چاپ

ایرانیان جهان - شرق /متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
با ورود دولت جدید در واشنگتن و آغاز مذاکرات برای احیای احتمالی توافق هسته‌ای و کاهش تحریم‌ها علیه ایران، اسرائیل پس از چهار سال دوباره نگران افزایش فضای مانور تهران در منطقه شده است. تل‌آویو می‌داند که برای کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران نمی‌تواند مانند دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ روی کمک ایالات متحده حساب باز کند و می‌خواهد توانایی‌های اطلاعاتی خود برای رویارویی با ایران را افزایش دهد.
در همین راستا و در روزهای گذشته، پایگاه هوایی «نواتیم» در جنوب اسرائیل میزبان اولین سری از نسل جدید هواپیماهای پیشرفته جاسوسی با نام «اورون» بود. هواپیمای «اورون» در اصل از نوع هواپیماهای جی-550 آمریکایی است که ارتش اسرائیل سامانه‌ها و سیستم‌های مورد نیاز راداری و برنامه‌های اطلاعاتی پیشرفته خود را در آن نصب و راه‌اندازی کرده و قرار است به‌زودی بر شمار این نوع هواپیماها که صنایع نظامی و هوایی به ارتش تحویل خواهند داد، افزوده شود.
«عامیکام نورکین» فرمانده نیروی هوایی اسرائیل در بیانیه اخیر خود در ارتباط با تجهیز ارتش اسرائیل به این «هواپیمای فوق پیشرفته جاسوسی» گفت: «ما پیش از این در نیروهای هوایی توانایی‌های ویژه‌ای برای جمع‌آوری اطلاعات جاسوسی داشتیم و اکنون هواپیمای اورون می‌تواند توان برتر ما در آسمان خاورمیانه برای تجسس را بیش از گذشته تضمین کند. توانایی ویژه و تمرکز هواپیماهای اورون در رصدهای اطلاعاتی روی دایره دوم و سوم است که شامل تهدیدهای غیرهم‌مرز علیه اسرائیل می‌شود». ارتش اسرائیل در رصد اطلاعاتی، کشورها و تهدیدهای هم‌مرز با خود را «دایره اول»، کشورها و تهدیدهای دور از مرز در منطقه را «دایره دوم» و مشخصا ایران را در «دایره سوم» و تهدید اصلی علیه خود می‌داند. به گفته نورکین «در میان کشورهای دایره دوم، با توجه به افزایش توان راکتی حوثی‌های یمن و شبه‌نظامیان فعال در عراق، این دو کشور در حال تبدیل‌شدن به تهدیدی مستقیم علیه اسرائیل هستند و هواپیمای اورون تمرکز خود را بر رصد اطلاعاتی این دو کشور و همچنین ایران به‌عنوان مهم‌ترین تهدید علیه امنیت اسرائیل معطوف خواهد کرد». سخنگوی ارتش اسرائیل هم در بیانیه‌ای گفته بود که با بهره‌‎گیری از توانایی‌های این هواپیما شاخه‌های مختلف ارتش قادر به حفظ برتری اطلاعاتی در برابر چالش‌های کنونی منطقه خواهند بود. رسانه‌های اسرائیلی توانایی‌ها و قابلیت‌های این هواپیما را شگفت‌انگیز می‌دانند و به این نکته اشاره کرده‌اند که تحویل نخستین نوع از هواپیماهای جاسوسی اورون با اوج‌گیری تلاش‌های اطلاعاتی اسرائیل و ایران در منطقه هم‌زمان شده است.
