چاپ

ایرانیان جهان - شرق /متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
مقامات دولت ایران، مثل بسیاری از مقامات دیگر کشورهای دنیا که با آمریکا سر‌و‌کار دارند و شاید بیشتر از سایرین، منتظر تعیین تکلیف انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده هستند که هفته آینده برگزار می‌شود. بسیاری از کشورها، عملا تعاملات خود با ایالات متحده را فعلا در حالت تعلیق قرار داده‌اند تا زمانی که مشخص شود آیا ناچارند با رئیس‌جمهور فعلی، یعنی دونالد ترامپ به کار ادامه دهند یا با تغییر مستأجر کاخ سفید، با جو بایدنی که همین چهار سال پیش سابقه تعامل با او را دارند، کار را پی بگیرند.
اما فراتر از سروصدای بلند رقابت ریاست‌جمهوری، انتخابات دیگری نیز در ایالات متحده در جریان است و از میان آنها، نتیجه انتخابات سنای آمریکا نیز مانند ریاست‌جمهوری در روند کار سیاست خارجی آمریکا تأثیرگذار خواهد بود. گمانه‌زنی‌های بسیاری مطرح شده درباره اینکه اگر ترامپ دوباره رأی بیاورد یا بایدن او را شکست دهد، سیاست آمریکا به چه سمتی پیش خواهد رفت، اما اغلب سناریوهای مطرح‌شده در شرایطی عملی می‌شوند که در سنا نیز حزب رئیس‌جمهور آینده اکثریت را به دست بگیرد. با دانستن این موضوع، ترکیب رقابت سنا شایان توجه است. طبق آمارها و تحلیل‌های وب‌سایت «فایو سرتی ایت»، از میان پرچمداران مخالفت با ایران در سنای آمریکا، آنهایی که ایالتشان امسال انتخابات سنا دارد، وضعیت بدی ندارند. از میان پرسروصداترین آنها، تام کاتن از آرکانزاس که پیشگام ماجرای نامه‌نوشتن به مقامات ایران در زمان مذاکرات و علیه توافق هسته‌ای بود، بدون اینکه اصلا رقیب جدی دموکراتی داشته باشد، عملا حفظ کرسی خود را قطعی کرده است. لیندزی گرم از کارولینای جنوبی که در سال 2016 و در رقابت مقدماتی ریاست‌جمهوری حزب جمهوری‌خواه، مخالفت با ایران و برجام را در میان برجسته‌ترین مواضعش داشت، البته درگیر رقابتی سخت و تنگاتنگ با جیمی هریسون دموکرات است، اما «فایو سرتی ایت» شانس خوب 76‌درصدی برای حفظ کرسی او قائل است.
این به معنای حفظ جایگاه کلی حزب متبوع رئیس‌جمهور فعلی که مخالفت جدی با تعامل با ایران دارد، نیست. برای اینکه سنا همراه رئیس‌جمهور بایدن احتمالی باشد، لازم نیست حتما چهره‌هایی مانند کاتن از صحنه خارج شوند؛ تنها کافی است اکثریت سنا از دست جمهوری‌خواهان به دست دموکرات‌ها برگردد و برای این کار کافی است دموکرات‌ها حداقل چهار کرسی به کرسی‌های خود در سنا بیفزایند. فایو سرتی ایت، شانس چنین اتفاقی را 74 درصد در مقابل 26 درصد شانس برای جمهوری‌خواهان توصیف می‌کند.
در‌عین‌حال، اکثریت شکننده 50 – 50 که به لطف رأی تساوی‌شکن معاون‌اول رئیس‌جمهور به سود دموکرات‌ها باشد، تا حدی برای سرمایه‌گذاری قاطع رئیس‌جمهور، در همه زمینه‌ها و از‌جمله سیاست خارجی کمی سست است. اگر دموکرات‌ها فقط به لب مرز اکثریت برسند، آن‌گاه موضع متفاوت تنها یک دموکرات کافی است تا بایدن یا در تصویب طرح‌های مد‌نظرش به مشکل بخورد یا اساسا ایده‌های کم‌دردسرتری را برای تصویب به سنا ببرد یا اساسا مثل اوباما، عطای بردن توافق با ایران به سنا و محکم‌ترکردن بنیان آن را به لقایش ببخشد. چاک شومر از نیویورک، رهبر دموکرات‌ها در سنا، بنجامین کاردین از مریلند، رابرت منندز از نیوجرسی و جو مِنشن از ویرجینیای غربی که هیچ‌کدام هم امسال انتخابات ندارند، سناتورهایی هستند که پیش‌تر در زمینه توافق هسته‌ای متفاوت با دیگر هم‌حزبی‌هایشان موضع گرفته‌اند و اگر هر‌کدام از آنها در این مرحله و بعد از چهار سال ترامپ، همچنان مخالف برجام و تعامل با ایران باشند، لااقل در این مسئله، عملا اکثریت حزب دموکرات در سنا را بی‌اثر می‌کنند؛ مگر اینکه کسانی مثل رند پال جمهوری‌خواه که زمانی پیگیر دیدار با محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، بود، بر‌خلاف هم‌حزبی‌هایشان از دیپلماسی با ایران حمایت کنند و اثر رأی منفی همتایان دموکراتشان را خنثی کنند. اگر دموکرات‌ها با اکثریت بالاتری سنا را در اختیار بگیرند، شاید بتوانند از پس هزینه رأی منفی منندزها بر‌بیایند؛ البته ممکن است تقابل دوقطبی و شدید سیاسی حاصل از دوران ترامپ، باعث افزایش وحدت در میان دموکرات‌ها بعد از پس‌گرفتن قدرت شود.
در هر حال، ایرانی‌هایی که نتیجه انتخابات آمریکا را در آینده سیاست خارجی و شاید داخلی ایران مؤثر می‌بینند، باید در کنار کاخ سفید، انتخابات کنگره را نیز زیر نظر داشته باشند.