چاپ

ایرانیان جهان - اعتماد / جاناتان فری‌لند-گاردین - چشم‌ها واقعیت را می‌بینند. تصاویری که از کورن‌وال منتشر می‌شود دقیقا همان چیزهایی است که بوریس جانسون می‌خواهد؛ ملاقات گرم جانسون با رییس‌جمهوری جدید امریکا و در پی آن برگزاری نشست سران جی 7 و تصویر خودش که روی صندلی نشسته است. «رابطه خاصِ» تجدید شده، «بریتانیای جهانی» فعال و جانسون در مرکز توجه است: ماموریت انجام شد. اما مشکل این تصویر این است که واقعیاتش با هم نمی‌خوانند. نمی‌خواهم به شکافی که سبک شخصی جو بایدن را از بوریس جانسون متمایز می‌کند، اشاره کنم. یک دیپلمات سابق که با بایدن و جانسون کاملا آشناست، می‌گوید:«وقتی بایدن پرونده‌های توجیهی را می‌خواهد و آنها را مطالعه می‌کند، غریزه جانسون به او می‌گوید از این شاخه به آن شاخه بپرد و ادای دلقک‌ها را دربیاورد». جانسون و بایدن هیچ نقشه تشابهی با هم ندارند اما این هم خیلی مهم نیست. چهره‌های متفاوت می‌توانند با هم ارتباط برقرار کنند به خصوص وقتی که این ارتباط منابع هر دو را تامین کند. روز پنج‌شنبه بایدن و جانسون منشور تجدید شده آتلانتیک را امضا کردند. این منشور تعهدی بود که در زمان جنگ میان امریکا و انگلیس امضا شد تا هر دو کشور برای اهداف مشترک تلاش کنند. حالا شاید بایدن خود را در جایگاه فرانکلین روزولت و جانسون خود را در جایگاه چرچیل قرار می‌دهد؛ دو شخصیتی که سال‌ها پیش برای نخستین‌ بار منشور آتلانتیک را امضا کردند. من قصد ندارم که به شکاف موجود بین کشورهای گروه 7 در خصوص تعهد به واکسیناسیون کشورهای فقیر اشاره کنم. البته باید از اقدام امریکا برای ارسال 500 میلیون دوز واکسن به کشورهای غیربرخوردار استقبال کرد. قرار است انگلیس نیز اقدام مشابهی صورت داده و 100 میلیون دوز به این کشورها ارسال کند. بنابراین به‌ طور کلی کشورهای گروه 7 قرار است یک میلیارد دوز واکسن به کشورهای فقیر ارسال کنند. اما حتی این اقدام به اصطلاح سخاوتمندانه باز هم کمتر از یک دهم نیاز جهان به واکسن کروناست. اگر بایدن و دیگران واقعا قصد دارند به شعارهای‌شان درباره لزوم واکسینه شدن جامه عمل بپوشانند باید هزینه‌های مربوط به ساخت و توزیع بیش از 10 میلیارد دوز واکسن را بپردازند که رقمی بالغ بر66 میلیارد دلار می‌شود. شکافی که مد نظرم است بین جهان‌بینی‌ای است که بایدن انتظار دارد، متحدان غربی‌اش داشته باشند و خلق ‌و خویی که در جانسون تجسم یافته. رییس‌جمهوری امریکا چهره‌ای ایدئولوژیک نیست اما اعتقادات راسخی دارد که اصلی‌ترین آنها همکاری‌های بین‌المللی است. او به چندجانبه‌گرایی باور دارد؛ نظامی متشکل از متحدان که در پایان جنگ جهانی دوم شکل گرفت. می‌توانید کتاب جدید گردون براون را به بایدن نشان دهید.
