ایرانیان جهان - شرق /متن پیش رو در شرق منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
محمدرضا بهرانوند| حمله نظامی اسرائیل به کشور در روزهای پایانی خردادماه، هم‌زمان با آماده‌سازی دانشگاه‌ها برای برگزاری امتحانات پایان‌ترم، فضای آموزشی کشور را با چالش‌های بی‌سابقه‌ای مواجه کرد. این حملات در شرایطی رخ داد که دانشگاه‌ها در اوج برنامه‌ریزی‌های فشرده تحصیلی قرار داشتند و بسیاری از دانشجویان، به‌ویژه در مقاطع تحصیلات تکمیلی، در حال آماده‌سازی نهایی پروژه‌ها و پایان‌نامه‌های خود بودند. تهدیدات نظامی اسرائیل نه‌تنها آرامش دانشگاه‌ها را برهم زد، بلکه برنامه‌ریزی‌های تحصیلی ده‌ها هزار دانشجو را در سراسر کشور تحت تأثیر قرار داد. در پی این بحران، اغلب مراکز آموزش عالی تصمیم گرفتند آزمون‌های پایان‌ترم را به تعویق بیندازند و فقط تعداد محدودی از دانشگاه‌های آزاد، با اتکا به زیرساخت‌های مجازی که از پیش آماده شده بود، امتحانات را به صورت آنلاین برگزار کردند.
از تعلیق آزمون‌ها تا سردرگمی خوابگاه‌ها
هم‌زمان با پایان جنگ، سیمایی‌صراف، وزیر علوم، در بیانیه‌ای رسمی از طریق صدا‌و‌سیما اعلام کرد تمام امتحانات پایان‌ترم تا شهریورماه به تعویق خواهد افتاد و برگزاری آزمون‌ها به صورت مجازی به‌هیچ‌وجه مجاز نیست. بلافاصله پس از اعلام آتش‌بس نیز با صدور بخش‌نامه‌ای با هدف «حفظ آرامش روانی دانشجویان و کاهش نگرانی خانواده‌ها» بر این تصمیم تأکید شد.
با این حال، این تصمیم با واکنش‌های متفاوتی از سوی جامعه دانشگاهی روبه‌رو شد. از یک سو، بسیاری از دانشجویان و خانواده‌ها این اقدام را در شرایط بحرانی منطقی ارزیابی کردند، اما از سوی دیگر، گروه قابل توجهی از دانشجویان به‌ویژه آنهایی که در آستانه فارغ‌التحصیلی یا دفاع از پایان‌نامه بودند، با ابهامات جدی درباره برنامه‌های آینده مواجه شدند. تعویق ناگهانی امتحانات، برنامه‌ریزی‌های تحصیلی و شغلی بسیاری از دانشجویان را دچار اختلال کرد.
هم‌زمان، این تصمیم چالش‌های جدیدی در حوزه خدمات رفاهی دانشجویان خوابگاهی ایجاد کرد. دانشجویان غیربومی که برای انجام پروژه‌های تحقیقاتی، دوره‌های کارآموزی یا دفاع از پایان‌نامه نیاز به اسکان در خوابگاه داشتند، با محدودیت‌های ناگهانی مواجه شدند یا بسیاری از آنهایی که وسایل شخصی خود را در خوابگاه‌ها رها کرده بودند و اکنون با دستور تخلیه فوری روبه‌رو شده بودند، بیشترین چالش را داشتند.
اسکان محدود و خدمات ناقص
در میان این آشفتگی، برخی دانشگاه‌ها تدابیر خاصی برای اسکان دانشجویان در نظر گرفتند، اما این تدابیر اغلب با محدودیت‌های شدیدی همراه بود. دانشگاه‌های شریف و تهران اعلام کردند که فقط دانشجویان تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) و دانشجویان کارشناسی که تا پایان تابستان فارغ‌التحصیل می‌شوند مجوز استفاده از خوابگاه را دارند. با این حال، شرایط اسکان در این خوابگاه‌ها بسیار محدود‌کننده بود؛ تردد در دانشگاه شریف برای دانشجویان کارشناسی ممنوع و برای تحصیلات تکمیلی با محدودیت اعلام شد. همچنین حضور در دانشگاه فقط تا ساعت 20 مجاز است و سلف‌های غذاخوری به طور کامل تعطیل بود. دانشجویان برای تأمین غذا ناگزیر به مراجعه به واحدهای آزاد هستند که این مسئله هزینه‌های زندگی آنها را به شکل قابل توجهی افزایش خواهد داد.
