ایرانیان جهان - اضطراب ناشی از شیوع ویروس کرونا موجب کاهش کیفیت خواب در بسیاری از افراد شده و کیفیت خواب در دوران قرنطینه، با وجود افزایش ساعات خواب، کاهش پیدا کرده است.

با شیوع ویروس کرونا در جهان، تبعات آن را در تمامی قسمت‌های زندگی می‌توان احساس کرد. تبعات شیوع این ویروس بر روند عادی زندگی و زمان و کیفیت خواب بسیاری از افراد نیز تأثیرگذار بوده است. شدت این تأثیرگذاری حتی می‌تواند در جامعه تبعات جبران‌ناپذیری داشته باشد. چرخه‌ی معیوبی که از دست دادن کیفیت خواب می‌تواند در ادامه‌دار بودن آن نقش داشته باشد این است که افراد در طول روز نیز احساس خستگی کنند و با چرت‌ روزانه نتوانند شب‌ها راحت بخوابند یا خوابی طولانی اما با کیفیتی بدتر از همیشه داشته باشند. بی‌خوابی یکی از اختلالات خواب است که در «روان‌شناسی خواب» مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرد. در اختلال اینسومنیا (Insomnia)، افراد دچار بی‌خوابی هستند و به‌سادگی نمی‌توانند بخوابند. این افراد در واقع از مشکلاتی مانند به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر در خلال شب همراه‌ با ناتوانی یا اشکال در به خواب رفتن مجدد، بیدار شدن خیلی زود در صبح و خوابی که باعث تجدید قوا و سرحال شدن نمی‌شود، رنج می‌برند. انسان‌ها حدود یک‌سوم زندگی خود را در خواب سپری می‌کنند؛ به عبارتی اکثر ما حدود سه هزار ساعت در سال می‌خوابیم. برای بسیاری از ما، خواب هم از لحاظ ذهنی و هم از لحاظ جسمی، انرژی‌زا است. متأسفانه بسیاری از مردم به اندازه‌ی کافی نمی‌خوابند و 28 درصد مردم آمریکا می‌گویند در طول روز به‌شدت احساس خواب‌آلودگی می‌کنند. اکثر ما می‌دانیم شب تا صبح نخوابیدن یا بد خوابیدن، یعنی چه؛ صبح روز بعد اندکی گیج هستیم و حواسمان سر جایش نیست. با نزدیک شدن به بعدازظهر و عصر، ممکن است عصبی و تحریک‌پذیر شویم.

نتیجه‌ی شگفت‌آور مطالعات جدید درباره‌ی خواب در دوران قرنطینه این است که مردم درحالی‌که بیشتر می‌خوابند، کیفیت خواب خوبی ندارند. نظرسنجی اخیر از مردم بریتانیا در دانشگاه کینگز لندن این یافته‌ها را تأیید می‌کند. نیمی از مردم می‌گویند خوابشان در قرنطینه آشفته‌تر شده است و به ازای هر ده نفر، سه نفر می‌گویند با اینکه مقدار خواب آن‌ها در دوران قرنطینه افزایش پیدا کرده است، احساس راحتی و استراحت کمتری دارند. گروه‌بندی جدید دانشمندان درباره‌ی انواع بی‌خوابی صرفا بر اساس علائم بی‌خوابی، همچون سخت بیدار شدن از خواب یا مشکل در به خواب رفتن نیست. برعکس، بی‌خوابی بر اساس عوامل دیگری، مانند استرس، احساسات، صفات شخصیتی، روحیه و حوادث پیشین زندگی، گروه‌بندی شده‌اند. پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که افراد مبتلا به اختلال بی‌خوابی شرایط ذهنی و شناختی مختلفی مانند سطوح استرس و احساسات متفاوت دارند. این موضوع تنها به احساس خستگی مربوط نمی‌شود. عواقب احتمالی بسیاری برای کاهش کیفیت خواب وجود دارد. خواب باکیفیت برای توان مقابله‌ی سیستم ایمنی بدن در برابر بیماری‌های عفونی اهمیت زیادی دارد. به نقل از The conversation ، در مطالعه‌ای مهم در سال 2009، محققان الگوی خواب 153 داوطلب را طی دو هفته بررسی کردند و سپس آن‌ها را در معرض ویروسی که منجر به سرماخوردگی معمولی می‌شد، قرار دادند. شرکت‌کنندگانی که کیفیت خواب پایینی داشتند، شش برابر بیشتر از دیگر داوطلبان در معرض سرماخوردگی قرار گرفتند. ارتباط کیفیت خواب و سلامتی با مطالعه‌ی گسترده‌ای که در آن سی هزار داوطلب، داده‌های مربوط به سلامت جسمانی و روانی و الگوی خواب خود را در طی چهار سال را در اختیار گذاشتند، تقویت شد. نتایج نشان داد که تغییرات مثبت در کیفیت خواب طی چهار سال با سلامتی و تندرستی همراه است.

