چاپ

سرزمين ايرانيان- زيست فناوري از جمله واژه‌هاي پر سر و صداي سال‌هاي اخير است که باعث شده محققان در اين حوزه تمرکز زيادي داشته باشند زيرا علاوه بر اشتغال زايي مي تواند سرنوشت کشور را تغيير دهد و جايگاه آن را به نقطه مطلوبي برساند.

زيست فناوري در ايران بعد از انقلاب و خصوصا در 15 سال اخير در تجاري سازي محصولات موقعيت هاي خوبي در سطح منطقه و بين المللي ايجاد کرده است. در حاليکه محققان خارجي، خيلي زودتر تحقيقات خود را شروع کردند. اما با وجود اينکه تحقيقات در حوزه زيست فناوري بعد از انقلاب نمايان شد ولي پيشرفت هاي خوبي در راستاي توليد محصول و صادرات آنها در چندين حوزه از جمله داورها پديدار شده است.

در حال حاضر تعداد داروهاي زيست فناوري موجود در بازار جهاني 146 قلم است و از اين تعداد، 20 دارو در بازار ايران موجود است که 4 دارو منوکلونال آنتي بادي و 16 دارو نوترکيب هستند.

اسامي داروهاي زيست فناوري توليد ايران و نيز داروهايي که در مراحل مختلف توليد (قبل از نهايي شدن) هستند همراه با موارد مصرف در جدول زير مشهود است.

جدول داروهاي زيست فناوري توليد شده در ايران

رديف		نام دارو	موارد مصرف
1		Erythropoietin alfa	درمان کم خوني در نارسايي مزمن کليه
2		Erythropoietin beta	درمان کم خوني در نارسايي مزمن کليه
3		G-CSF	درمان بيماران مبتلا به نوتروپني مادرزادي کمک به درمان سرطان
4		Peg- G-CSF	پيشگيري و درمان نوتروپني ناشي از انجام شيمي درماني
5		Peg-INF alfa	درمان لوسمي، هپاتيت مزمن فعال، کارسينوم مثانه، لنفوم هاي غيرهوچکين، ملانوم بدخيم و کارسينوم دهانه رحم
6		INF gamma	درمان پوکي استخوان شديد و بدخيم، کاهش عفونت در بيماري گرانولوماتوز مزمن
7		INF alfa	درمان لوسمي، هپاتيت مزمن فعال، کارسينوم مثانه، لنفوم هاي غيرهوچکين، ملانوم بدخيم و کارسينوم دهانه رحم
8		INF beta- 1b	بهبود MS
9		INF beta- 1a (30 micro gram)	درمان سرطان، هپاتيت ويروسي و MS
10		INF beta- 1a (44 micro gram)	درمان سرطان، هپاتيت ويروسي و MS
11		Factor VIII	درمان هموفيلي نوع A
12		Factor VII	درمان هموفيلي A و B
13		Streptokinase	درمان ترومبوز شريان هاي کرونري، آمبولي ريه
14		Teriparatide	درمان پوکي استخوان
15		FSH	درمان نازايي
16		Somatropin	درمان کوتاه قدي ناشي از کمبود هورمون رشد
17		Rituximab	درمان لنفوماي غير هوکچين
18		Trastuzumab	درمان سرطان پستان
19		Etanercept	درمان آرتريت روماتوئيد، آرتريدت پسورياتيک
20	Adalimumab		درمان آرتريت روماتوئيد، آرتريت پسورياتيک، اسپونديليت انکيلوزان و پسوريازيس متوسط تا شديد مزمن

29 داروي بيو در حال توليد است

دکتر مصطفي قانعي، دبير ستاد توسعه زيست فناوري معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري و رئيس انستيتو پاستور ايران در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: ايران 61 دارو را در اولويت ملي خود دارد که از اين تعداد 29 دارو در مراحل مختلف توليد (قبل از نهايي شدن) شرکت هاي دانش بنيان و در مراحل مختلف آزمايشگاهي، پايداري محصول، صنعتي، نيمه صنعتي ، مطالعاتي و تهيه پرونده دارويي هستند.

وي تاکيد داشت: 29 دارويي که در حال توليد است نهايتا 5 سال ديگر به توليد خواهند رسيد.

