بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - ایران /متن پیش رو در ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست
وزیر خارجه عراق بر نقش کشورش در مذاکرات تهران و ریاض صحه گذاشت. «فؤاد حسین» در حالی نقش بغداد در مذاکرات پنهان ایران و عربستان را یادآور می‌شود که این دو کشور از سال 1394در پی حمله شماری از افراد به سفارت عربستان در ایران، روابط دیپلماتیک خود را قطع کرده و وارد فاز جدیدی از خصومت شدند. این سردی رابطه با روی کار آمدن دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق امریکا و پشتیبانی او از متحدان عربش در مواجهه با ایران شدت گرفت. مشارکت «بن سلمان»، ولیعهد جوان سعودی که عملاً زمام این کشور را در دست گرفت، در سیاست فشار حداکثری ترامپ، چرخش آشکاری در موضع عربستان نسبت به ایران به وجود آورد که به نحو قابل توجهی در رقابت این کشور با ایران در سه محور سوریه، عراق و یمن بازتاب یافت. مقام‌های سعودی با ادعای اینکه ایران در سال‌های اخیر جنگ ‌نیابتی را به جای رویارویی مستقیم در منطقه برگزیده است، چاره این رویکرد ایران را تحت ‌فشار قراردادن و حتی رویارویی مستقیم با ایران دیدند. اما جنگ فرسایشی ریاض در یمن و نیز شکست‌های متعاقبی که در عراق و سوریه متحمل شد و از سوی دیگر ناکامی ائتلاف‌هایی که عربستان به بهانه ائتلاف علیه تروریسم به دست آورد یا شکست در تشکیل جبهه کشورهای اسلامی علیه ایران از جمله دلایلی بود که ریاض را در ماه‌های اخیر به تجدیدنظر در سیاست شکست خورده‌اش پیرامون ایران وادار کرد. این در حالی بود که نباید از تغییر رویکرد دولت امریکا در پی حضور «جو بایدن»، رئیس جمهور جدید امریکا نسبت به منطقه و بویژه ایران غافل شد. اتفاقی که از نخستین پیامدهای آن کاهش تنش نظامی و توقف حمایت‌های پیدا و پنهان امریکا از عربستان در مقابله با قدرت ایران بود.
در چنین شرایطی بود که «بن سلمان» ولیعهد جوان سعودی بعد از روی کار آمدن «بایدن» در مصاحبه‌ای اعلام کرد که «سیاست خارجی عربستان متکی به منافع آن است و عربستان برای تقویت ائتلاف با تمامی شرکای خود در جهان تلاش می‌کند و علاقه‌مند به برقراری روابط خوب و متمایز با ایران است». متعاقب این موضعگیری، خبرهای متعددی از مذاکرات پنهان تهران و ریاض با میانجیگری بغداد منتشر شد. حسن روحانی، رئیس جمهوری کشورمان هم اواخر اردیبهشت ماه گذشته در گفت‌و‌گوی تلفنی با «مصطفی الکاظمی»، نخست‌وزیر عراق از نقش مثبت بغداد در میانجیگری به منظور حل اختلافات میان کشورهای منطقه استقبال کرد. «ایرج مسجدی» سفیر ایران در عراق هم گفت که جمهوری اسلامی از میانجیگری بغداد برای نزدیک کردن تهران به کشورهایی که روابط سردی میان آنها با ایران برقرار است، حمایت می‌کند و این موضوع را به مقامات عراقی هم اطلاع داده است.
این مذاکرات نخستین بار بیشتر از سه ماه قبل از سوی روزنامه بریتانیایی «فایننشال تایمز» رسانه‌ای شد. منابع استنادی فایننشال تایمز مدعی شدند، اولین دور مذاکرات مستقیم عربستان سعودی و ایران در تاریخ نهم آوریل (20 فروردین) انجام شد و به گفته یکی از مقام‌ها، این گفت‌و‌گوها مثبت بوده است. کمی بعد سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز مذاکرات صورت گرفته میان ایران و عربستان را تأیید و هدف آن را مسائل دوجانبه و منطقه‌ای خواند. مقامات عراقی هم اعلام کردند که عراق میزبان چند دوره از گفت‌و‌گوهای ایران و عربستان و خواهان بهبود روابط آنها بوده است. به گفته منابع آگاه موضوع جنگ در یمن در دو دور گفت‌و‌گویی که صورت گرفته است، محوریت داشته است و همچنین سعودی‌ها تلاش کردند تا از پایان یافتن حملات مستمر حوثی‌ها که مورد حمایت ایران هستند، به نهادهای نفتی و اقتصادی خود اطمینان حاصل کنند.
