چاپ

ایرانیان جهان - اعتماد /براساس لایحه بودجه 1400، بانک مرکزی موظف شده برای پرداخت به‌موقع مصارف هدفمندی و براساس درخواست سازمان برنامه و بودجه کشور یک درصد از جمع مصارف جدول تبصره (14) را به صورت «تنخواه» در اختیار سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها قرار دهد؛ البته در بودجه این شرط گنجانده شده که تنخواه مذکور باید حداکثر تا دو ماه پس از دریافت، تسویه شود. در واقع شرط استفاده مجدد از این تنخواه، تسویه تنخواه قبلی است. این حکم بودجه‌ای به چه معناست و چه تاثیری در پرداخت یارانه‌ها طی سال آینده خواهد داشت و اثر تورمی آن چه خواهد بود؟
استفاده از «تنخواه» به زبان ساده، به این معناست که «اگر دولت برای پرداخت سر وقت یارانه نقدی و یارانه معیشتی به مشکل خورد از بانک مرکزی استقراض کند.» استقراض از بانک مرکزی موجب خلق پول توسط این نهاد و افزایش پایه پولی خواهد شد و افزایش پایه پولی نیز با توجه به رقم ضریب فزاینده بر نقدینگی اثر خواهد گذاشت. با افزایش نقدینگی، تورم نیز بالاتر از عدد فعلی خواهد رفت. معمولا با توجه به احتمال کسری بودجه، «تنخواه» بودجه‌ای توسط بانک مرکزی در هر سال مالی به خزانه قرض داده می‌شود و پایان هر سال باید این تنخواه، تسویه شود. در سال‌های قبل، رقم این تنخواه به 3 درصد بودجه عمومی دولت می‌رسید؛ اما به نظر می‌رسد که در سال آینده رقم تنخواه به 6 درصد بودجه عمومی برسد. به عبارت دیگر، ‌دولت می‌تواند در سال آینده 6درصد از رقم 841 هزار میلیارد تومانی بودجه عمومی خود را به صورت «نقدی» از بانک مرکزی «قرض» کند. این عدد 50 هزار میلیارد تومان خواهد بود که برای پرداخت یارانه نقدی 45هزار تومانی در یک سال کافی است. اما اثر بزرگ‌تر این اتفاق، «خلق پول» توسط بانک مرکزی است. بانک مرکزی برای چاپ پول نیاز به بالا بردن برآورد «ذخایر خارجی» خود دارد تا معادل رقم دلاری که در بانک‌های خارجی «برآورد» می‌کند «داشته باشد»، «ریال» به دولت تحویل بدهد. این در حالی است که با توجه به وجود تحریم‌ها و سخت‌تر شدن فروش نفت و مبادلات بانکی، مشخص نیست که این رقم دلاری اصلا وارد حساب‌های بانک مرکزی بشود یا نشود. از طرف دیگر، 50 هزار میلیارد تومان خلق پول، با ضریب فزاینده 7.7 نقدینگی، به معنای اضافه شدن 385 هزار میلیارد تومان نقدینگی جدید به اقتصاد دچار «تورم رکودی» کشور است. اگر قرار باشد در سال آینده برای پرداخت به‌موقع یارانه نقدی، از بانک مرکزی استقراض شود 2.6هزار میلیارد تومان به پایه پولی اضافه خواهد شد. با احتساب ضریب فزاینده، حدود 20 هزار میلیارد تومان نیز از این محل به نقدینگی افزوده خواهد شد. شاید طراحان این ارقام و البته نمایندگان مجلس در پاسخ به این موضوع بگویند که رقم تنخواه در پایان سال به بانک مرکزی بازگردانده می‌شود. اما چه کسی تضمین می‌کند که خلق پول پرقدرت در یک سال، اثر تورمی خود را نداشته باشد؟