رقابت با چين و ژاپن در توليد دارو هاي زيست فناوري

رئيس انستيتو پاستور ايران در ادامه خاطر نشان کرد: اکنون جايگاه ما در توليد داروهاي زيست فناوري در منطقه، چهارم است و ان شاء الله تا 5 سال ديگر که اين 29 قلم به توليد برسد به رتبه سوم دست مي يابيم.

جدول داروهاي زيست فناوري در حال توليد

رديف	نام دارو	موارد مصرف
1	Certolizumab pegol	درمان آرتريت روماتئيد و پسورياتيک
2	Golimumab	درمان آرتريت متوسط تا شديد پسوريازيس
3	Ustekinumab	درمان پسوريازيس پلاکي
4	Daclizumab	جلوگيري از رد پيوند حاد کليه درمان لنفوماي سلول T
5	Infliximab	درمان آرتريت روماتوئيد و بيماري کرون
6	Vedolizumab	درمان بيماري کرون و کوليت اولسراتيو
7	Pembrolizumab	درمان سرطان ريه
8	Ipilimumab	درمان ملانوما
9	Toclizumab	درمان آرتريت ايديوپاتيک
10	Ramucirumab	درمان سرطان ريه
11	Ado-Trastuzumab	درمان سرطان پستان
12	Dupilumab	درمان آسم و بيماري هاي آلرژيک
13	Evolocumab	درمان کلسترول بالا
14	Atezolizumab	درمان شايع ترين نوع سرطان مثانه با نام کارسينوماي اوروتليال
15	Ocrelizumab	درمان MS
16	Omalizumab	درمان آسم آلرژيک
17	Nivolumab	درمان لنفوم هوچکين
18	Insulin Lispro	درمان ديابت
19	Insulin glargie 21A-GLY-30Ba-L-ARG-30Bb-L-ARG-HUMAN Insulin	درمان ديابت
20	Insulin B28 aspart ( novolog)	درمان ديابت
21	3B-Lysine-29B-glutamic acid-human insulin	درمان ديابت
22	Imiglucerase	درمان بيماري گوشه تيپ I
23	Laronidase	درمان عوارض غيرنورولوژيک بيماري موکوپلي ساکاريدوزيس تيپ I
24	Carboxypeptidase (Voraxaze)	کاهش سطح متوترکسات در بيماران تحت شيمي درماني
25	Pegloticase	درمان نقرس
26	مکمل بيوسيميلار AWGE	درمان زخم مانند زخم بستر
27	Usteokinase	----------
28	Anakinra	روماتوئيد آرتريت
29	Thrombin	انعقاد خون

دبير ستاد توسعه زيست فناوري معاونت علمي در ادامه به خبرنگار مهر گفت: البته ما نمي دانيم در دنيا توليد دارو در زمينه زيست فناوري چه وضعيتي دارد و چه برنامه اي دارند. همچنين نمي دانيم زمانيکه ما 29 قلم دارو را به توليد رسانديم سبد دارويي آنها چقدر است، بنابراين نمي توان از الان تخمين بزنيم که دقيقا چه جايگاهي داريم.

وي با بيان اينکه اما با اين حال تا 5 سال ديگر ژاپن و چين جز رقباي ما خواهند بود، افزود: بنابراين ايران تا 3 سال آينده با توليد 49 دارو از مجموع 146 دارو در آسيا رتبه سوم را خواهد داشت.

12 دارو بلاتکليف هستند

از آنجايي که اعلام شده ليست 61 دارو تهيه شده و از اين تعداد 20 قلم توليد و 29 قلم در حال توليد هستند، 12 قلم باقي مي ماند که هنوز در مرحله صفر هستند.

قانعي در خصوص مابقي داروهاي زيست فناوري اظهار داشت: 12 دارويي که بنا داريم به توليد برسانيم مشخص هستند و به صورت ليستي تهيه شده اند، اما هنوز هيچ شرکت دانش بنياني اعلام نکرده که مي تواند اين ها را به توليد برساند.

به گفته وي، اگر شرکتي اعلام آمادگي کند که ما مي توانيم دارويي که در ليست هست را توليد کنيم از آن حمايت خواهيم کرد.

محققان مي توانند پروپوزال خود را براي توليد داروهاي زيست فناوري به کارگروه پزشکي ستاد توسعه زيست فناوري ارسال کنند تا در صورت تاييد به صندوق زيست فناوري معرفي و از حمايت هاي مالي و نظارتي ستاد توسعه زيست فناوري بهره مند شوند.