سایت «وای‌نت» می‌نویسد: «توان این نوع هواپیما بسیار عجیب است و به ‌طور هم‌زمان می‌تواند اهداف متعدد را تعقیب کند. اورون می‌‎تواند سوریه، لبنان و نوار غزه را رصد کند، شلیک احتمالی راکت و موشک از سوی دشمنان را تعقیب کرده و هم‌زمان اطلاعات مورد نیاز از اهداف راهبردی و تهدیدهای دور و نزدیک را ثبت کند». اسرائیل در دو دهه اخیر بیشترین توان و تجهیزات خود را صرف آمادگی برای مقابله با «تهدیدهای ایران» کرده و در این راستا، توانسته بخشی از 50 هواپیمای جنگی پیشرفته اف-‌35 آمریکا را از پنتاگون دریافت کند.
مانعی به نام بایدن
همچنین پس از عادی‌سازی روابط اسرائیل با تعدادی از کشورهای عربی در ماه‌های گذشته، امارات هم با چراغ سبز اسرائیل خواستار دریافت این نوع جنگنده شد؛ اما با ورود جو بایدن به کاخ سفید، موانعی بر سر راه فروش این هواپیما به امارات ایجاد شده است. ترکیه نیز در میان مشتریان جنگنده‌های اف-35 قرار داشت اما قرارداد آنکارا با روسیه برای تحویل سامانه اس-400 باعث شد تا واشنگتن، ترکیه را در لیست سیاه دریافت این جنگنده‌ها قرار دهد.
مقام‌های اسرائیل و آمریکا مشخص نکرده‌اند که دقیقا چند نمونه از هواپیماهای گلف‌استریم جی-500 و جی-550 در اختیار نیروی هوایی اسرائیل قرار می‌گیرد تا پس از انجام تغییرات و نصب سیستم‌های مورد نیاز به انجام عملیات تجسس بپردازد. همچنین اینکه این هواپیماها در نهایت جایگزین هواپیمای «شاویت» (فعال در حوزه سیگنال‌های اطلاعاتی) و دو هواپیمای «ایتام» (هشدار و کنترل سریع هوایی) خواهد شد هم هنوز روشن نیست.
در ماه‌های گذشته توجه اسرائیل بیش از گذشته به یمن معطوف شده است. ادعای حمایت ایران از حوثی‌های یمن و تحویل‌دادن «هواپیماهای بدون سرنشین انتحاری» که قادر به رسیدن به اهدافی در اسرائیل هستند، یمن را بیش از پیش به مرکز توجه و نگرانی اسرائیل تبدیل کرده است. عراق نیز به‌ دلیل افزایش فعالیت‌های گروه‌های شبه‌نظامی شیعه مورد توجه اسرائیل قرار گرفته است. از طرف دیگر، حملات مکرر اسرائیل در سوریه مدتی است که دوباره شدت گرفته است. اسرائیل بر این ادعاست که ایران به ‌دنبال ایجاد پایگاه نظامی دائمی در سوریه است و هشدار داده که اجازه نخواهد داد در کشوری که هم‌مرز با اسرائیل است، چنین پایگاه‌هایی ایجاد شود. در دسامبر گذشته، تایمز اسرائیل خبر داد که «هیدای زیلبرمن»، سخنگوی ارتش اسرائیل، در گفت‌وگو با یک خبرگزاری سعودی ادعا کرده است که «گروه‌های مورد حمایت ایران که در عراق و یمن فعالیت می‌کنند، با استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین و موشک‌های هوشمندی که در اختیارشان قرار گرفته، قادر به حمله به اهداف در اسرائیل هستند». از هواپیماهای اورون نه‌تنها می‌توان برای نظارت بر این نوع تهدیدها که در فاصله قابل توجهی از اسرائیل قرار دارند استفاده کرد، بلکه برای هماهنگی اقدامات تهاجمی احتمالی علیه این تهدید‌ها هم کاربرد دارد. سرتیپ «یانیو روتم»، رئیس تحقیق و توسعه در وزارت دفاع اسرائیل، به تایمز اسرائیل گفته است که «هواپیماهای تجسسی جدید به ارتش اجازه می‌دهد تا با استفاده از سیستم‌های پشتیبانی مأموریت با کمک هوش مصنوعی، اهداف حمله را با سهولت بیشتری شناسایی کند».