ایرانیان جهان - یوری گاگارین، اولین فضانورد تاریخ، با فضاپیمای وستوک 1 اتحاد جماهیر شوروی حدود 108 دقیقه در مدار زمین بود. با زومیت همراه باشید تا بدانید او چگونه برای ‌چنین مأموریتی آموزش دید.

در سیزده آوریل سال 1961 روزنامه‌نگار روزنامه‌ی ایزوستیا از شوروی، جورجی استروموف با اولین مردی که به فضا رفت، ملاقات می‌کند؛ او یوری گاگارین است. استروموف درباره‌ی او این‌گونه گزارش می‌دهد: «مردی با روحیه‌، تند و تیز به همراه لبخندی شگفت‌انگیز که صورتش را روشن می‌کند و گاهی گودی‌هایی روی گونه‌ی او ظاهر می‌شود. او از کنجکاوی‌هایی که باعث تحت فشار قرار گرفتنش برای ارائه‌ی جزئیاتی از آنچه در طول یک و نیم ساعت حضورش در خارج از زمین دیده و تجربه کرده، قدردانی می‌کند.» در کتابچه‌ای که به مناسبت سفر مرد اهل شوروی در فضا منتشر شده است، مصاحبه با گاگارین در چندین صفحه ادامه دارد. این فضانورد، تجربه‌اش را این‌گونه توصیف می‌کند: «افق منظره‌ای منحصربه‌فرد و به گونه‌ای غیر معمول زیبا را به نمایش می‌گذارد.» او اتحاد جماهیر شوروی را هم تحسین می‌کند و دراین‌باره‌ می‌گوید: «من سفر خود را وقف تمام مردمانمان می‌کنم که در صف اول بشریت قدم می‌زنند و جامعه‌ی جدیدی می‌سازند.»

گاگارین به خاطر سفر فضایی تاریخی خود تبدیل به ستاره‌ای جهانی شد و نشان‌ها و عنوان‌های افتخار بی‌شماری از سراسر جهان دریافت کرد. شب 12 آوریل هر سال به‌عنوان «شب یوری» گرامی داشته و جشن‌ها و گردهمایی‌هایی در سراسر جهان به یاد نخستین فضانورد جهان برپا می‌شود. برنامه‌ی اولیه‌ی انسانیِ فضایی ناسا در انظار عمومی پخش شد؛ اما اخیرا داستان کامل نحوه‌ی انتخاب و آموزش فضانوردان توسط اتحاد جماهیر شوروی منتشر شده است. امپراتوری کمونیست مشتاقانه این ایده را گسترش می‌داد که انتخاب برای همه آزاد است و این اولین مردان در فضا و اولین زن (والنتینا ترشکووا) داوطلب بودند؛ اما این مطلب به‌طور کامل صحیح نیست. گاگارین پس از احراز صلاحیت خلبانی جنگنده، در یک فرودگاه هوایی دورافتاده در مرز نروژ و روسیه با جنگنده‌های جت میگ-15 در مرزهای غربی جنگ سرد مستقر بود. در اواخر تابستان 1959، دو پزشک برای مصاحبه با یک گروه خلبان منتخب به پایگاه می‌رسند. پزشکان پس از شروع با فهرستی در حدود 3500 نامزد بالقوه، جست‌و‌جوی خود را به حدود 300 خلبان در غرب روسیه محدود کردند. استیون واکر، نویسنده‌ی کتاب «فراتر از آن» که سال ‌ها برای جست‌وجوی آرشیوهای روسی تلاش کرده است تا داستان کامل مأموریت گاگارین را جمع‌آوری کند، دراین‌باره می‌گوید: «افرادی که با آن‌ها مصاحبه می‌شد، هیچ سرنخی نداشتند که چرا با آن‌ها مصاحبه می‌کنند.» مصاحبه شامل یک گفت‌وگوی ظاهرا معمولی در مورد شغل، آرزوها و خانواده بود. برخی از مردان برای گفت‌و‌گوی دوم دعوت می‌شدند. پزشکان ادعا می‌کردند که به‌دنبال نامزدهایی برای نوع جدیدی از ماشین پرواز هستند؛ اما در هیچ زمانی انگیزه‌ی واقعی خود را نشان نمی‌دادند.

