ایرانیان جهان - خراسان / «مضحک مثل شیوه نامه آلودگی هوا!» عنوان یادداشت روز در روزنامه خراسان به قلم وحید تفریحی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
شما قضاوت کنید؛ روز سه شنبه 22 مهر، شاخص آلودگی هوای مشهد روی عدد 255 و در مرحله هشدار بسیار ناسالم اما مدارس برقرار و دانش آموزان در هوای به شدت آلوده مجبور به تردد در شهر و حضور در کلاس های درس بودند! روز شنبه 26 مهر، شاخص آلودگی هوای مشهد روی عدد 95 و در وضعیت قابل قبول اما مدارس تعطیل و دانش آموزان که چند روز پیاپی تعطیل بودند، دوباره تعطیل شدند تا روند آموزشی دچار اختلال شود. مضحک و خنده دار نیست؟ همه چیز زیر سر شیوه نامه غلط کارگروه اضطرار گرد و غبار استان خراسان رضوی است؛ شیوه نامه ای که موجب شد دانش آموزان مشهدی در روزی با آلودگی بحرانی هوا به مدرسه بروند و در روزی با هوای قابل قبول، تعطیل شوند! این تناقض آشکار، سوال بزرگی را در اذهان عمومی به وجود آورد؛ این که ملاک تصمیم‌گیری برای حفظ سلامت دانش‌آموزان چیست؟ و البته پاسخ هم مشخص است، چون در گذشته بارها پیگیر این موضوع بودیم و اعلام شد که ملاک تصمیم گیری ها در این شیوه نامه غلط شاخص میانگین 24 ساعته هواست و نه شاخص لحظه ای کیفیت هوا!
گله و مطالبه افکار عمومی و البته ما در روزنامه خراسان برای اصلاح این شیوه نامه غلط تاکنون بارها و هربار با تکرار این رویه پرغلط مطرح شد، تا جایی که قرار بر اصلاح شیوه نامه شد اما آن طور که مشخص است تغییری در این رویه و شیوه نامه غلط رقم نخورده است. این روزها که دیگر آلودگی شدید هوا ناشی از گرد و غبار متاسفانه در سایه بی عملی متولیان و مسئولان به یک روتین هفتگی مردم استان و شهر مشهد تبدیل شده است، اصلاح این رویه ها و شیوه نامه ها بیش از پیش ضرورت دارد. همانند همین اتفاقی که طی هفته گذشته و این هفته رخ داد و هجوم دوباره ریزگردها، چنان آلودگی شدیدی برای هوای مشهد رقم زد که انتظار می رفت تصمیم گیران استانی در اقدامی عاجل برای حفظ سلامت شهروندان تصمیم گیری اضطراری کنند؛ اما در کمال تعجب از غیرحضوری شدن آموزش دانش آموزان در نوبت صبح و عصر روز سه شنبه 22 مهر که آلودگی در شدیدترین حالت بود، خبری نشد و دانش آموزان مجبور شدند در چنین هوای آلوده ای به مدرسه بروند! در گذشته و طی این سال ها وقتی این رویه غلط را نقد میکردیم، مسئولان و متولیان، انگشت اتهام را به سمت شیوه نامه ای می بردند که ملاک هرگونه تصمیم گیری اش شاخص میانگین 24 ساعته کیفیت هواست نه شاخص لحظه‌ای! یعنی شهروندان در روزی که هوا به شدت آلوده است اما شاخص میانگین 24 ساعته عدد پایین تری را نشان می دهد، هیچ تصمیم گیری در سطح کلان برای حفظ سلامت شان نمی بینند و روز بعد یا چند روز بعد که به طور مثال آلاینده ها و ریزگردها از هوای شهرشان رفته و کیفیت هوا بهتر می شود اما شاخص میانگین 24 ساعته عدد بالاتری را نشان می دهد، باید اجراکننده تصمیمات کارگروه باشند. این شیوه نامه غلط در این آلودگی اخیر به شکل چشمگیری خود را نشان داد که مثال واضح آن را در ابتدای این یادداشت مورد اشاره قرار دادیم.
اما این شیوه نامه غلط، تبعاتی را نیز به دنبال دارد:
واکنش با تأخیر و بی‌موقع: تصمیم‌گیری بر اساس میانگین دیروز، باعث می‌شود سیستم همواره یک قدم از واقعیت عقب‌تر باشد. نتیجه آن می‌شود که در اوج آلودگی (22 مهر) اقدامی صورت نمی‌گیرد، اما زمانی که هوا رو به بهبود است (26 مهر)، دستور تعطیلی صادر می‌شود.
بازار ![]()
بی‌اعتنایی به اوج آلودگی: میانگین 24 ساعته، آلودگی خطرناک ساعات اوج صبح (همان زمانی که دانش‌آموزان در مسیر مدرسه هستند) را با ساعات پایانی شب و روز قبل که آلودگی کمتر بوده، تلفیق و رقیق می‌کند و قطعا عدد قابل اتکایی برای تصمیم گیری نیست.
ایجاد بی‌اعتمادی: وقتی مردم می‌بینند در هوای به شدت آلوده، مدارس دایر و در هوای با شاخص قابل قبول، تعطیل هستند، به تدریج به کل سیستم تصمیم‌گیری بهداشتی-محیط زیستی بدبین می‌شوند.
کارگروه اضطرار گرد و غبار استان باید فوراً درخصوص بازنگری در شیوه‌نامه خود اقدام کند. مدل پیشنهادی واضح است: ملاک اصلی برای تعطیلی مدارس باید «شاخص لحظه‌ای» و «پیش‌بینی کیفی هوا برای ساعات آتی» باشد. شیوه‌نامه فعلی، یک رویه غلط و حتی خطرناک است که نه تنها از بحران پیشگیری نمی‌کند، بلکه خود به عاملی برای تشدید تبعات آن به خصوص در حوزه سلامت شهروندان تبدیل می شود. زمان آن رسیده که این رویه متناقض و البته خطرناک به پایان برسد و سلامت دانش‌آموزان به جای فرمول‌های خشک اداری یا معطلی برای برپایی جلسه کارگروه، در کانون تمام تصمیم‌گیری‌ها قرار گیرد.