ایرانیان جهان - برخورد سیارکی که انقراض دایناسورها را به‌دنبال داشت، احتمالا موجب مرگ شما نیز می‌شد؛ مگر آنکه با اتخاذ اقدامات صحیح و حضور در مکان مناسب، از محل حادثه دور می‌شدید.

بیایید برای یک لحظه تصور کنید که می‌خواهید در کنار دایناسورها اتراق کنید؛ اما نه هر دایناسوری بلکه درصدد حضور در نزدیکی مشهورترین و البته هراس‌انگیزترین انواع آن‌ها هستید. بدین منظور، شماره‌گیر ماشین زمان را به 66/5 میلیون سال قبل می‌چرخانید و به دوره‌ی کرتاسه‌ی پسین سفر می‌کنید. اکنونی به دنیایی وارد شده‌اید که در آن تیرانوسوروس، تریسراتوپس را شکار می‌کند و با آلاموسور، یکی از بزرگ‌ترین موجوداتی که تاکنون روی زمین قدم گذاشته است، ملاقات می‌کنید. در این دنیا، دایناسوری تانک‌مانند به‌نام آنکیلوسور وجود دارد که دشمنان را با دم نابودگر خود درهم‌می‌کوبد. همچنین، به‌محض آنکه در شبی ویژه در چادر خود مستقر شوید، می‌توانید ستاره‌ای کاملا جدید را در نیم‌کره‌ی شمالی آسمان ببینید. ستاره‌ی جدید نه چشمک خواهد زد، نه شعله‌ور خواهد شد و نه درخششی در امتداد افق خواهد داشت؛ بلکه با حالتی ثابت و نورانی همانند تمام دیگر ستارگان به‌نظر خواهد آمد. بااین‌حال، اگر چند ساعت بعد دوباره به آن نگاه بیندازید،، ممکن است تصور کنید قدری روشن‌تر به‌نظر می‌آید. اگر شب بعد ستاره‌ی جدید را دوباره زیر نظر بگیرید، آن را نورانی‌ترین ستاره در آسمان خواهید دید. سپس درخشش ستاره از سیاره‌ها و بعدا از ماه و حتی خورشید بیشتر خواهد شد. درنهایت، ستاره از جو عبور، به زمین اصابت و 100 میلیون برابر بیشتر از بزرگ‌ترین بمب هیدروژنی منفجرشده تاکنون، انرژی آزاد خواهد کرد. پیش از وقوع این لحظه، ممکن است بخواهید چادر خود را جمع و احتمالا به سمت دیگر سیاره نقل‌مکان کنید. روزی که سیارک چیکسولوب به ناحیه‌ای برخورد کرد که اکنون شهری کوچک در شبه‌جزیره‌ی یوکاتان مکزیک است، مهم‌ترین لحظه در تاریخ حیات روی سیاره‌ی ما رقم خورد. در یک میلیاردم ثانیه‌ی پیشاتاریخی، حکمرانی دایناسورها به‌پایان رسید و ظهور پستانداران آغاز شد. این برخورد نه‌تنها نابودی تمام دایناسورها به‌جز معدود پرندگان لانه‌گزین در زمین را به‌دنبال داشت، بلکه تک‌تک پستانداران خشکی‌زی بزرگ‌تر از راکون را به کام مرگ کشاند. در یک چشم‌برهم‌زدن، زمین یکی از آخرالزمانی‌ترین دوره‌های تاریخ خود را آغاز کرد. اما آیا در چنین لحظه‌ای امکان زنده‌ماندن وجود داشت؟ شاید. چارلز باردین ، دانشمند اقلیم‌شناس در مرکز ملی پژوهش‌های جوی که به‌تازگی سقوط سیارک چیکسولوب را برای نشریه‌ی مقالات آکادمی ملی علوم ایالات متحده آمریکا (PNAS) مدل‌سازی کرد، می‌گوید اگر در قاره و محیط مناسب مستقر شوید و در زمان درست به‌دنبال نوعی پناهگاه مناسب در ارتفاعات مناسب باشید، ممکن است شانس با شما یار باشد. البته حتی اگر در زمان برخورد در سمت مخالف زمین باشید (که تنها راه برای زنده‌ماندن احتمالی است)، همچنان بنابر توصیه‌ی باردین باید سریع اقدام کنید. به‌محض آنکه صدای غرش ناشی از شکسته‌شدن دیوار صوتی را شنیدید (نگران نباشید زیرا این صدا در سمت دیگر جهان نیز قابل شنیدن خواهد بود)، بلافاصله خودتان را به سطحی مرتفع برسانید و پناهگاهی زیرزمینی پیدا کنید. در یک میلیاردم ثانیه‌ی پیشاتاریخی، حکمرانی دایناسورها به‌پایان رسید و ظهور پستانداران آغاز شد
ممکن است صدا برایتان قدری هراسناک باشد. بااین‌حال، اگر در سمت مخالف سیاره باشید (که قطعا باید همان‌جا باشید)، چرا باید از سیارکی به اندازه‌ی یک شهر که در فاصله‌ی 16 هزار کیلومتری سقوط می‌کند، پناه بگیرید؟ شما اولین نفر نیستید که سیارک را دست‌کم می‌گیرید. خطر فاجعه‌بار ناشی از سیارک‌ها تا پیش از جنگ جهانی اول به‌خوبی درک نشده بود. تا پیش از آن، اغلب ستاره‌شناسان با خوش‌خیالی تصور می‌کردند که وقوع برخوردهای عظیم نظیر چیکسولوب به‌سادگی امکان‌پذیر نیست.