در دانشگاه خواجه‌نصیرالدین طوسی، فقط دانشجویان کارشناسی در شرف فارغ‌التحصیلی مجاز به گرفتن واحدهای تابستانی بودند، اما وضعیت خوابگاه‌ها هنوز به صورت شفاف اعلام نشده بود. در مقابل، دانشگاه علم و صنعت با سرعت عمل بیشتری توانست از 9 تیرماه امکان اسکان دانشجویان غیربومی مشغول به پایان‌نامه یا کارآموزی را فراهم کند. دانشگاه بهشتی نیز به دانشجویان اجازه داد تا از 8 تیرماه برای جمع‌آوری وسایل خود به خوابگاه‌ها مراجعه کنند.
با این حال، در دانشگاه‌های بزرگی مانند علامه طباطبایی، امیرکبیر و خوارزمی، اگرچه تاریخ امتحانات به شهریورماه موکول شده بود، اما اطلاعات دقیقی درباره وضعیت خوابگاه‌ها و خدمات رفاهی در اختیار دانشجویان قرار نگرفته است. این نبود شفافیت و برنامه‌ریزی یکپارچه در مجموعه دانشگاه، نگرانی‌های دانشجویان را روز‌به‌روز تشدید می‌کرد.
از ازدست‌رفتن فرصت‌های شغلی تا فشار روانی
تعویق دفاع پایان‌نامه‌های دانشجویی که یکی از پیامدهای مستقیم این بحران بود، می‌تواند تبعات گسترده‌ای برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی داشته باشد. بسیاری از این دانشجویان که برنامه‌ریزی دقیقی برای دفاع در ترم جاری داشتند، اکنون با تأخیر چندماهه در فارغ‌التحصیلی مواجه شده‌اند. این تأخیر می‌تواند فرصت‌های شغلی از پیش برنامه‌ریزی‌شده را از بین ببرد. از سوی دیگر، دانشجویانی که موفق به دریافت پذیرش از دانشگاه‌های خارجی شده بودند، ممکن است با مشکلات جدی در ثبت‌نام و شروع تحصیل مواجه شوند؛ چرا‌که اغلب دانشگاه‌های خارجی انعطاف چندانی در تغییر تاریخ شروع ترم ندارند. علاوه بر این، تعویق دفاع پایان‌نامه‌ها می‌تواند بر روند دریافت بورسیه‌های تحصیلی و فرصت‌های تحقیقاتی نیز تأثیر منفی بگذارد.
از بعد روانی نیز این تعویق ناخواسته فشار مضاعفی بر دانشجویان وارد کرده است. بسیاری از آنها که ماه‌ها برای آماده‌سازی پایان‌نامه تلاش کرده بودند، اکنون مجبورند در حالت انتظار بمانند و این نبود قطعیت می‌تواند موجب کاهش انگیزه و افزایش استرس شود.
تعویق امتحانات تا شهریور و انتقال برنامه‌های آموزشی به ترم تابستانی، هرچند در شرایط بحرانی اقدامی ضروری بود، اما ناهماهنگی میان وزارت علوم و دانشگاه‌ها، فقدان اطلاع‌رسانی شفاف و محدودیت‌های رفاهی، فشار روانی مضاعفی بر دانشجویان وارد کرده است. بسیاری از آنها که در آستانه دفاع از پایان‌نامه یا شرکت در آزمون‌های مهم بودند، اکنون با آینده‌ای مبهم و شرایط دشوار خوابگاهی مواجه شده‌اند.
به نظر می‌رسد وزارت علوم و دانشگاه‌ها باید حدود خود را بازتعریف کنند. واگذاری اختیارات به دانشگاه‌ها و ارائه مشاوره در مورد اوضاع کلان دانشگاه‌ها و کشور از سمت وزارتخانه می‌تواند وضعیت دانشجویان را بهبود دهد. ارائه تسهیلات ویژه به دانشجویان مقاطع تکمیلی، شفاف‌سازی درمورد وضعیت خوابگاه‌ها و ایجاد سیستم پشتیبانی روانی می‌تواند به کاهش فشارهای واردشده بر جامعه دانشگاهی کمک کند؛ مسائلی که در بلندمدت، قطعا بر کشور اثر خواهد گذاشت.
بازار ![]()