ایرانیان جهان - جماران / نیویورک تایمز در تحلیلی هشدار داد که آمریکا و چین تنها یک اشتباه تا آغاز جنگ فاصله دارند؛ تنش‌های فزاینده میان نیروهای نظامی دو کشور در دریای جنوب چین و تنگه تایوان، همراه با نبود کانال‌های ارتباطی مؤثر و فوری میان ارتش‌های واشنگتن و پکن، خطر بروز یک درگیری ناخواسته را بیش از هر زمان دیگری افزایش داده است.
نیویورک تایمز نوشت: در تاریخ 26 مه 2023، یک هواپیمای نیروی هوایی آمریکا در مأموریت شناسایی معمولی بر فراز دریای جنوب چین بود که یک جنگنده چینی به شکلی خطرناک به آن نزدیک شد. چند ماه پیش‌تر در همان منطقه، یک هواپیمای نظامی آمریکا مجبور شد برای جلوگیری از برخورد، مانور دهد، زمانی که یک جنگنده چینی تا فاصله 20 فوتی آن رسید.
این نوع رهگیری‌های پرخطر و برخوردهای ناامن میان نیروهای هوایی و دریایی چین، ایالات متحده و متحدان آمریکایی در سال‌های اخیر افزایش یافته و به نظر نمی‌رسد که کاهش یابد. در ماه اوت، چین فیلمی منتشر کرد که ادعا می‌کرد یک برخورد نزدیک میان هلیکوپترهای چینی و آمریکایی در تنگه تایوان رخ داده است. درگیری‌های ارضی بین کشتی‌های چینی و فیلیپینی در دریای جنوب چین به امری عادی تبدیل شده و اوایل این هفته استرالیا اعلام کرد یک جنگنده چینی در نزدیکی یک هواپیمای نیروی هوایی استرالیا مواد آتش‌زا پرتاب کرده است.
خطر آنکه یکی از این حوادث به درگیری واقعی تبدیل شود، هرگز به این اندازه بالا نبوده است. اما برخلاف دوران تقابل آمریکا و شوروی، تقریباً هیچ سیستم قابل اعتمادی برای ارتباطات زنده و فوری بین نیروهای نظامی آمریکا و چین وجود ندارد که بتواند بحران‌های ناخواسته را کاهش دهد.
رئیس‌جمهور ترامپ که قرار است هفته آینده در حاشیه یک اجلاس منطقه‌ای در کره جنوبی با رئیس‌جمهور شی جین‌پینگ دیدار کند، به وضوح اعلام کرده اولویت او با چین، توافق تجاری است.
اما تجارت به صلح و ثبات بستگی دارد. با تلاش برای ایجاد زیرساخت‌هایی برای مدیریت بحران پایدار با چین، آقای ترامپ می‌تواند میراث خود را به عنوان رئیس‌جمهوری که دو قدرت را از آستانه جنگ جهانی سوم بازگرداند، تثبیت کند.
تاریخ نشان داده است که چگونه تقابل ابرقدرت‌ها می‌تواند به سرعت به سمت جنگ هسته‌ای پیش برود. بحران موشکی کوبا در سال 1962 شاید ترسناک‌ترین نمونه باشد.
آمریکا و چین بارها به مرز درگیری نزدیک شده‌اند.در سال 2001، یک هواپیمای جاسوسی نیروی دریایی آمریکا با یک جنگنده چینی در دریای جنوب چین برخورد کرد. خلبان چینی کشته شد و هواپیمای آمریکایی مجبور به فرود اضطراری در جزیره هاینان چین شد، جایی که خدمه آن دستگیر شدند. این تنش 10 روزه تنها پس از دیپلماسی حساسی که به بالاترین سطوح دولت‌های چین و آمریکا رسید، حل شد.
امروز مشخص نیست که آیا چنین راه‌حلی قابل تکرار باشد یا خیر. چین بسیار جسورتر و قدرتمندتر از سال 2001 است و تنش‌ها با آمریکا نیز به دلیل فشارهای ملی‌گرایانه در هر دو طرف، انفجاری‌تر شده‌اند.
