ایرانیان جهان - ایسنا /یک شرکت دولتی لهستانی به ایفای نقش حیاتی در کمک به نسل‌کشی اسرائیل علیه غزه با تامین ماده منفجره کلیدی مورد استفاده در بمب‌ها و توپخانه‌هایی که به طور گسترده در نوار غزه مستقر شده‌اند، متهم شد.
گزارش منتشر شده از سوی گروهی از سازمان‌های طرفدار فلسطین نشان داد که شرکت سازنده مواد منفجره نیترو-کم، تری‌نیتروتولوئن ( تی ان تی) را برای استفاده در گلوله‌های نظامی، بمب‌ها و نارنجک‌هایی که به اسرائیل، متحد اصلی ایالات متحده، صادر می‌شوند، در اختیار شرکت‌های تسلیحاتی آمریکا قرار داده است.
لهستان، تنها تولیدکننده عمده تی ان تی در اتحادیه اروپا و ناتو، از سوی گروه‌های «تحریم مردمی علیه فلسطین»، «جنبش جوانان فلسطین»، «تحقیقات و جنبش جهانی سایه»به عنوان منبع ماده منفجره مورد استفاده در سری Mk 80 - از جمله رایج‌ترین سلاح‌های هوایی در جهان - و همچنین بمب نفوذی BLU-109 شناسایی شد.
بازار
نادیا تانوس، یکی از سازمان‌دهندگان جنبش جوانان فلسطین، به الجزیره گفت: «این گزارش به طور قطعی نیترو-کم و دولت لهستان را به عنوان حلقه‌ای حیاتی در تسهیل زنجیره تأمین نسل‌کشی نشان می‌دهد.»
بمب‌های هوایی معمولاً با ترکیبی از مواد منفجره تی‌ان‌تی و پودر آلومینیوم پر می‌شوند. این گزارش نشان می‌دهد که 90 درصد تی‌ان‌تی وارداتی توسط آمریکا از لهستان می‌آید. طبق این گزارش، نیترو-کم همچنین مواد منفجره، از جمله تی‌ان‌تی، را مستقیماً به اسرائیل فروخته است.
در حالی که کارشناسان سازمان ملل متحد دریافته‌اند که اسرائیل در غزه مرتکب نسل‌کشی شده و از همه کشورها خواسته‌اند که به تعهدات قانونی خود تحت کنوانسیون نسل‌کشی عمل کنند، تانوس گفت که این گزارش گواهی بر نقش لهستان «در قتل عام صدها هزار فلسطینی» است.
از زمان آغاز آخرین جنگ خود علیه غزه در اکتبر 2023، ارتش اسرائیل به شدت به بمب‌های هدایت‌شونده و غیر هدایت‌شونده Mk 80 که توسط جنرال داینامیکس، پنجمین تولیدکننده بزرگ سلاح در جهان، فروخته می‌شود، متکی بوده است.
شواهد ویدئویی از بمب‌های منفجر نشده Mk 84 - بزرگترین بمب از این سری - با علائمی که نشان می‌دهد بمب توسط جنرال داینامیکس تولید شده است - تأیید می‌کند که از آنها در نوار غزه استفاده شده است.
به گفته کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، اسرائیل در 31 اکتبر 2023 از بمب‌های غیر هدایت‌شونده سری Mk 80 در هدف قرار دادن اردوگاه پناهندگان جبالیا در غزه استفاده کرده است که می‌تواند به عنوان جنایت جنگی محسوب شود.
این مهمات همچنین به مهمات حمله مستقیم مشترک (JDAM) هدایت‌شونده تبدیل شدند، مانند همانی که برای حمله به خانه‌های غیرنظامیان در دیر البلح در 10 اکتبر 2023 استفاده شد. سازمان عفو بین‌الملل که آن حمله را بررسی کرد، این حملات را غیرقانونی و معادل جنایت جنگی خواند.
طبق گزارش دیده‌بان حقوق بشر یورو-مد، اسرائیل در ماه اول جنگ بیش از 25000 تن مواد منفجره - معادل دو بمب هسته‌ای - بر روی نوار غزه ریخت.
بمب Mk 84 ظرفیت تخریبی عظیمی دارد، با شعاع کشندگی حدود 360 متر (حدود 1180 فوت) و شعاع آسیب تا 800 متر (2625 فوت) از نقطه انفجار.
