چاپ

ایرانیان جهان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
محمدحسین لطف‌الهی/ نفربرهای زرهی که در حال حمل نظامیان هستند در تمام طول جاده جنوبی دیده می‌شوند، در کنار بزرگراه‌ها تانکرهای بی‌شماری وظیفه سوخت‌رسانی به این نفربرها و سایر ادوات زرهی ارتش را برعهده دارند و هربار که صدای سوت قطار بلند می‌شود، می‌توان انبوهی از توپ‌های جنگی را دید که از طریق مسیر ریلی به نزدیکی مرز فرستاده می‌شوند. تصاویری که مردم عادی از این لشکرکشی عظیم در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند و ویدیوهایی که محققان و خبرنگاران بر اصالت آنها صحت می‌گذارند، همه و همه ثابت می‌کنند که ارتش روس‌ها تحرکات هدفمندی در مرز با اوکراین دارند اما هنوز هیچ‌کس با قطعیت نمی‌تواند بگوید که ولادیمیر پوتین چه در سر می‌پروراند و از چه رو این حجم از نیروهای نظامی را در نزدیکی مرز اوکراین مستقر کرده است. براساس برآورد‌های ایالات متحده که برمبنای تصاویر ماهواره‌ای صورت گرفته، از سال 2014 به این سو که روسیه برای الحاق شبه‌جزیره کریمه به خاک خود به اوکراین لشکر کشید، هیچ‌گاه این حجم از سربازان روس در مرز با اوکراین مستقر نشده بودند. دولت‌های غربی در تلاشند تا هرچه سریع‌تر از هدف اصلی تحرکات نظامی جدید روسیه آگاهی یابند اما اختلاف‌نظرهای زیادی در این زمینه میان کارشناسان مسائل روسیه وجود دارد. گروهی معتقدند کرملین قصد دارد واکنش احتمالی دولت بایدن را در قبال مداخلات مکرر مسکو در تحولات سیاسی کی‌یف ارزیابی کند و گروهی دیگر بر این باورند که آماده‌سازی و استقرار این حجم از نیروهای نظامی در نزدیکی مرز تنها زمانی توجیه‌پذیر است که قصد آغاز یک عملیات نظامی گسترده را داشته باشید. برخی نیز مشکلات داخلی روسیه را انگیزه اصلی این تحرکات نظامی گسترده عنوان می‌کنند و می‌گویند ولادیمیر پوتین قصد دارد از این طریق اذهان عمومی را از یکی از مهم‌ترین تهدیداتی که طی دهه‌های گذشته علیه آینده حضور او در قدرت مطرح شده دور کند: منتقدی به نام الکسی ناوالنی!درگیری‌های نظامی شرق اوکراین که از فوریه 2014 آغاز شده و همچنان در یک خط 250 مایلی میان شورشیان طرفدار روسیه و ارتش اوکراین به کندی جریان دارد و شرایط به گونه‌ای است که عملا هیچ کدام از طرفین توان پیشروی گسترده یا تحمیل شکستی سنگین بر طرف مقابل را ندارند. این درگیری‌ها در ماه گذشته و با کشته شدن 9 نظامی اوکراینی در درگیری با شبه‌نظامیان طرفدار روسیه شدت گرفت.مسکو این درگیری‌ها را به قتل‌عام‌های قومی دهه 90 میلادی در منطقه بالکان تشبیه کرده به کی‌یف هشدار داده است که اگر نیاز باشد از نیروهای نظامی خود برای جلوگیری از وقوع یک بحران انسانی استفاده خواهد کرد. نیویورک تایمز به نقل از چند مقام اروپایی هشدار داده‌اند که دولت‌های اروپایی نگرانند با ورود روسیه به درگیری‌های شرق اوکراین، کفه ترازو بار دیگر به سمت شبه نظامیان مسلح در شرق این کشور اروپایی سنگین شود و به گفته آنها تهدید روسیه به دخالت نظامی در تحولات شرق اوکراین در حالی است که هیچ نشانه‌ای از احتمال بروز حوادثی نظیر قتل‌عام‌های حوزه بالکان دیده نمی‌شود. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ ریاست‌جمهوری روسیه هفته گذشته در این باره گفته است: «وضعیت در خط مقدم درگیری‌ها در اوکراین به ‌شدت ناپایدار است و اگر قرار باشد بار دیگر اتفاقی نظیر قتل‌‌عام سربرنیتسا اتفاق بیفتد همه کشورها وظیفه دارند به این موضوع واکنش نشان دهند.»