وضعیت بین آمریکا و شوروی متفاوت بود. اگرچه دشمنان ایدئولوژیک قسم‌خورده بودند، اما خرد داشتند که سیستم‌های قابل اعتمادی برای کنترل و تعادل برقرار کنند. آنها پیش از پرتاب موشک‌ها یکدیگر را مطلع می‌کردند، به مجموعه‌ای از الزامات شفافیت توافق کردند تا هر طرف بداند فعالیت‌های طرف مقابل تمرین است نه حمله، و پروتکل‌های ایمنی را رعایت می‌کردند که احتمال برخوردها را کاهش می‌داد. این تدابیر حتی در زمان افزایش تنش‌ها هم فعال باقی ماند.
اهمیت خطوط ارتباطی باز را نمی‌توان دست کم گرفت.
در سال 2015، روسیه حضور نظامی خود را در سوریه به طور چشمگیری افزایش داد. یکی از نویسندگان این مقاله به اش کارتر، وزیر دفاع وقت آمریکا، و جو دانفورد، رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح، در بازگشایی کانال‌های ارتباطی نظامی با روس‌ها که یک سال قبل پس از حمله روسیه به کریمه قطع شده بود، کمک کردیم. ما اقداماتی برای جلوگیری از برخوردهای تصادفی در سوریه انجام دادیم و چنین برخوردی رخ نداد.
ارتباط نظامی بین چین و آمریکا طی سال‌ها سطح محدودی داشته اما هیچ‌گاه منجر به ایجاد سیستم‌های حفاظتی قابل اعتماد مشابه شوروی نشده است. چین بارها به دلیل خشم، همه تبادلات نظامی را قطع کرده است، آخرین بار در سال 2022 پس از سفر نانسی پلوسی، رئیس سابق مجلس نمایندگان آمریکا، به تایوان.
رئیس‌جمهور جو بایدن و آقای شی در سال 2023 توافق کردند گفت‌وگوی نظامی را از سر بگیرند. اما این توافق در اواخر دوره ریاست‌جمهوری بایدن صورت گرفت و هنوز به طور کامل شکل نگرفته است. ارتباطات شکننده و ناکافی باقی مانده و شامل تماس‌های تلفنی گهگاهی بین مقامات ارشد دولتی یا نظامی و تعاملات پراکنده دیگر است. این چارچوب شکننده نمی‌تواند به سرعت حوادث احتمالی هوایی و دریایی را مانند ارتباطات منظم و قابل پیش‌بینی کاهش دهد و در زمان‌های تنش‌آمیز آسیب‌پذیر است.
نشانه‌های امیدوارکننده‌ای اخیراً دیده شده است. ماه گذشته، وزیر دفاع پیت هگزث با وزیر دفاع چین، دونگ جون، تماس گرفت که اولین گام واقعی دولت ترامپ برای اصلاح این نقطه کور نظامی بود. اما تماس‌های تلفنی تک‌موردی و اقدامات پیش‌بینی‌شده مانند راه‌اندازی خطوط داغ کافی نیستند. در بحران 2001، سفیر جو پروهر در آغاز تنش نتوانست با مقامات ارشد نظامی چین تماس بگیرد: «آنها به تماس من پاسخ ندادند.» و همانطور که کورت کمپبل، معاون سابق وزیر امور خارجه گفته است، بی‌میلی گذشته چین برای استفاده از خطوط داغ باعث شده تماس‌های آمریکایی «ساعت‌ها در اتاق خالی زنگ بزنند.»
چین نشانه‌هایی از آمادگی جدید برای تعامل نشان داده است. سخنگوی نظامی چین در اواخر سپتامبر پیشنهاد داد که پکن «آماده» است روابط نظامی نزدیک‌تری با آمریکا به منظور «ثبات بیشتر» دنبال کند. خود آقای شی در سال 2017 به جو دانفورد، رئیس ستاد مشترک، گفته بود که روابط نظامی می‌تواند به عنوان نیرویی برای ثبات در کل روابط چین و آمریکا عمل کند. او آن زمان درست می‌گفت و این موضوع هر روز اهمیت بیشتری می‌یابد.
آقای ترامپ باید بر این روند سرمایه‌گذاری کند و سیستمی از تماس‌های نظامی مستمر، منظم و زنده ایجاد کند. این می‌تواند تفاوت میان جنگ و صلح باشد.
بازار ![]()