تی‌ان‌تی لهستانی برای بمب‌های آمریکایی شرکت جنرال داینامیکس حداقل از سال 2016 تی‌ان‌تی مورد نیاز برای تولید بمب‌های سری Mk 80 را از نیترو-کم تهیه می‌کند. بر اساس اطلاعات ارائه شده به نویسندگان گزارش توسط شرکت آمریکایی تولیدکننده بمب، جنرال داینامیکس اوردنانس اند تاکتیکال سیستمز (GD-OTS)، شرکت لهستانی نیترو-کم و پایگاه‌های داده دولت ایالات متحده، تی‌ان‌تی ساخت لهستان همچنین در بمب نفوذی BLU-109 نیز به کار رفته است که می‌تواند اهداف زیرزمینی و به شدت مستحکم را نابود کند.
معاملات این شرکت با آمریکا و اسرائیل علیرغم دستور دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) مبنی بر اقدامات اضطراری در ژانویه 2024 برای جلوگیری از اقدامات نسل‌کشی و به رسمیت شناختن نسل‌کشی به عنوان یک خطر محتمل، ادامه یافته است. در آوریل 2024، شرکت نیترو-کم قراردادی با شرکت پارامونت اینترپرایزز اینترنشنال برای تأمین TNT برای بمب‌های سری Mk 80 امضا کرد و اندکی پس از آن، دولت ایالات متحده انتقال 1800 بمب Mk 84 به اسرائیل را تأیید کرد.
این گزارش نشان می‌دهد که اخیراً، در آوریل 2025، این شرکت بزرگترین قرارداد خود را تاکنون - به ارزش 310 میلیون دلار - برای تحویل 18000 تن TNT بین سال‌های 2027 تا 2029 امضا کرده است.
زباله‌های آلاینده و سمی ناشی از ساخت تی ان تی
بخشی از دلیل اینکه کشورهای غربی بیش از حد به یک مرکز انحصاری متکی شده‌اند، این است که تولیدکنندگان تی‌ان‌تی در ایالات متحده، بریتانیا و سایر نقاط اروپا، با توجه به زباله‌های آلاینده و سمی ناشی از ساخت این ماده منفجره، تولید داخلی را متوقف کرده‌اند. در بریتانیا، آخرین کارخانه تی‌ان‌تی در سال 2008 تعطیل شد. ایالات متحده آخرین مرکز تولید خود را در دهه 1980 تعطیل کرد. یک کارخانه در شرق اوکراین در سال 2022 توسط روسیه تصرف شد.
شرکت سوئدی سویبال در تلاش است تا یک کارخانه تی ان تی در نزدیکی شهر کوچک نورا بسازد، با هدف افزایش ظرفیت تولید تی ان تی اروپا تا حدود 75 درصد. یوآخیم شوبلوم، مدیر اجرایی این شرکت، از مقررات سختگیرانه اتحادیه اروپا به دلیل ایجاد تأخیرهای غیرضروری انتقاد کرده است.
در لهستان، دفتر عالی حسابرسی دریافت که تی ان تی شرکت نیترو-کم در آلودگی بزرگترین و مهمترین رودخانه این کشور، ویستولا، نقش داشته است. رسانه‌های لهستانی این شرکت را به دفع زباله‌های سمی در محل‌های دفن غیرقانونی زباله متهم کردند.
طبق گزارش برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP)، دو سال درگیری در غزه باعث ایجاد سطوح بی‌سابقه‌ای از آسیب‌های زیست‌محیطی شده و به خاک، منابع آب شیرین و خط ساحلی آن آسیب رسانده است. بخش زیادی از پوشش گیاهی غزه نابود شده و تولید مواد غذایی را در زمانی که قحطی بیش از 500000 نفر را تهدید می‌کند، به حداقل رسانده است.
برنامه محیط زیست سازمان ملل دریافت که حدود 80 درصد از 250000 ساختمان تخمینی غزه آسیب دیده یا تخریب شده‌اند و 61 میلیون تن آوار تولید کرده‌اند. به گفته این آژانس، جبران خسارات دهه‌ها طول خواهد کشید. تانوس، یکی از نویسندگان این گزارش، ابراز امیدواری کرد که فشار عمومی ممکن است دولت ورشو را به تغییر مسیر وادار کند. او گفت: «اکنون، همزمان با قیام میلیونی توده‌های مردم اروپا برای پایان دادن به همدستی دولت در نسل‌کشی اسرائیل، ما از لهستان می‌خواهیم که ارسال نیتروکم تی‌ان‌تی به اسرائیل را متوقف کند.»