چیکسولوب چنان سریع سقوط می‌کند که هوا توان فرار از آن را ندارد. حرارت هوا تحت فشردگی شدید تقریبا در آن واحد به هزاران درجه افزایش می‌یابد. پیش از آنکه حتی سیارک از راه برسد، هوای فشرده و فوق‌داغ، بخش اعظمی از دریای کم‌عمقی را بخار می‌کند که در کرتاسه‌ی پسین، یوکاتان را پوشانده است. چند میلی‌ثانیه بعد، سنگ قاتل درون آنچه باقی مانده، سقوط و با سرعت بیش از 16 کیلومتر بر ثانیه به سنگ بستر اصابت می‌کند. در این لحظه، چند فرایند تقریبا هم‌زمان اتفاق می‌افتد. اول، شهاب برخوردی چنان فشار زیادی به خاک و سنگ وارد می‌کند که نه باعث شکستن و نه خردشدن آن‌ها می‌شود؛ بلکه مواد درعوض همانند مایعات جریان می‌یابند. این تأثیر شدید درواقع تجسم تشکیل دهانه را آسان‌تر می‌کند؛ زیرا حرکات موجی زمین، تقریبا به‌طور دقیق پاشش دوگانه‌ی آب دراثر نوعی شیرجه به‌نام کنون‌بال (حالتی که شناگر با بغل‌کردن پاها در آب می‌پرد) در استخر را بازسازی می‌کند. پس از پاشش اولیه در تمام جهات، پاشش ثانویه‌ی عمودی در زمانی به‌وقوع می‌پیوندد که حفره‌ی ایجادشده توسط جسم برخوردی به سطح بازمی‌گردد. در استخر شنا، کل فرایند مورد اشاره در چند ثانیه اتفاق می‌افتد؛ درحالی‌که رخ‌دادن آن در چیکسولوب تقریبا 10 دقیقه طول می‌کشد؛ اما این تفاوت، تابع مقیاس و نه سرعت است. سد اولیه‌ی زمین که در لحظه‌ی پرتاب به بیرون کنده می‌شود، بیش از 32 کیلومتر ارتفاع دارد. حفره‌ی ناپایدار تقریبا به گوشته‌ی زمین نفوذ می‌کند و وقتی به شکل «پاشش عمودی» ثانویه به سطح بازمی‌گردد، سطح زمین با سرعت بیش از 1600 کیلومتر بر ساعت به ارتفاعات فراتر از کوه اورست می‌رسد. در عرض چند دقیقه، این کوه در یک سری انفجارهای ثانویه تقریبا به‌طور کامل فرومی‌پاشد؛ اما تپه‌ای کوچک‌تر به‌نام «حلقه‌ی نوک» دهانه به‌جا می‌گذارد. این همان سازندی است که ناظران اولیه‌ی ماه را بسیار گیج کرده بود. دقیقا در همان زمان که سیارک به یوکاتان برخورد و فشار خود را به سنگ بستر وارد می‌کند، انرژی جنبشی یک سنگ 7/5 میلیارد تنی را که با سرعت 16 کیلومتر بر ثانیه در حرکت است، در یک لحظه به گرما تبدیل می‌کند. اما چرا برخورد یک سنگ به سنگی دیگر که به تولید گرما منجر می‌شود، به‌طور مشخص ملموس نیست؟ زیرا ما معمولا با انرژی جنبشی در این مقیاس سروکار نداریم. اما ازنظر ترمودینامیکی، گرما صرفا جنبش مولکول‌ها است. هرچه مولکول‌ها جنبشی‌تر باشند، دما بیشتر می‌شود. شما می‌توانید مولکول‌های یک جسم را به روش‌های مختلف به جنبش درآورید؛ اما معمولا با اصابت فیزیکی این کار را انجام می‌دهیم. به‌همین دلیل، چکش پس از ضربه‌زدن به میخ گرم می‌شود. بااین‌حال درحالی‌که نوسان