خواب باکیفیت نه‌تنها به سلامتی شما، بلکه به هشیاری ذهنتان نیز کمک می‌کند. در یک مطالعه در سال 2019 به دانشجویان دانشگاه MIT، فیت‌بیت‌هایی (ساعت‌های هوشمند سنجش سلامتی) داده شد تا در یک ترم بپوشند. درحالی‌که محققان عملکرد علمی آن‌ها را ردیابی می‌کردند، Fitbit الگوی خواب آن‌ها را نیز ثبت می‌کرد. افرادی که یک ماه قبل از امتحان طولانی‌تر می‌خوابیدند و خواب با کیفیت بهتری داشتند، نه‌فقط شب قبل از امتحان، بلکه در کل ترم نیز نمرات بهتری نسبت به سایر دانشجویان کسب کردند. آزمایش‌های مشابه روی موش‌ها هم نشان داده‌اند که کمبود خواب می‌تواند کشنده باشد. در آزمایش‌هایی که در دهه‌ی 1980 در دانشگاه شیکاگو انجام شد، موش‌ها پس از 32 روز بی‌خوابی جان دادند . در بلند‌مدت، کم‌خوابی موجب افزایش خطر ابتلا به چاقی، دیابت نوع دوم، بیماری‌های قلبی و سکته می‌شود. کارین اکیف، پژوهشگری از مرکز پژوهشی خواب بیداری دانشگاه ماسی در نیوزیلند به ScienceAlert گفت که فقدان خواب، به‌طور چشمگیری باعث افزایش آسیب یا تصادف در هنگام انجام وظایف حساس ایمنی می‌شود. توضیح ارتباط میان کیفیت خواب و موفقیت دانشجویان می‌تواند این باشد که خواب می‌تواند باعث تقویت حافظه در روز شود درحالی‌که خواب بی‌کیفیت می‌تواند این فرایند را به خطر بیندازد. یک مطالعه در سال 2012 به افراد دارای خواب باکیفیت و بی‌کیفیت گفت که هر شب قبل از خواب و پس از بیدار شدن، یک دکمه‌ی خاص را فشار بدهند. مشاهده شد که در افراد دارای خواب باکیفیت، مهارت‌های فشردن دکمه تا پانزده درصد بهبود یافت؛ درحالی‌که در افراد دارای خواب بی‌کیفیت، مقدار بهبود تنها یک درصد بود. هنگامی که کیفیت خواب پایین است، ثمری به یادگیری نمی‌رساند. گروه‌بندی جدید دانشمندان درباره‌ی انواع بی‌خوابی صرفا بر اساس علائم بی‌خوابی، همچون سخت بیدار شدن از خواب یا مشکل در به خواب رفتن نیست. برعکس، بی‌خوابی بر اساس عوامل دیگری، مانند استرس، احساسات، صفات شخصیتی، روحیه و حوادث پیشین زندگی، گروه‌بندی شده‌اند. پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که افراد مبتلا به اختلال بی‌خوابی شرایط ذهنی و شناختی مختلفی مانند سطوح استرس و احساسات متفاوت دارند. از توله‌سگ‌های دوران همه‌گیری کرونا گرفته تا جست‌وجو‌های شبانه در وب‌سایت‌های خرید آنلاین، رفتارهای بی‌ثبات یکی از ویژگی‌های بارز دوران قرنطینه است. این موضوع تا حدی به دلیل خستگی است؛ اما خواب نیز در آن نقش دارد. یک مطالعه در سال 2013، در گروهی از نوجوانان با رفتارهای بی‌ثبات و تکانشی، مسئله‌ی تصمیم‌گیری را بررسی کرد. نوجوانان با کیفیت خواب پایین مهارت‌های تصمیم‌گیری ضعیف‌تری دارند و در یک بازی قمار تصمیمات خطرناک‌تری نسبت به همسالان خود با کیفیت خواب خوب و مطلوب می‌گیرند. مقاله‌های مرتبط:
چگونه خواب بهتری داشته باشیم؟ فهرستی طولانی از پیامدهای خواب ناکافی: مرگ ناگهانی تا اختلالات ذهنی و روانی
بنا به گزارش بنیاد ملی خواب، بیشتر بزرگ‌سالان آمریکایی در زمان حاضر حدود 6/9 ساعت در شب می‌خوابند. این مدت‌زمان در دهه‌ی 1940 معادل 7/9 ساعت بود. به بیانی دیگر، مدت‌زمان خواب افراد نسبت به گذشته یک ساعت کاهش داشته است. در واقع، در سال 1942، به 84 درصد آمریکایی‌ها توصیه می‌شد که بین 7 تا 9 ساعت در شبانه‌روز بخوابند. در سال 2013 این رقم با 59 درصد افت همراه بود. شرکت‌کنندگان در نظرسنجی مؤسسه‌ی گالوپ اعلام کردند که به 7/3 ساعت زمان برای خواب نیاز دارند و آن را دریافت نمی‌کنند. در این میان، نتایج پژوهش‌های دیگری در ژانویه‌ی 2018 نشان داد که مردان در مقایسه با زنان خواب کم‌تری دارند. حال با شیوع ویروس کرونا و قرنطینه در بسیاری از کشورها، نوع دیگری از کاهش کیفیت در خوابیدن را تجربه می‌کنیم. هر یک از سیستم‌های بیولوژیکی ما تحت تأثیر خواب قرار دارد. هنگامی که ما به‌اندازه کافی نمی‌خوابیم یا زمانی‌که کمبود کیفیت خواب را تجربه می‌کنیم، باید منتظر عواقب جدی بیولوژیکی باشیم. زمانی‌که از خواب مناسب محروم می‌شویم، سیستم عصبی سمپاتیک بدن ما تحریک‌ می‌شود و واکنش جنگ یا گریز در آن شدت پیدا می‌کند. در این شرایط احتمال افزایش فشار خون و خطر بیماری قلبی هم بیشتر می‌شود.

پژوهشگران، خواب کافی و مناسب را یکی از لازمه‌های مهم سلامت مغز معرفی کرده‌اند. به‌طور مشخص، خواب، بخش مهمی از تثبیت حافظه و یادگیری است. پژوهش‌های جدید نشان داده‌اند که از دیگر فواید خواب برای مغز، حذف پروتئین‌های مضر است . این فرایند پاک‌سازی پسماندهای مغز که به‌عنوان سیستم گلیمفاتیک Glymphatic System شناخته شده است، در هنگام خواب صورت می‌گیرد. درواقع، سطح این نوع پروتئین‌ها در بیماران مبتلا به آلزایمر افزایش پیدا می‌کند. نتایج بررسی‌ها نشان داده است که این نوع پروتئین در مغز افرادی که خواب کم‌تری دارند، تجمع بیشتری دارد. بهتر بخوابید
خبر خوب این است که استراتژی‌های مؤثر برای بهبود کیفیت خواب وجود دارد. کنسرسیومی از دانشمندان حوزه خواب، فهرستی از توصیه‌ها را منتشر کرده‌ است. این لیست شامل رعایت یک برنامه‌ی منظم برای خواب، عدم استفاده از تخت برای فعالیت‌هایی غیر از خواب (از جمله جلسات کنفرانسی)، پرهیز از وسایل الکترونیکی قبل از خواب، ورزش منظم و گرفتن حداکثر نور روز، به‌خصوص صبح‌ها می‌شود. قبل از قرنطینه، تنها 44 درصد بزرگ‌سالان در بریتانیا از خواب خود راضی بودند. برای بعضی‌ها، قرنطینه نوید خواب بیشتر را می‌داد؛ زیرا ما از قید و بند کارهای اداری و رفت‌و‌آمد روزانه راحت شدیم. این رؤیای خواب بیشتر برای برخی محقق شده؛ اما ممکن است نوعی از خواب نباشد که انتظار داشته‌اند. سرمایه‌گذاری در کیفیت خواب مهم است. این موضوع کمک می‌کند خود را باهوش‌تر ببینید و زندگی سالم‌تری داشته باشید.