌ها مراجعه کرده‌اند اما پاسخی دریافت نکرده‌اند». آنچه زبیب در این گفت‌وگو «بدعهدی فراموش‌نشدنی» کره‌جنوبی می‌خواند، چندی پیش، زمانی که کره‌جنوبی نیز به ارسال کمک‌های دارویی به ایران اقدام کرد، برجسته شد. سئول در‌حالی‌که هفت میلیارد دلار به ایران بدهکار است، کمک‌هایی به ارزش 500 هزار دلار به ایران فرستاد و وعده کمکی دو میلیون دلاری را نیز مطرح کرد. این اقدام کره واکنش منفی ایران را نیز به همراه داشت. سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه، همان زمان در موضع‌گیری تندی گفت: «[کره‌ای‌ها] زحمت کشیده‌اند». او ادامه داد: ‌«هفت میلیارد دلار پول ملت ایران در کره است و آنها باید همان موقع به‌صورت مقتضی این پول را به کشور ما بازمی‌گرداندند ولی غفلت کردند و تأخیر داشتند. ما بارها به آنها این موضوع را گوشزد کردیم که آنچه آنها درباره علت این تأخیر مطرح می‌کنند، غیرقابل‌قبول است».
‌ فشار اقتصادی به جای مزایای اقتصادی
انتقادهای ایران در این زمینه در نمونه‌هایی مثل کره‌جنوبی تا حد زیادی به روابط اقتصادی دو کشور مربوط می‌شود، اما اعتراض اصلی ایران در این زمینه به مسئله برجام مربوط است. طبق توافق هسته‌ای که در قطع‌نامه شورای امنیت سازمان ملل نیز کددهی شد، بنا بود ایران در ازای تعهدات هسته‌ای خود، تحریم‌ها علیه خود را رفع‌شده ببیند و از همکاری‌های اقتصادی و هسته‌ای نیز بهره‌مند شود. در عمل اما فشار اقتصادی بر ایران با رهبری آمریکا در حال تشدید بوده و در همین راستا نیز دولت ایران به صورت گام‌به‌گام تمام تعهدات خود را متوقف کرده است. ناکامی اروپایی‌ها در اقناع ایالات متحده برای بازگذاشتن دست امضاکنندگان دیگر برجام در همکاری با ایران از یک سو و بی‌میلی آنها به اقدام جدی خلاف خواست واشنگتن از سوی دیگر، مانع از هرگونه اقدام عملی در راستای پیگیری تعهدات آنها شده است. نقطه امیدوارکننده این است که درصورتی‌که تلاش‌های آمریکا تا پاییز به فروپاشی کامل این توافق منجر نشود، با تغییر احتمالی رئیس‌جمهور ایالات متحده، مذاکرات و تعهدات دوباره روی ریل قرار بگیرند. تا آن زمان به‌نظر می‌رسد اقدامات قطره‌چکانی این‌چنینی در مقابل «فشار حداکثری» ایالات متحده که حتی اجازه دریافت وام قانونی بعد از چند دهه عضویت را نیز به ایران نمی‌دهد، تنها اتفاقاتی هستند که در این زمینه رخ خواهد داد.