چاپ

ایرانیان جهان - صبح نو /متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
همتی و مهرعلیزاده به‌عنوان دو نامزد نزدیک به جبهه اصلاحات در انتخابات ریاست‌جمهوری‌1400، هر چه جلوتر می‌روند و به موعد 28خرداد نزدیک‌تر می‌شوند، به طرز محسوسی به دوقطبی‌سازی‌های معمول این جریان متمایل‌تر می‌شوند. حربه دوقطبی‌سازی که کمترین ارزش و اهمیت را برای نیازها و مطالبات واقعی مردم قائل است، هر بار با هدف اصلی برانگیخته کردن بدنه رأی اصلاحات مطرح می‌شوند؛ بدنه‌ای که در این دور، رغبتی برای رأی به نامزد اصلاحات ندارد. در این گزارش، به بخشی از این دوقطبی‌سازی‌ها ازسوی این دو نامزد و پیشینه چنین دوانگاری‌هایی در انتخابات پیشین می‌پردازیم.
جبهه اصلاحات از هنگام تولد که با عنوان جبهه دوم خرداد شناخته می‌شد تا امروز، همواره یک حربه ثابت برای جلب آرای ابتدا بدنه اجتماعی ایدئولوژیک خود و سپس جلب آرای اقشار مردد داشته و آن ایجاد دوقطبی‌های کاذب و پوشالی حول موضوعاتی موهوم بوده است که هیچ با عینیت نسبتی نداشته‌اند. در این دوره از انتخابات نیز دو نامزد نزدیک به جبهه اصلاحات از این ابزار برای تحریک و تشجیع بدنه رأی اصلاحات بهره برده‌اند. با اینکه این دو تلاش می‌کنند خود را چهره‌ای اقتصاددان و مشرف به موضوعات اقتصادی نشان بدهند اما در مواردی شاهد هستیم که به مسائل عوام‌فریبانه پیرامون مسائل کاذب فرهنگی و اجتماعی متوسل می‌شوند. در این میان، عبدالناصر همتی از محسن مهرعلیزاده پیشی گرفته و در به‌کارگیری تکنیک‌های پوپولیستی گوی سبقت را ربوده است. در ادامه به برخی از این دوگانه‌سازی‌های مجعول دوگانه‌انگاری کاذب پیرامون موضوعات فرهنگی و اجتماعی می‌پردازیم:
همتی به‌واسطه عنوان بوروکرات اقتصادی که یدک می‌کشد باید به‌مراتب بیشتر از محسن مهرعلیزاده که وجهه سیاسی آن بر وجوه دیگرش می‌چربد، از تکنیک‌های عوام‌فریبی برای بالاکشیدن خود در اذهان عمومی استفاده کند. همتی تلاش دارد با ورود به عرصه دوقطبی‌های واهی اجتماعی و فرهنگی، موقعیت خود در نظرسنجی‌های معتبر انتخاباتی را بهبود بخشد. بر این اساس، همتی چندی پیش در گفت‌وگوی تلویزیونی با اشاره به مساله حجاب در کشور مدعی شد: «چه معنا دارد به دخترخانمی که لیسانس گرفته و زحمت کشیده پیامک بدهیم که حجابت را در خودرو رعایت نکردی». در دوره‌های قبلی ریاست‌جمهوری نیز پروپاگاندای جبهه اصلاحات و نامزد منتسب به آن می‌کوشیدند به‌واسطه هراس برآمده از شکاف کاذب در حوزه مسائل اجتماعی و فرهنگی، میزان اقبال اجتماعی به خود را بالا ببرند؛ برای نمونه در انتخابات سال76 نیروهای چپ (اصلاحات بعدی) با تمسخر نام‌خانوادگی نامزد جناح راست (چپ‌ها نام ناطق‌نوری را ناطق زوری عنوان می‌کردند)، پیروزی او را مقدمه‌ای بر انسداد فضای فرهنگی و اجتماعی کشور قلمداد می‌کردند. در انتخابات ریاست‌جمهوری سال96 نیز حسن روحانی و حامیان اصلاح‌طلب او با ایجاد هول و واهمه درباره شخصیت ابراهیم رئیسی تصریح داشتند که اگر او در میدان رقابت با روحانی به پیروزی برسد به دیوارکشی میان زن و مرد مبادرت خواهد کرد.