پسکوف تاکید کرده روسیه نیز از این قاعده مستثنا نیست و در صورت لزوم اقداماتی را صورت خواهد داد. او دومین مقام ارشد روسیه است که تنها طی چند هفته گذشته حملات ارتش اوکراین به مناطق روس‌‌نشین را به قتل‌عام سربرنیتسا تشبیه کرده است.در سال 1995، زمانی که نیروهای وابسته به سازمان ملل متحد شهر سربرنیتسا را به عنوان منطقه امن معرفی کرده بودند، ناتوانی آنها در جلوگیری از ورود ارتش صربستان به این شهر باعث شد، نظامیان صرب وارد سربرنیتسا شوند و 8 هزار نفر از مردان مسلمان و کودکان پسر در این منطقه را از دم تیغ بگذرانند. سخنگوی کاخ ریاست‌جمهوری گفته خطر بروز چنین حادثه‌ای در پی «اقدامات تنش‌زای ارتش اوکراین» و «رشد ملی‌‌گرایی افراطی» در این کشور تشدید شده است.روز پنجشنبه، دیمیتری کوزاک، مذاکره‌کننده ارشد روسیه در روند صلح اوکراین توجیه دیگری برای دخالت نظامی احتمالی روسیه در درگیری‌های شرق اوکراین ارایه داد. او با اشاره به حضور تعداد زیادی از دوتابعیتی‌های روسی- اوکراینی در این منطقه، حفاظت از این شهروندان را وظیفه ذاتی دولت متبوع خود دانست و تاکید کرد که در این راستا مسکو از هیچ تلاشی مضایقه نخواهد کرد. روس‌ها همچنین ارتش اوکراین را مقصر وضعیت فعلی معرفی می‌کنند و براساس گفته‌های ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور مدعی هستند «خیالات اوکراین مبنی بر احتمال حل و فصل بحران شرق با استفاده از راهکار نظامی» عامل اصلی تشدید درگیری‌هاست.آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان روز جمعه در تماسی تلفنی با ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه از او خواست که هرچه سریع‌تر نیروهای نظامی روسیه از مرز این کشور با اوکراین دور شوند تا از وقوع یک درگیری نظامی ناخواسته جلوگیری شود. مرکل تحرکات اخیر را «بسیار نگران‌کننده» خواند و افزود: «این وضعیت باید هرچه سریع‌تر پایان یابد.» جنیفر ساکی، سخنگوی کاخ سفید نیز با بیان اینکه حضور این تعداد نیرو در مرز اوکراین از سال 2014 به این‌سو بی‌سابقه بوده از نگرانی شدید ایالات متحده در قبال تحولات این منطقه خبر داد.تحلیلگران معتقدند روسیه هراسی از واکنش احتمالی ایالات متحده ندارد، چراکه پیش از این اقدام به سنجش واکنش این کشور در برابر تهدیدها کرده است. به نوشته واشنگتن پست، مسکو پیش از این با حملات سایبری متعدد علیه نهادهای فدرال در امریکا و به چالش کشیدن امریکا در سایر نقاط دنیا از جمله افغانستان واکنش‌های ایالات متحده را سنجیده و اکنون می‌خواهد به واشنگتن و سایر پایتخت‌های غربی پیامی مشخص و واضح بدهد.مایکل کوفمن، محقق ارشد CNA، یک سازمان تحلیلی مستقر در واشنگتن در این باره معتقد است: «اقدامات روسیه از نگاه من، نه یک دورخیز برای اقدامی نظامی و گسترده علیه اوکراین که یک پیام به غرب است. کرملین می‌خواهد با استفاده از یک دیپلماسی قهرآمیز -یا حتی استفاده محدود از زور برای به نتیجه رساندن دیپلماسی- تحریم‌های غرب را بی‌اثر معرفی کرده و نشان دهد که تحریم‌ها سیاستی موفق در مهار روسیه نیستند.» به گفته او، واشنگتن در مقابله با تمام تهدیدهای پیشین تنها به استفاده از گزینه تحریم دست زده و هیچ گزینه دیگری برای مهار روسیه نداشته؛ حالا کرملین می‌خواهد این ابزار را نیز کاملا بی‌اعتبار کند.