براون در این کتاب تاکید می‌کند که سخت‌ترین مشکلاتی که جهان در حال حاضر با آن روبه‌رو است از همه‌گیری کرونا گرفته تا فقر و تغییرات آب و هوایی تنها از طریق همکاری‌‌های بین‌المللی حل و فصل می‌شوند. بعید است بایدن حتی با یک کلمه از این کتاب مخالف باشد. همکاری‌های بین‌المللی تنها دلیلی بود که بایدن را وادار کرد، احیای شعار «اول امریکا»ی دونالد ترامپ را متوقف کند. همین احساس در میان دیگر رهبران کشورهای گروه 7 که حالا در خلیج کاربیس دور هم جمع شدند، دیده می‌شود به غیر از یک نفر. جانسون ممکن است از گفت‌وگوهای چندجانبه سخن به میان آورد اما سوابق او نشان می‌دهد که او همواره خلاف این ادعا عمل کرده است. جانسون چه بخواهد چه نخواهد به خصوص در خارج از بریتانیا با برگزیت تعریف می‌شود. امضایی که جانسون پای برگزیت کرد که احتمالا میراث ماندگار او نیز خواهد بود، معنایش این بود که بریتانیا قصد دارد همکاری‌هایش با کشورها را کاهش دهد و بیشتر تنهایی دست به عمل بزند. در واقع جانسون ماموریت «اول بریتانیا» را کلید زده است. مسلما او و دیگر حامیان برگزیت همواره سعی کرده‌اند روی این واقعیت سرپوش بگذارند و به خودشان بقبولانند که خروج از اتحادیه اروپا باعث می‌شود، بریتانیا به جای آنکه همواره دنباله‌رو اتحادیه اروپا باشد خودش به عنوان یک رهبر مطرح شود. اما رویای بریتانیای جهانی یک نکته اساسی درباره ژئوپلیتیک را نادیده گرفته است. جاناتان پاول، رییس سابق کارکنان دفتر نخست‌وزیر گفته است:«اگر می‌خواهید یک بازیگر جهانی باشید ابتدا باید بازی را از همسایگی خود شروع کنید. اما این کار برای بریتانیا دشوار است چون از اتحادیه اروپا خارج شده است». پیتر وست‌ماکوت، سفیر سابق بریتانیا در امریکا نیز گفته است:«ما در اتاقی که همه‌ چیز در آن رخ می‌دهد، حضور نداریم بلکه از راهرو به صدای اتفاقاتی که در اتاق رخ می‌دهد، گوش می‌دهیم». شاید می‌شد راهی برای خروج از اتحادیه اروپا پیدا کرد تا آسیب‌هایی که این خروج به جهان ائتلاف‌ها و جایگاهی که بریتانیا در آن دارد، وارد می‌کند تا حد ممکن کم شود. اما مسلما این راهی نبود که جانسون انتخاب کرده است. کاهش بودجه کمک انگلیس مانیفست این کشور را در ارسال 7/0 درصد از درآمد ناخالص ملی به کشورهای فقیر را نابود می‌کند و این خود موجب می‌شود که تمایل جانسون برای ایفای نقش موثر در جامعه بین‌الملل دستمایه مضحکه خاص و عام شود. نمی‌توانید انتظار داشته باشید جایگاهی خاص برایتان در نظر بگیرند در حالی که برای به دست آوردن آن جایگاه هیچ قدمی برنمی‌دارید. این طور به نظر می‌رسد که اساسا جانسون خیلی روی روابط دو جانبه با دیگر کشورها سرمایه‌گذاری و تلاش نکرده است.
نتیجه این رویکرد این شده که انقطاعی میان بلوکی که جانسون تمایل دارد در آن عضویت داشته باشد با بلوکی که او حقیقتا به آن تعلق دارد، دیده می‌شود. برای مثال در چارچوب منشور جدید آتلانتیک یکی از ضرورت‌ها این است که امریکا و بریتانیا به نظم مبتنی بر قواعد بین‌المللی پایبند باشند. اما 9 ماه پیش دولت جانسون با خوشحالی اعلام کرد که قصد دارد در جریان مناسبات برگزیت در خصوص ایرلند شمالی قواعد بین‌المللی را نادیده بگیرد. شاید جانسون دوست داشته باشد با هم‌قطاران خودش دور میز چندجانبه‌گرایی بنشیند اما اقداماتی که صورت می‌دهد مدام او را به ته صف قانون‌شکنان می‌فرستد. این منطق برگزیت است و همین منطق است که موجب بروز تنش‌های شدید میان بایدن و جانسون و دیگر کشورها در کورن‌وال خواهد شد که مهم‌ترین مقاومت دولت جانسون در مقابل اجرا کردن پروتکل‌های ایرلند شمالی است. دولت جانسون این پروتکل‌ها را امضا کرده اما حالا می‌گوید اتحادیه اروپا در اجرای این پروتکل باید سهل‌گیر‌تر باشد. در واقع جانسون خیلی صریح به بروکسل چیزی را می‌گوید که قبلا به دیگران هم گفته است:«قبول دارم که قول دادم اجرایش می‌کنم. اما شما آن موقع نگفتید باید مو به مو اجرایش کنم». حالا جانسون باید دست به انتخاب بزند. یا با ترسیم مرزهای ایرلند موافقت خواهد کرد یا اینکه روی حرفش خواهد ایستاد که در این صورت باید شاهد جنگ تجاری با اتحادیه اروپا باشد. البته این اولین ‌بار نیست که جانسون تمایل دارد حرف فقط حرف خودش باشد. او دوست دارد در کنار رییس‌جمهوری امریکا بایستد و درباره همکاری بین دو ملت داد سخن بدهد در حالی که در پشت پرده همه تلاش خود را برای خارج کردن بریتانیا از دایره همکاری با کشورهای اروپا به کار می‌گیرد. جانسون دوست دارد در کنار بایدن در نشست جی 7 ژست بگیرد در حالی که او پوستری از یک پوپولیست یک‌جانبه‌گرا و چیزی شبیه به ترامپ است. ممکن است تصاویر نشست این تناقض‌ها را خیلی نشان ندهند اما این تناقض‌ها نمی‌تواند تا ابد پنهان باقی بمانند.
ترجمه آرمین منتظری