واکر دراین‌باره می‌گوید: «اگر پایگاه را ترک کنند، به آن‌ها گفته می‌شود که به کسی نگویند چه کاری انجام می‌دهند، چرا آنجا هستند، اگر کسی سؤال کند، آن‌ها باید بگویند که عضو یک تیم ورزشی هستند. همه چیز کنترل می‌شود. همه چیز مخفی است. همه چیز پشت درهای بسته است.» برنامه‌ی آموزشی، خود شبیه به برنامه آمریکایی‌ها است اما تأکید کمتری بر کنترل فضاپیما دارد. درست مانند سگ‌های فضایی، مردان با شتاب‌های گیج‌کننده‌ای روی سانتریفیوژ می‌چرخند، برای چند روز در اتاق‌های ایزوله‌ی ضد صدا حبس می‌شوند و تقریبا مورد ارزیابی‌های فیزیکی و روانی قرار می‌گیرند. یک تفاوت قابل ‌توجه با برنامه‌ی آمریکایی‌ها، میزان آموزش چتر نجات روس‌ها است. دلیل این امر آن است که برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی جدی بر اثر برخورد، باید از فضاپیمای خود به بیرون پرتاب شوند. این واقعیت که کپسول و خلبان آن به‌صورت جداگانه فرود می‌آیند، راز دیگری است که تا سال‌ها بعد فاش نمی‌شود. درحالی‌که چندین مرد دیگر نتوانستند نمره‌ی لازم را کسب کنند، یک گروه اولیه متشکل از شش فضانورد برای اولین پروازها انتخاب می‌شوند. زمانی‌که ناسا می‌کند امیدوار است اولین مرد خود را در بهار 1961 به فضا بفرستد، سرگئی کورولف، رئیس برنامه‌ی اتحاد جماهیر شوروی متوجه می‌شود که فرصت محدودی باقی مانده است. در 5 آوریل 1961، فضانوردان به آنچه در حال حاضر به‌عنوان کیهان فضایی بایکورنو در صحرای قزاقستان شناخته می‌شود، می‌رسند. هنوز هم هیچ یک از آنان نمی‌داند چه کسی اولین مرد حاضر در فضا خواهد بود. سرانجام، تنها چند روز قبل از پرتاب، شانس درِ خانه گاگارین را می‌زند. تا زمانی‌که گاگارین در مدار بالای زمین است، هیچ‌کس به جز نزدیک‌ترین افراد به برنامه‌ی فضایی نام او را نمی‌داند. به گزارش خبرنگار ویژه ازوستیا، استروموف، صبح روز 12 آوریل «یوری گاگارین» آخرین خوش‌وبش‌ها را با دوستان در پایین موشک انجام داده و سپس وارد فضاپیما شد. چند ثانیه بعد فرمان داده شد. فضاپیمای غول‌پیکر به سمت ستارگان برخاست. او فرزند ارسالی اتحاد جماهیر شوروی را به زمین بازمی‌گرداند. خلبانی فضایی با Right Stuff روسی (اشاره به نامِ کتاب گفته‌شده در بالا). تا پیش از پرواز گاگارین، هیچ انسانی به فضا نرفته بود. همچنین هیچ انسانی خارج از جو زمین و در شرایط بی‌وزنی قرار نگرفته بود. پزشکان و روانشناسان نگران این بودند که فضانورد با ورود به مدار زمین و قرار گرفتن در بی‌وزنی از یک سو و مشاهده‌ی فضای بیکران و کره زمین از سوی دیگر، تعادل روانی خود را از دست داده و دست به اقدامات غیر قابل ‌پیش‌بینی بزند. به همین دلیل فضاپیمای وستوک-1 به‌گونه‌ای ساخته شده بود که تمام پرواز را به‌طور خودکار انجام دهد. تنها راه از کار انداختن کنترل خودکار و به دست گرفتن ناوبری فضاپیما، وارد کردن شماره‌ی رمز ویژه‌ای در سیستم ناوبری بود. این شماره رمز روی کاغذی نوشته شده و در پاکتی سربسته در داخل فضاپیما قرار داده شده بود. کنترل دستی فضاپیما تنها در حالتی امکان داشت که فضانورد در حالت روانی مناسب قرار داشته و توان باز کردن پاکت، خواندن شماره‌ی رمز و وارد کردن آن شماره به سامانه‌ی ناوبری را داشته باشد.