چاپ

ایرانیان جهان - اعتماد / « تکرار تجربه شکست‌خورده » عنوان سرمقاله روزنامه اعتماد نوشته مرتضی مکی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
روی کار آمدن دولت جدید در ایالات متحده با توجه به وعده‌ها و اظهارات مقامات ارشد این دولت در ایام رقابت‌های انتخاباتی، چشم‌اندازی را برای بازگشت امریکا به توافق هسته‌ای و احیای برجام ایجاد کرده بود. اما پس از استقرار دولت جو بایدن و روشن شدن سیاست ساکنان جدید کاخ سفید در خصوص برجام، روشن شد که به رغم انتقادات گسترده رییس‌جمهور ایالات متحده از سیاست «فشار حداکثری»، واشنگتن همچنان بر اجرای این سیاست در کنار گفت‌وگو و تعامل با متحدان خود ادامه خواهد داد. در روزهای اخیر و پس از اعلام رسمی توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی از سوی جمهوری اسلامی ایران، دو اقدام از سوی امریکا و کشورهای اروپایی برای افزایش فشار بر ایران صورت گرفت. از یک سو ارتش ایالات متحده مواضع گروه‌های مقاومت در سوریه را هدف حملات هوایی قرار داد و جو بایدن این اقدام را هشداری به ایران توصیف کرد. از سوی دیگر واشنگتن تلاش کرد تا با ارایه پیش‌نویس یک قطعنامه شورای حکام، ایران را به دلیل توقف اجرای پروتکل الحاقی محکوم کند. این رفتارها نشان می‌دهد که واشنگتن و دولت‌های اروپایی سعی دارند مجموعه فشارهای سیاسی را بر ایران وارد کرده و در چارچوب خواسته‌های حداکثری خود از این فشارها بهره‌گیری کنند. تلاش مشترک واشنگتن و تروییکای اروپایی برای صدور یک قطعنامه شورای حکام علیه جمهوری اسلامی ایران را باید اولین اقدام همگرایانه اروپا و امریکا در خصوص پرونده هسته‌ای ایران، پس از خروج ایالات متحده از برجام توصیف کرد. این اقدام نمی‌تواند به روند احیای توافق هسته‌ای کمکی کند و باعث می‌شود مسیر دیپلماسی و راه یافتن یک راه‌حل سیاسی برای احیای توافق مسدود شود. یعنی زمانی که انتظار می‌رفت دولت‌های اروپایی و ایالات متحده گامی در راستای بازگشت به توافق هسته‌ای بردارند و دیپلماسی را به عنوان ابزاری برای تعامل با ایران برگزینند، آنها ترجیح دادند با پیگیری فشار حداکثری، مسیر دیپلماسی را بسته و از طریق اعمال فشار درصدد دستیابی به اهداف‌شان برآیند. در مقابل ایران هشدار داده است که صدور قطعنامه در شورای حکام با اقدامی متقابل از سوی تهران روبرو ‌خواهد شد و در صورتی که در هفته جاری چنین قطعنامه‌ای به تصویب برسد، به اجرای توافقی که با آژانس داشته پایان خواهد داد.
در حال حاضر به نظر می‌رسد که هم امریکا و هم کشورهای اروپایی بر این باورند که جمهوری اسلامی ایران در شرایطی بسیار سخت‌تر از سال 2005 قرار دارد و افزایش همزمان فشارهای سیاسی و اقتصادی می‌تواند آنها را به نتیجه دلخواه‌شان برساند اما واقعیت این است که اجرای همه‌جانبه سیاست فشار حداکثری در دوره ترامپ نشان داد که تهران با تحمل هر هزینه‌ای هم حاضر به سر خم کردن در برابر این سیاست نمی‌شود. به آن معنا که هم اروپا و هم امریکا باید مطمئن باشند، در صورتی که به سوی صدور قطعنامه شورای حکام علیه ایران گام بردارند، تهران به وعده خود یعنی کنار گذاشتن توافق با آژانس عمل خواهد کرد و این اقدام شرایطی سخت برای همه طرف‌های برجام ایجاد می‌کند.
مسیری که در حال حاضر از سوی کشورهای اروپایی در پیش گرفته شده، مسیری متناقض و مخالف با مسیری است که طی 4 سال گذشته این کشورها در پیش گرفته بودند. تروییکای اروپایی تلاش داشتند تا با ایستادگی در برابر فشارهای سیاسی دولت ترامپ، راهی برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران پیدا کنند. کشورهای اروپایی این اراده سیاسی را داشتند که توافق هسته‌ای با ایران را حفظ کنند و در شورای امنیت سازمان ملل متحد به قطعنامه پیشنهادی امریکا رای منفی و در مجمع عمومی سازمان ملل نیز به پیشنهاد امریکا رای منفی دادند و این خروجی‌های سیاسی آنها نشان می‌دهد که به دستاوردهای سیاسی برجام برای خودشان آگاه هستند. اما اکنون با در پیش گرفتن مسیری متفاوت در حال تخریب آخرین ذره‌های امید به احیای توافق هسته‌ای هستند.
مشکل از آنجا ناشی می‌شود که ایالات متحده و اروپا تصور می‌کنند با در پیش گرفتن مسیر جدید و وارد آوردن فشار همزمان به ایران به خواسته‌های حداکثری خود دست یابند اما واقعیت این است که بر اساس تجربه تاریخی آنها نه تنها در این مسیر راه به جایی نخواهند برد، بلکه با از دست دادن زمان و از بین بردن اعتماد دولت و ملت ایران به اثربخشی دیپلماسی با غرب صرفا راه رسیدن به راه‌حل سیاسی را دشوارتر و طولانی‌تر می‌سازند.