چکش، تقریبا 0/0001 کیلوژول انرژی آزاد می‌کند، جسم برخوردی چیکسولوب، آزادسازی نزدیک به 1٬300٬000٬000٬000٬000٬000٬000٬000 کیلوژول انرژی را به‌دنبال دارد. این انرژی جنبشی منتقل‌شده توسط سیارک به سنگ، خاک و هوا، مولکول‌ها را به‌حدی به جنبش درمی‌آورد که دمای آن‌ها از حرارت سطح خورشید فراتر می‌رود. گرما، الکترون‌ها را از اتم‌ها جدا و هوا را به توده‌ی آتشین درحال انبساطی از پلاسما و تقویت‌شده با سنگ‌های بخارشده‌ای یونیزه می‌کند که همگی در سرعت مافوق‌صوت منفجر شدند. هوای گرم‌شده و به‌سرعت درحال انبساط و تبدیل تقریبا آنی سنگ‌های جامد به گاز، با موج ضربه‌ای خود سیارک ترکیب می‌شوند تا یک موج انفجاری انبوه از فشار را تشکیل دهند که با سرعت بیش از 1600 کیلومتر بر ساعت به سمت بیرون گسترش می‌یابد. الیزابت سیلبر ، دانشمند سیاره‌ای در دانشگاه وسترن و نویسنده‌ی مقاله‌ای با عنوان « فیزیک امواج ضربه‌ای تولیدشده توسط شهاب در جو زمین » در «نشریه‌ی پیشرفت در پژوهش‌های فضایی»، تنها رویداد قابل مقایسه با برخورد سیارکی را انفجار هسته‌ای در عمق کم می‌داند. هرچند به‌گفته‌ی او بسته به اندازه‌ی شهاب‌ها، انرژی مرتبط با برخورد آن‌ها می‌تواند بسیار بیشتر باشد. در این مورد، انرژی 100 میلیون برابر بیشتر بود. اگر چیکسولوب امروز به همان نقطه اصابت کند، موج انفجار موجب مرگ ساکنان تگزاس، کر شدن ساکنان نیویورک و شکسته‌شدن شیشه‌های پنجره در بوئنوس آیرس خواهد شد. سیارک، زمین را همانند زنگ به صدا درمی‌آورد. امواج در پوسته‌ی زمین با سرعت چهار کیلومتر بر ثانیه از ناحیه‌ی برخورد دور می‌شوند. این امواج سپس موجب لغزیدن گسل‌ها و وقوع زمین‌لرزه در سرتاسر قاره‌ها خواهند شد. اگر در سمت دیگر سیاره باشید، می‌توانید 30 دقیقه پس از برخورد، اثرات لرزش زمین را احساس کنید. از کرانه‌های هر توده‌ی آبی بزرگ دور شوید؛ زیرا زمین‌لرزه در آن نقاط می‌تواند شکل‌گیری امواج سیش سونامی‌مانند را حتی در فیوردها یا دریاچه‌ها به‌دنبال داشته باشد. انرژی جنبشی منتقل‌شده توسط سیارک به سنگ، خاک و هوا، مولکول‌ها را به‌حدی به جنبش درمی‌آورد که دمای آن‌ها از حرارت سطح خورشید فراتر می‌رود
برخورد سیارک موجب وقوع سونامی‌هایی به بلندی آسمان‌خراش‌ها می‌شود. نخستین سونامی ظرف مدت یک ساعت به خطوط ساحلی خلیج مکزیک برخورد می‌کنند. امواجی به بلندی 180 متر تا احتمالا 300 متر به مناطقی برخورد می‌کنند که اکنون جزو مکزیک و جنوب ایالات متحده هستند و تا ده‌ها کیلومتر از نواحی داخل این کشورها را غرق در آب می‌کنند. امواج، جریان رودخانه‌ها را به‌طور موقت وارونه می‌کنند و مانند امواج جزومدی مرتفع، بستر آن‌ها را به‌سرعت بالا می‌آورند.