ناتو با کمبود تی‌ان‌تی مواجه است
دیلی تلگراف نیز در گزارشی از این کارخانه لهستانی نوشته است: کارخانه دولتی Nitro-Chem TNT لهستان، تنها کارخانه از این نوع در اروپا است و اکنون با تقاضا همگام نیست.
بیشتر مهمات بزرگتر از گلوله از تی ان تی استفاده می‌کنند و تقاضای جهانی از ظرفیت تولید پیشی گرفته است. این کارخانه 90 درصد TNT مورد نیاز ایالات متحده را برای ساخت طیف وسیعی از مهمات، از جمله بمب‌های 2000 پوندی " alt="ایرانیان جهان" width="100%" />
فراتر از خاورمیانه، اتکای بیش از حد به یک کارخانه لهستانی برای یکی از پرکاربردترین مواد منفجره جهان، بریتانیا و بقیه اروپا را در معرض کمبود جدی این ماده حیاتی قرار داده است.
محدودیت عرضه تی ان تی، توانایی اروپا را برای تأمین اوکراین در میدان نبرد علیه روسیه مختل کرده است. این امر کی‌یف را مجبور کرده است که استفاده از گلوله‌های توپخانه خود را سهمیه‌بندی کند و غرب را در تلاش برای پر کردن ذخایر داخلی خود قرار داده است.
در حالی که نیترو-کم فاش نمی‌کند که سالانه چه مقدار تی ان تی تولید می‌کند، طبق یک تخمین، سالانه حدود 10000 تن تی ان تی تولید می‌کند. اگر از هر قطره تی ان تی استفاده شود، تقریباً یک میلیون گلوله توپخانه 155 میلی‌متری تولید می‌شود، زیرا هر کدام تقریباً به 10 تا 11 کیلوگرم مواد منفجره نیاز دارند.
با این حال، اتحادیه اروپا متعهد شد که برای سال 2025 بیش از یک میلیون گلوله به اوکراین ارسال کند. تعهدات مشابهی که در سال‌های گذشته برای حمایت از کی‌یف در برابر روسیه داده شده بود، در تحویل آنها ناکام ماند.
اما نیترو-کم از قبل با سیل سفارشات مواجه شده است و بزرگترین قرارداد خود را با ارتش آمریکا در ماه آوریل امضا کرد - 310 میلیون دلار (235 میلیون پوند) برای تأمین 18000 تن تی ان تی از 2027 تا 2029. این توافق تنها دو ماه پس از آن حاصل شد که واشنگتن محموله دیگری از مهمات را به اسرائیل ارسال کرد که حاوی 1800 بمب سنگین MK-84 بود و همزمان با اطلاع کنگره از سفارش جدید 2800 بمب MK-82.
تی ان تی که اولین بار در سال 1902 وارد تجارت اسلحه شد، کاربردهای متنوعی دارد - در جنگ برای گلوله‌های توپخانه، نارنجک و بمب‌های هوایی، و همچنین در ساخت و ساز و معدن، که همه آنها تحت تأثیر کمبود و افزایش هزینه متعاقب آن قرار گرفته‌اند. تی‌ان‌تی که دو دهه پیش 38 پنس به ازای هر پوند قیمت داشت، اکنون بیش از 15 پوند به ازای هر پوند است.
کارشناسان صنعت می‌گویند حتی هزینه و عرضه لوازم الکترونیکی مصرفی نیز می‌تواند تحت تأثیر قرار گیرد، زیرا مواد معدنی و فلزات مورد استفاده در این دستگاه‌ها باید استخراج شوند.
دیگر تولیدکنندگان اصلی تی‌ان‌تی شامل چین و روسیه هستند، اما هیچ‌کدام گزینه مناسبی برای ایالات متحده و اروپا محسوب نمی‌شوند.
کمبود تی‌ان‌تی، بریتانیا، ایالات متحده و بقیه اروپا را به سمت برنامه‌ریزی‌های جدید سوق داده است. در ماه ژوئن، بریتانیا از سرمایه‌گذاری 1.5 میلیارد پوندی در کارخانه‌های مهمات‌سازی جدید خبر داد. سال گذشته، ایالات متحده قراردادی 435 میلیون دلاری (330 میلیون پوندی) به شرکت دفاعی ترکیه‌ای رپکون برای طراحی طراحی و ساخت یک مرکز تولید تی‌ان‌تی در کنتاکی اعطا کرد. تخمین زده می‌شود که این مرکز در سال 2028 تکمیل شود و این اولین کارخانه از این نوع در آمریکا از سال 1986 خواهد بود.