دوگانه‌انگاری کاذب پیرامون فیلترینگ
حربه دیگری که دو نامزد اصلاح‌طلب حاضر در جمع هفت‌نفره انتخابات ریاست‌جمهوری برای بهبود وضعیت خود در افکارسنجی‌ها به آن دست یازیده‌اند، موضوع فیلتر و فیلترینگ است.
همتی چندی پیش در توییتی با اشاره به فعالیت توییتر منتسب به ابراهیم رئیسی، از رییس قوه قضاییه خواست تا اعمال فیلتر بر فضای مجازی را ملغی کند. فارغ از اینکه ادعای همتی مبنی بر آغاز به کار صفحه توییتر رئیسی توسط سخنگوی شورای هماهنگی ستادهای مردمی او تکذیب شد، لیکن نفس دستمالی کردن سوژه نخ‌نماشده‌ای به نام فیلترینگ نشان می‌دهد که نامزد اصلاح‌طلب تا چه حد روی چنین شامورتی‌بازی‌های سیاسی برای ارتقای خود در میان افکار عمومی حساب باز کرده است. چندی پیش سایت اصلاح‌طلب «امتداد» با تکرار ترفند هول‌انگیزی درباره احتمال فیلتر فضای مجازی مدعی شد: «از لحاظ تحلیلی و نه حتی خبری، این نکته قابل‌اثبات است که با روی کار آمدن دولتی که با مشارکت حداقلی به قدرت می‌رسد، مسدود کردن فضای مجازی قطعا صورت می‌گیرد».
بازی با فیلترینگ، چهار سال پیش هم ازسوی کمپین حسن روحانی به کار گرفته شد. در آن برهه نیز روحانی و یاران تبلیغاتچی او سعی داشتند رئیسی و کمپین او را در ذهن مردم، مخالف هرگونه گردش آزاد اطلاعات و حضور در فضای مجازی تصویرسازی کنند. این هجمه‌ها در حالی است که رئیسی چندی پیش در حاشیه ضبط برنامه تلویزیونی درباره لزوم دسترسی همه اقشار به‌خصوص اقشار کم‌درآمد به اینترنت رایگان، تصریح کرد: «برخی اقشار در جامعه امکان پرداخت هزینه اینترنت را ندارند و ما برای تامین نیازها و تسهیل دسترسی آن‌ها به اینترنت و فضای سایبر، یک میزان حداقلی از اینترنت را به‌صورت رایگان ارائه می‌دهیم.»
طرفداران تحریم-مخالفان تحریم
حربه دیگر اصلاح‌طلبان در ایام انتخابات، بازی با دوگانه کاذب طرفداران مذاکره و مخالفان مذاکره با غرب برای رفع تحریم‌هاست. اصلاح‌طلبان از انتخابات سال92 به این‌سو با ایجاد این دوگانه، نامزد مدنظر خود را به‌عنوان طرفدار تعامل و رقیب خود را مخالف تعامل با دنیا معرفی کرده‌اند. در انتخابات سال94، سعید حجاریان تئوریسین اصلاح‌طلب رقابت اصلی را میان «برجامیان» و «نابرجامیان» دانست. این دوگانه‌انگاری کاذب البته به حوزه‌های دیگری نیز سرایت کرده است.
