چاپ

ایرانیان جهان -
ترامپ در پی چیست؟
k ٢.٣
٠
اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
کوروش احمدی| اظهارات مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده امریکا در هفته گذشته در سوییس در مورد آمادگی امریکا برای گفت‌وگو با ایران بدون پیش‌شرط حاکی از آن بود که خط‌مشی دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا برای اجتناب از بالا گرفتن تنش و بروز درگیری نظامی با ایران در تیم امنیتی او نیز تثبیت شده و افراد شاخص در این تیم در حال تطبیق دادن خود با خط مشی ترامپ در این حوزه هستند. پمپئو به عنوان یک سیاستمدار 55 ساله که همچنان دارای جاه‌طلبی‌های سیاسی است و دورنمای شرکت در انتخابات آینده را در ذهن دارد، چاره‌ای نداشته جز اینکه محتاط باشد. اگر چه او یک راستگرای مسیحی انجیلی است و مواضع افراطی او ریشه در این گرایش نظری او دارد اما همچنان با تندروهایی مانند جان بولتون، مشاور امنیت ملی که به عنوان یک مامور اجرایی با سن بالاتر از 70 سال به پایان دوره کاری‌شان نزدیک می‌شود، متفاوت است. بولتون می‌داند که فرصتی بیشتر از آنچه اکنون به عنوان مشاور امنیت ملی ترامپ دارد، نصیبش نخواهد شد و نیز می‌داند که قرار نیست خود را در معرض آرای عمومی قرار دهد. در نتیجه، تمایل امثال بولتون این است که بدون هرگونه ملاحظه‌ای فقط بر تحقق اهداف افراطی خود متمرکز باشند. ترامپ در دوره جدید و به موازات تعدیل لحنش در مورد ایران چند بار به وضوح کوشید تا کسانی مانند بولتون را مهار کند. آخرین بار در توکیو و در شرایطی که یک روز قبل بولتون آزمایش‌‌های موشکی تاکتیکی کره شمالی را نقض قطعنامه‌های شورای امنیت دانسته بود، ترامپ در مصاحبه مطبوعاتی به همراه نخست‌وزیر ژاپن تصریح کرد که اگر چه برخی از «آدم‌های من» نظری متفاوت دارند اما من معتقد نیستم که آزمایش‌های موشکی اخیر کره شمالی نقض قطعنامه‌های شورای امنیت است.با اینکه پمپئو در سخنرانی کلیدی‌اش در بنیاد هریتچ در 21 مه ‌2018 دوازده خواسته و نه پیش‌شرط برای مذاکره را مطرح کرده بود و با اینکه او در مصاحبه‌اش در سوییس همچنان مدعی شد که ایران باید از «سیاست‌های بدخیمش در منطقه» دست بر دارد و به یک «کشور عادی» تبدیل شود اما طرح آمادگی برای مذاکره بدون پیش‌شرط توسط او را همچنان باید به منزله کوتاه آمدن او از مواضع رادیکال گذشته‌اش به شمار آورد. پمپئو به این ترتیب خود را در مسیری قرار داده که ترامپ در تیرماه گذشته با پیشنهاد «مذاکره بدون پیش‌شرط و در هر زمان» گشود و کمتر از دو هفته قبل در مصاحبه‌اش در توکیو با تاکید بر اینکه در پی «تغییر رژیم» نیست و «ایران با رهبران کنونی نیز می‌تواند توسعه یابد»، آن را پی گرفت. مشکل موضع‌گیری‌های جدید ترامپ و پمپئو این است که در حد تغییر لحن باقی مانده و حداقل هنوز راه به محتوا نبرده است. سیاست به اصطلاح «فشار حداکثری» همچنان پا برجاست و عوامل وزارت خزانه‌داری امریکا همچنان برای اعمال سخت‌گیرانه تحریم‌ها، به ویژه تحریم‌های نفتی و مالی، در مناطق مختلف جهان فعالند.
معافیت شماری از کشورها از تحریم‌های نفتی که در دوره اوباما به طور نظام‌مندی اعمال می‌شد در دوره ترامپ تنها شش ماه برقرار بود. مساله دیگر این است که در حالی‌که به فصل مبارزات انتخاباتی در امریکا نزدیک می‌شویم، هنوز هیچ نشانه‌ای از توفیقی در دیپلماسی ترامپ در قبال کره شمالی و ایران قابل مشاهده نیست. مرور اتفاقاتی که تاکنون در ارتباط با رابطه کره شمالی و امریکا افتاده هم از نظر شناخت اهداف و روش کار ترامپ مهم است و هم از نظر شقوق قابل تصور در سیر آتی بحران جاری بین ایران و امریکا. به طور خلاصه لازم به یادآوری است که وضعیت بین امریکا و کره شمالی به نوعی انجماد انجامیده است؛ به عبارت دیگر، به نظر می‌رسد که وضع موجودی شکل گرفته که ظاهرا هر دو طرف از آن راضی‌اند. توقف آزمایش‌های موشکی بالستیک و آزمایش‌های هسته‌ای امتیاز عمده‌ای است که ترامپ از کره شمالی گرفته است. در مقابل، کره شمالی نیز امتیازاتی از ترامپ گرفته که عبارتند از: توقف تشدید تحریم‌ها، توقف اجرای سخت‌گیرانه تحریم‌های موجود، بازگذاشتن نسبی دست‌ چین و روسیه برای نقض برخی تحریم‌ها، توقف مانورهای نظامی امریکا و کره جنوبی، تعلیق روند امنیتی‌سازی کره شمالی از طریق تنش‌زدایی در روابط دو کشور و شکل‌گیری نوعی روابط دوستانه و توام با احترام بین ترامپ و کیم و ... ترامپ ممکن است در این فکر باشد که در جریان مبارزات انتخاباتی همین انجماد وضعیت و جلوگیری از تشدید بحران را به عنوان یک دستاورد در سیاست خارجی مطرح و آن را با موج آزمایش‌های موشکی و هسته‌ای کره شمالی در اواخر دوره اوباما مقایسه کند. در ارتباط با ایران مساله این است که ترامپ با وجود اظهار آمادگی برای مذاکره هنوز هیچ نشانه‌ای مبنی بر آمادگی برای دادن امتیازاتی مشابه از خود نشان نداده است. به علاوه، سوال این است که در تئوری آیا ایران می‌تواند با دریافت امتیازاتی مشابه، انجماد وضعیت در شرایط کنونی را بپذیرد. با توجه به تفاوت فاحش بین شرایط ایران و شرایط کره شمالی و شدت تحریم‌ها علیه ایران، بعید است پاسخ این سوال بتواند مثبت باشد.