بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - سیستم خودکار هواپیماهای امروزی موجب بروز اتفاق‌های غافلگیرکننده‌ای می‌شوند که خلبانان برای مقابله با آن‌ها به آموزش نیاز دارند.

9 اسفند 1396 (28 فوریه 2018) و کمی بعد از اینکه ایرباس 320 استونیایی Smartlynx به‌پرواز درآمد، هر چهار رایانه کنترل پرواز هواپیما از کار افتادند. هرکدام از آن‌ها دقیقا همان‌طورکه طراحی شده بودند، عمل و بلافاصله پس از احساس خطر هرچند به‌اشتباه خود را آفلاین کردند. بعدها که هواپیما در دست بررسی قرار گرفت، مشکل اصلی فعال‌کننده‌ای (actuator) شناخته‌ شد که با روغن بیش‌از‌حد چسبناک سرویس شده بود. درنهایت، طرح ایجادشده برای جلوگیری از بروز مشکل خود مسبب مشکل دیگری شده بود و تنها مهارت خلبان مانع از سقوط مرگبار این هواپیما شد. طبق گزارش Wired ، اکنون با بازگشت هواپیمای بوئینگ 737 مکس به آسمان سراسر جهان پس از 21 ماه زمین‌گیری، آموزش‌های مختلفی برای داشتن سفر ایمن مسافران در نظر گرفته شده است. مطمئن‌شدن از امنیت آینده هواپیمایی دنیا به رویکردی کاملا جدید در طراحی اتوماسیون نیاز دارد که با استفاده از روش‌های مبتنی‌بر تئوری سیستم انجام خواهد گرفت. در‌حال‌حاضر، به خلبانان باید آموزش داد چگونه به بسیاری از اتفاقات اجتناب‌ناپذیر اتوماسیون بهتر پاسخ دهند تا این مسائل به حوادث جبران‌ناپذیر مالی و جانی منجر نشوند. مقاله‌های مرتبط:
اپل به دنبال توسعه سیستم‌های خودکار غیر از خودرو‌ها است اولین پرواز کاملا خودران توسط Xwing انجام شد
در فرایند تحقیق درباره مکس و ایرفرانس 447 و سایر هواپیماهای دچار سانحه‌، با صدها خلبان و کارشناسان آژانس‌های نظارتی و تولیدکنندگان و دانشگاه‌های برتر هواپیمایی صحبت شد. همگی آن‌ها بر این عقیده‌اند که بهترین راه برای جلوگیری از حوادث در کوتاه‌مدت، آموزش خلبانان به‌منظور افزایش خلاقیت آنان هنگام مواجه با مشکلات غافلگیرکننده و نشان‌دادن بهترین و کارآمدترین پاسخ‌ها است. پاسخ‌دهی کُند خلبانان مشکلی مداوم است که در آموزش‌های جدید باید رفع شود. سال 2016 و هفت سال پس از فروپاشی ایرفرانس 447 در اقیانوس اطلس جنوبی، شرکت‌های هواپیمایی در سراسر جهان بازآموزی خلبانان را با رویکرد جدیدی برای مدیریت اتاقک‌های آیرودینامیکی در ارتفاع زیاد آغاز کردند. در‌این‌میان، بوئینگ اعلام کرده بود آموزش شبیه‌سازی‌شده برای خدمه مکس 737 امری غیرضروری است؛ اما متأسفانه این تصمیم باعث دومین سقوط هواپیمای این شرکت شد. درنهایت در سال 2019، این شرکت نیز انجام این تمرینات را آغاز کرد. این روش‌ها صرفا برای دو سناریو خاص کارآمد هستند؛ اما صدها مشکل پیش‌بینی‌نشده دیگر مربوط به سیستم اتوماسیون وجود دارد که نمی‌توان با استفاده از روش‌های سنتی تجزیه‌وتحلیل خطر آن‌ها را بررسی کرد. باوجوداین، در‌حال‌حاضر مشکلات دیگری نیز به‌واسطه تشخیص اشتباه رایانه‌ها پیش می‌آید که پیش‌تر وجود نداشتند. راه‌حل مؤثر فراتر از محدودیت‌های طراحان هواپیما باید باشد که نمی‌توانند هواپیمایی بی‌نقص و کامل تولید کنند. همان‌طور‌که کاپیتان چسلی سالنبرگر در یکی از صحبت‌هایش اشاره کرد، اتوماسیون هرگز برای شرایط جدید پیش‌بینی‌نشده در آموزش کارآمد نخواهد بود. سالنبرگر در مصاحبه اخیرش به این نکته بسیار مهم اشاره کرد: برای پرواز با هواپیماهای خودکار، به آموزش و تجربه بسیار بیشتری نیاز است، نه کمتر. خلبانان باید مدل ذهنی از هواپیما و سیستم‌های اصلی آن و چگونگی عملکرد اتوماسیون پرواز داشته باشند. این حقیقت با ذهنیت افراد درباره هواپیماهایی تناقض دارد که از سیستم اتوماسیون استفاده می‌کنند. برخلاف افسانه‌های رایج، خطای خلبان دلیل بیشتر تصادفات نیست و این باور جلوه‌ای از سوگیری عقاید و باور غلط در علیت خطی (linear causality) است. درواقع، خلبانان گاهی اوقات خود را در سناریوهایی می‌بینند که آنان را زیر فشار قرار می‌دهد. اتوماسیون بیشتر در سیستم هواپیمایی، ممکن است به‌معنای افزایش سناریوهای طاقت‌فرسا باشد. این موضوع ممکن است یکی از دلایلی باشد که نرخ سقوط مرگ‌بار هواپیمای تجاری در هر میلیون پرواز را در سال 2020 درمقایسه‌با سال 2019 افزایش داده است. امروزه، آموزش خلبانی به شیوه متنی و براساس سناریوهای شناخته‌شده و محتمل انجام می‌شود. متأسفانه در بسیاری از تصادفات اخیر، خلبانان باتجربه برای مشکلات غیرمنتظره‌ای که با آن‌ روبه‌رو شده‌اند، سیستم یا شبیه‌سازی نداشتند. سؤال اصلی این است: چرا طراحان نمی‌توانند انواع ناهنجاری‌هایی را پیش‌بینی کنند که تقریبا هواپیمای Smartlynk را به مرز سقوط رساند؟ مشکل اصلی این است که آن‌ها از مدل‌های منسوخی استفاده ‌می‌کنند که قبل از ظهور رایانه ساخته شده‌اند. این روش برای پیش‌بینی سناریوهایی محدود است که احتمال دارد خطرهایی در پرواز ایجاد کنند. در‌حال‌حاضر، تنها مدل موجود که به موارد جدیدی از‌این‌قبیل توجه می‌کند، تحلیل فرایند نظریه سیستم است که نانسی لوسون در MIT خلق کرده است. هواپیماهای جت مدرن که با استفاده از روش‌های کلاسیک ساخته شده‌اند، سناریوهای خاصی ایجاد می‌کنند. برخلاف هواپیماهای قدیمی که فقط با اجزای اساسی الکتریکی و مکانیکی ساخته شده‌اند، اتوماسیون در این جت‌های مدرن از شرایطی پیچیده برای تصمیم‌گیری درباره نحوه عملکرد استفاده می‌کند.