سیارک قاتل دایناسورها، موجب ظهور جنگل‌های آمازون شد گردوغبار سیارک کشف‌شده در دهانه‌ای برخوردی، پرونده انقراض دایناسورها را می‌بندد باردین، غار را پیشنهاد می‌دهد. اما گلوله‌های شیشه‌ای برای کشتن شما لازم نیست به شما برخورد کنند. همان‌طور که آن‌‌ها سقوط می‌کنند، اصطکاکشان با جو درمجموع تابش گرمایی کافی برای ایجاد آتش‌سوزی در سرتاسر جهان را ساطع می‌کند. براساس برخی برآوردها، گرمای به‌هم پیوسته‌ی بقایای بازگشتی با حرارت اجاق گازی خانگی برابری می‌کند که برای جوشاندن تنظیم شده است. درنتیجه، اغلب درختان جهان می‌سوزند. احتمالا به‌همین دلیل، تنها گونه‌های پرنده‌ای که از برخورد سیارک جان سالم به‌در می‌برند، آن‌هایی هستند که در زمین لانه می‌سازند. از بین چند حیوان بزرگ‌تر خشکی که از خطر انقراض در امان می‌مانند، تقریبا همگی صاحب نوعی وسیله برای فرار از گرما هستند. آن‌ها یا می‌توانند مانند پستانداران کوچک، مارها و مارمولک‌ها زیر زمین پناه بگیرند یا همچون تمساح‌ها یا لاک‌پشت‌ها به درون آب بگریزند. این نشان می‌دهد که حتی اگر در سمت دیگر جهان حضور داشته باشید، باید پناهگاهی برای در امان ماندن از طوفان گرمای اولیه پیدا کنید. بدین منظور، باردین غار عمیق را پیشنهاد می‌دهد. در زمان برخورد، تنها با حضور در جزایر استوایی نظیر ماداگاسکار، هند و اندونزی شانس زنده‌ماندن خواهید داشت
در واپسین سری از بدشانسی برای دایناسورها (و شما)، برخورد چیکسولوب در ناحیه‌ای غنی از نفت و گوگرد اتفاق می‌افتد. برخورد سیارک، صد میلیارد تن گوگرد بخارشده و حجم آبی به‌اندازه‌ی 10 هزار دریاچه‌ی سوپریور (بزرگ‌ترین دریاچه‌ی آب شیرین جهان) را به جو پرتاب می‌کند. سپس گوگرد و آب فشرده، ابرهای طوفانی عظیم را شکل می‌دهند و به‌صورت سیلی از باران اسیدی به زمین بازخواهند گشت. در عرض‌های جغرافیایی بالاتر، طوفان‌های گسترده روزانه ده‌ها متر برف روی زمین انباشته می‌کنند. اما این طغیان آبی چندان طول نخواهد کشید؛ زیرا علاوه بر آب، چیکسولوب حجم نفتی به‌اندازه 150 استادیوم فوتبال را از سنگ بستر یوکاتان تبخیر و با قدرت به بیرون می‌افکند. این نفت سپس به‌عنوان لایه‌ای دوده‌گرفته در استراتوسفر متراکم می‌شود و همچون پوششی از رنگ سیاه زمین را می‌پوشاند. توده‌ی کربن برخلاف گوگرد و دود آتش‌سوزی، بالاتر از لایه‌ی ابرها می‌چرخد و از این‌رو به‌شکل باران به زمین بازنمی‌گردد. مشکل همین‌جا است. این لایه‌ی سیاه پابرجا باقی می‌ماند و به‌مدت دست‌کم سه سال، مقدار نور رسیده از خورشید به زمین را تا 90 درصد کاهش می‌دهد. بنابراین، به‌دنبال موج گرمای اولیه‌ای که توسط تکتیت‌های بازگشتی ایجاد شد، بخبندان شدید و طولانی‌مدت از راه می‌رسد. دمای جهانی به‌طور متوسط تقریبا 10 درجه‌ی سانتی‌گراد افت می‌کند. تنها مکان‌های روی زمین برای فرار از سرما، جزایر استوایی نظیر ماداگاسکار، هند (در آن زمان جزیره بود) و اندونزی است. نه‌تنها در این مکان‌ها بیش‌ترین شانس را برای یافتن غذا خواهید داشت، بلکه براساس مدل‌های اقلیمی، این جزایر استوایی ازجمله معدود مناطق روی زمین هستند که به دریافت آب شیرین ادامه می‌دهند. در سرمای جهانی، تبخیر تقریبا متوقف می‌شود و درنتیجه بارندگی تا 80 درصد کاهش می‌یابد. به‌جز این جزایر استوایی، تقریبا هر نقطه‌ی دیگر روی زمین خشک و به بیابان تبدیل می‌شود.