اصلاح‌طلبان این تصویر را جا انداخته‌اند که آن‌ها که مخالف مذاکره‌اند، طرفدار جنگ و کشاندن پای ایران به بحران و آن‌هایی که طرفدار مذاکره‌اند، در واقع طرفدار صلح هستند که قصد توسعه ایران را دارند. در همین راستا، همتی چندی پیش در گفت‌وگویی با انتقاد از مخالفان مذاکره، مدعی شد: «کاسبان تحریم اجازه نمی‌دهند که تحریم رفع شود. در سال 20درصد هزینه تحریم پرداخت می‌کنیم.»
مضاف بر این، پروپاگاندای اصلاحات طی 6سال گذشته مدام این گزاره معیوب را ترویج کرده که برجام باعث دوری سایه جنگ از سر ایران شد و اگر مذاکره با غرب و در نتیجه برجام نبود، ایران وارد ستیزی خونین با آمریکا می‌شد. این در حالی است که سخن اصلی و محوری طرف متهم به مخالفت با مذاکره، نه مخالفت با اصل تعامل با غرب بلکه مخالفت و زاویه‌گیری با ایده «مذاکره برای مذاکره» جای «مذاکره برای معیشت مردم» است؛ به‌بیان‌دیگر، منتقدان دولت اعتدال بر این باورند که مذاکره باید نتیجه ملموسی برای مردم داشته باشد. همتی و مهرعلیزاده روز گذشته در دومین مناظره ریاست جمهوری باز هم وارد موضوعات حاشیه ای و غیر اساسی در حوزه فرهنگی بانوان شدند. همتی گفت: پنجاه درصد جمعیت کشورمان زنان هستند. در این دو سه روز به من تذکر دادند که چرا میگویید پیامک به زنان و دختر خانم ها ندهند که چرا حجابشان را رعایت کردند یا نکردند؟ چرا استرس وارد می کنیم. مهرعلیزاده نیز با تکرار ادعای قبلی همتی مبنی بر ارسال پیامک حجاب به بانوان، مدعی شد: سوال من از آقای رئیسی این است که شما قاضی هستید بنابراین جناب آقای قاضی واقعا به چه دلیل ما فیلترینگ را در جامعه راه انداختیم و اجازه دهیم که پیامک‌هایی به دختر خانم ها ارسال شود.
پایین نگاه داشتن سطح توقعات و مطالبات اجتماعی
دوقطبی‌سازی‌های جعلی پیرامون موضوعات مختلف که اصلاح‌طلبان عامل مهم ترویج آن هستند، یک نتیجه مهم در جامعه به دنبال دارد و آن، عقب نگاه داشتن و منحرف کردن سطح توقعات و مطالبات اجتماعی است. این تالی فاسد بزرگ، با ادعای همیشگی اصلاحات مبنی بر رشد و ارتقای ظرفیت جامعه مدنی، تضاد آشکار دارد؛ به بیانی، اصلاح‌طلبان که همیشه روی افزایش توانایی جامعه برای مطالبه‌گری از حاکمیت تاکید و تصریح دارند با مطرح کردن موضوعات جعلی و تبدیل آن‌ها به پارادایم زمان، اتفاقا دارند خلاف آن ادعای همیشگی کار و شرایط را برای صغارت سطح اندیشه‌ای مردم فراهم می‌کنند.
از سوی دیگر، آن چیزی که به ذهن میرسد غیرموثر بودن چنین قطب بندی های کاذب روی تصمیم و رویکرد بدنه اجتماعی اصلاحات در مشارکت غیرفعال است. بر این اساس بسیار بعید به نظر میرسد که در فاصله کمتر از ده روز تا موعد انتخابات، تصمیم پایگاه ایدئولوژیک اصلاحات مبنی بر عدم مشارکت در انتخابات تغییر چندانی پیدا کند و دوقطبی سازی های جعلی تاثیری روی شرایط موجود نخواهد شد. به بیان دیگر، توده مردم از جمله بدنه رای اصلاحات از هر گونه دوقطبی سازی‌های جعلی خسته شده اند و طالب آنند که فردی ریاست دولت بعدی را به عهده بگیرد که دارای کارآمدی باشد.