در همین حال «فیصل بن فرحان» وزیر امور خارجه عربستان سعودی در مصاحبه با یک روزنامه ایتالیایی اظهار داشت که کشورش از گفت‌و‌گو با ایران استقبال می‌کند اما تهران باید پایبندی خود را به تضمین امنیت و ثبات منطقه با حقایق اثبات کند. او در ادامه موضع ایران و عربستان سعودی در قبال گفت‌وگوهای اخیر را که چند ماه پیش در عراق آغاز شد، مثبت خواند و ابراز امیدواری کرد که این گفت‌و‌گوها منجر به بسته شدن صفحه پیشین شود.
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هم در توضیح بیشتر پیرامون این مذاکرات که نمایندگی آن از سوی ایران برعهده هیأتی شامل نمایندگان شورای عالی امنیت ملی و نهادهای نظامی و امنیتی است، گفت که ایران با ارائه پیشنهادها و طرح‌هایی برای گفت‌وگو و همکاری در منطقه خلیج فارس، پیشگام مسیر مودت و همکاری منطقه‌ای بوده و از تغییر لحن عربستان سعودی استقبال می‌کند. او افزود: «ما خواهان این توافق هستیم تا عراق را از صحنه‌ای برای درگیری‌های خود خارج کنند و سپس برای ایجاد ثبات به تلاش خود ادامه دهند؛ یک عراق پایدار و امن بسیار بیشتر از یک کشور پاره‌ پاره و غرق در مشکلات در تمام سطوح به آنها خدمت خواهد کرد.» علی ربیعی، سخنگوی دولت هم ماه گذشته در این رابطه خبر داد که در گفت‌و‌گوهایی که تاکنون بین ایران و عربستان انجام شده، مسائل میان دو کشور از موضعی دوستانه و با حسن نیت به بحث گذاشته شده و پیشرفت‌هایی هم به دست آمده است و این گفت‌و‌گوها تا به حداقل رساندن اختلاف نظرها ادامه خواهد یافت.
حالا وزیر خارجه عراق در خصوص تلاش بغداد در راستای انجام گفت‌و‌گوهای سعودی-ایرانی گفته است: «براساس اطلاعاتی که دارم دور سوم گفت‌وگوهای ایران و عربستان به پایان رسید و این گفت‌وگوها راضی کننده بود و مسأله مهم این است که دو طرف شروع به رایزنی درمورد موضوعاتی شدند که مرتبط با روابط دوجانبه است». به گزارش ایسنا، فؤاد حسین همچنین از سفر چند روز آینده برهم صالح رئیس جمهور عراق در رأس هیأتی و با حضور وزیر خارجه به ایران خبر داد و گفت: با طرف ایرانی بحث و رایزنی‌هایی خواهیم داشت.حسین گفت که درخصوص روابط تهران و بغداد و روابط ایران و امریکا با طرف ایرانی رایزنی خواهند کرد زیرا این روابط می‌تواند تأثیرات منفی و مثبت بر وضعیت سیاسی عراق داشته باشد.
انتظار می‌رود دور جدید این گفت‌و‌گوها بعد از آغاز به کار ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور جدید کشورمان صورت گیرد. این در حالی است که به دنبال موضع‌گیری رئیس جمهور منتخب ایران دربار تمایل به بهبود روابط با همسایگان و به طور خاص عربستان سعودی «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه این کشور گفته است که ریاض صحت اظهارات رئیسی را براساس واقعیت موجود قضاوت خواهد کرد.
به اعتقاد صاحبنظران منطقه و بین‌الملل، این گفت‌و‌گوها تغییر مهمی در رویکرد بازیگران ذینفوذ منطقه به وجود می‌آورد و خاورمیانه را با تحولات جدیدی رو‌به‌رو خواهد کرد. این مسأله بویژه از آن جهت حائز اهمیت است که گفت‌و‌گوهای جاری فارغ از فشارهای خارجی و متناسب با منافع و خواست‌های ملی هر یک از طرفین صورت می‌گیرد. چه عربستان امنیت ملی خود را متأثر از رقابت‌های منطقه‌ای دیده و راهکار تأمین آن را در دوری از تشدید تنش‌ها و چراغ سبز به مذاکره با دیگر بازیگران قدرتمند منطقه همچون ایران پیش‌بینی کرده است. بی‌تردید مزایای حاصل از این تحولات شامل حال همه کشورهای منطقه از جمله عراق خواهد شد.