چاپ

ایرانیان جهان - شرق / متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن در اخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
سه سال اختلاف و کشمکش سیاسی که با ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ آغاز شد، اکنون به آخرین روزهای خود رسیده است و عربستان سعودی در تلاش است تا با یافتن راه‌حلی برای این بحران، در حقیقت هدیه‌ای به جانشین ترامپ، یعنی جو بایدن بدهد.
روزنامه «فایننشال‌تایمز» در گزارش ویژ‌ه‌ای در‌این‌باره می‌نویسد که پس از شکست دونالد ترامپ در انتخابات سوم ماه نوامبر و پیروزی جو بایدن، رقیب دموکرات او،‌ تلاش ریاض برای حل اختلافات با قطر -همسایه‌ای با منابع عظیم گازی- به‌شدت افزایش داشته است. در حقیقت محمد بن‌سلمان به ‌دنبال جلب رضایت دولت جدید بایدن است تا بتواند به همکاری با واشنگتن ادامه بدهد. رهبر دوفاکتوی عربستان سعودی در طول چهار سال گذشته روابط نزدیکی با ترامپ و کاخ‌ سفید داشته است و زمانی‌ که با بدترین بحران دیپلماتیکش روبه‌رو شد؛ یعنی همان کشته‌شدن جمال خاشقجی، کاخ ‌سفید به کمک او شتافت؛ ولی اکنون به نظر می‌رسد که دولت بایدن روابط سردی با ریاض داشته باشد. در اوایل سال 2019، اختلاف و دودستگی در شورای همکاری خلیج ‌فارس که ریشه در تحریم قطر از سوی عربستان، امارات، بحرین و مصر داشت، چهره جدیدی از سیاست‌های خاورمیانه به نمایش گذاشت. این بحران از ژوئن 2017 و زمانی آغاز شد که این چهار کشور روابط دیپلماتیک و تجاری خود را با قطر قطع، سفر به این کشور را ممنوع، اتباع خود را خارج کردند و در نهایت سرمایه‌های خود را بیرون کشیدند. دوحه این چهار کشور را متهم کرد که آنها به دنبال ایجاد بحران ارزی در قطر هستند و در ادامه این گمانه‌زنی به وجود آمد که آنان فضا را به سمت درگیری نظامی خواهند برد. قطر به ‌دلیل برخورداری از منابع گسترده اقتصادی و متحدان مهم فرامنطقه‌ای توانست در مقابل تحریم‌ها مقاومت کند. این کشور به‌عنوان صادرکننده بزرگ گاز طبیعی از حرکت بسیاری از کشورهای غربی و آسیایی در راستای جابه‌جایی منابع انرژی خود از نفت به ال‌ان‌جی، سود زیادی برد. قطر از قراردادهای گازی و فعالیت‌های صندوق سرمایه‌گذاری دولتی برای تحکیم روابط خود با بسیاری از کشورهای جهان استفاده کرده است.
علاوه‌بر‌این دوحه میزبان مهم‌ترین پایگاه هوایی ایالات‌ متحده در خاورمیانه است؛ اما اکنون ورق به سمت قطر بازگشته است و عربستان می‌خواهد به این اختلاف پایان دهد. یک مشاور عربستان و امارات در این زمینه می‌گوید: این حرکت به منزله هدیه‌ای برای بایدن است، شاهزاده بن‌سلمان می‌داند پس از پیروزی بایدن در تیررس قرار دارد و در واقع می‌خواهد با ارتباط برقرار‌کردن با قطر آمادگی خود را برای در پیش‌گرفتن برخی اقدامات نشان دهد. روزنامه فایننشال‌تایمز نیز به نقل از «علی الشهابی»، تحلیلگر عربستانی نزدیک به دفتر پادشاهی این کشور می‌نویسد رهبری عربستان ماه‌هاست آمادگی خود را برای پایان‌دادن به این مسئله اعلام کرده است. به نوشته این روزنامه، کویت در این زمینه پیش‌قدم شده است و هدف از تلاش‌های اخیر کویت، ایجاد پایه‌هایی برای آغاز گفت‌وگوی مستقیم میان ریاض و دوحه است و قطر نیز به دنبال آن است که پیش از آغاز این مذاکرات دوجانبه، گام‌هایی همانند لغو ممنوعیت پرواز برای اعتمادسازی برداشته شوند. در‌حالی‌که پیشنهاد آغاز جابه‌جایی آزادانه شهروندان قطری میان کشورهای تحریم‌کننده داده شده؛ اما دوحه خواستار تضمین‌هایی برای حفاظت از جان آنهاست و ممکن است بتواند به همه خواسته‌هایش جامه عمل بپوشاند. در آن سوی میز مذاکره، ریاض هم خواهان تحقق این امر پیش از پایان ریاست‌جمهوری ترامپ است و دستیابی به این توافق همچنین می‌تواند هدیه خداحافظی به ترامپ باشد؛ چرا‌که دولت او اکنون به‌شدت نگران است که ادامه اختلاف‌ها میان کشورهای عربی موجب تضعیف ائتلاف عربی علیه ایران شود و همچنین راه را برای ترکیه بیش از گذشته باز کند.