منتظر سود نباشید

ایرانیان جهان - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
علی ایوبی| بازار بورس مانند دیگر قسمت‌های حساس و مهم اقتصاد کشور در دوران رکود به سر می‌برد و رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز عنوان کرده با وجود ناترازی نباید انتظار سوددهی از بورس داشت.
همه می‌دانیم که بورس را دماسنج اقتصادی همه کشورها می‌دانند و بورس ایران نیز با توجه به مشکلات اساسی که وجود دارد طبیعی است که نباید روزگار خوشی را طی کند. همین شد که شمس‌الدین حسینی که روزگاری سکان اقتصادی دولت محمود احمدی‌نژاد را در دست داشت به ایرنا بگوید این انتظار که در بازارهای مختلف ناترازی داشته باشیم ولی در بازار سرمایه شاهد شکوفایی باشیم و سهام شرکت‌های بورسی سودده باشند، یک انتظار غیرواقعی است.
او اصلاح بنیادین در اقتصاد را ضروری دانسته و گفته وقتی در سال گذشته یا در سال جاری تعداد زیادی از شرکت‌های بورسی به‌خصوص شرکت‌های انرژی‌بَر به خاطر محدودیت انرژی نتوانسته‌اند تولید و صادر کنند و میزان تولید آنها با فاصله زیاد، کمتر از ظرفیت اسمی‌ آنهاست، طبیعی است که سوددهی این شرکت‌ها کاهش می‌یابد؛ بنابراین وقتی صورت‌های مالی این شرکت‌ها منتشر شده و سهام‌دار با کاهش سوددهی آنها مواجه می‌شود، روی کاهش ارزش سهام این شرکت‌ها اثر می‌گذارد.
او درحالی از برگزاری جلسات مختلف با مدیران بازار سرمایه در هفته‌های اخیر خبر داده که به گفته کارشناسان ناترازی انرژی تنها دلیل افت بازار بورس نیست و عواملی مانند قیمت‌گذاری دستوری و همچنین عدم چشم‌انداز روشن در سیاست‌های خارجی کشور را نیز باید در نظر گرفت. نیما میرزایی، کارشناس بورس در گفت‌وگویی با هم‌میهن درباره سخنان شمس‌الدین حسینی گفته: «این نوع نگاه به تولید و بازار روش درستی نیست. عمده آسیب‌هایی که از جانب نگاه سیاستگذاران به بازار سرمایه داریم بر روی روند بازار سرمایه تاثیرگذار بوده و طبیعتاً بحث حل مشکل ناترازی‌ها نیز به عهده دولت است و اگر کم و کاستی وجود دارد باید به نفع تولید برطرف شود.»
او ادامه داد: «اما بازار سرمایه در شرایط فعلی عوامل مهمتری دارد که بر روی آن تاثیر گذاشته است؛ از جمله بحث‌های مربوط به تنش‌های منطقه‌ای و احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه و بعد از آن نیز سیاست‌های انقباضی شدید بانک مرکزی بسیار تاثیر منفی گذاشته است. در صورتی که این موانع حل شود و یا سایه تنش‌ها بر روی منطقه و ایران کمتر شود، این انتظار را داریم که بازار سرمایه وضعیت بانشاط‌تری را داشته باشد.»
میرزایی عنوان کرد: «باید به این نکته نیز توجه کنیم که بسیاری از شرکت‌های بزرگ بورسی موفق شده‌اند ناترازی‌های خود را در زمینه آب و برق تا حد بسیار زیادی برطرف کنند. بنابراین این نگاه درست نیست و اگر کمبودی وجود دارد باید تلاش شود تا برطرف شود.»
او گفت: «من سومین فاکتور در افت بورس را ناترازی‌ها می‌بینم و به نظر من دو نکته مهمتر یعنی تنش‌های منطقه‌ای و قیمت‌گذاری دستوری وجود دارد که حداقل یکی از آنها در اختیار دولت و بانک مرکزی است که می‌توانند آن را رفع کنند. همچنین سیاست چندنرخی بودن ارز که مستقیماً سود شرکت‌های بورسی را می‌بلعد و همچنین نرخ بهره بسیار بالایی که سال‌هاست بر اقتصاد تحمیل می‌‌شود، از موضوعاتی است که به شدت بر روی کاهش جذابیت بازار سرمایه تاثیرگذار بوده است.»
بازار
احمد بیات کارشناس بورس: مشکل بورس بی‌‏اعتمادی است
احمد بیات کارشناس بورس در گفت‌وگو با هم‌میهن عنوان کرده علاوه بر ناترازی در انرژی، عواملی مانند قیمت‌گذاری دستوری که با وضعیت بازار همخوانی ندارد نیز در تضعیف بورس تاثیر داشته است. او گفته آن چیزی که بورس را دچار چالش کرده بی‌اعتمادی بازار است و سرمایه‌گذاران هر لحظه ترس از ریزش دارند؛ درحالی‌که قیمت‌ها ارزنده است و با کاهش قابل توجه قیمت سهام شرکت‌ها همخوانی ندارد. بیات گفته دولت باید به بازار و مؤلفه‌های اثرگذار بر آن اعتماد کند و اقتصاد بخش خصوصی را جدی‌تر بگیرد.
قبول دارید که با وجود ناترازی انرژی نباید از بورس هم انتظار سود داشت؟
مطلبی که آقای حسینی مطرح کرده درست است اما فقط این عامل نیست که بورس را تضعیف کرده است، به عنوان نمونه یک عامل دیگر بحث قیمت‌گذاری دستوری است که ربطی هم به ناترازی انرژی ندارد. وقتی برای شرکت‌ها قیمت تعیین می‌کنند و آنها را مجبور می‌کنند که به آن قیمت محصول خود را بفروشند و قیمتی هم که تعیین شده با وضعیت بازار همخوانی ندارد طبیعتاً می‌تواند در تضعیف بورس تاثیرگذار باشد.
همچنین می‌توان به وضعیت ارز، شرایط سیاسی و محدودیت‌های صادراتی نیز اشاره کرد که بر روند بورس تاثیر منفی می‌گذارد و در این میان ناترازی انرژی هم تاثیرگذار بوده است. مثلاً وقتی یک کارخانه سیمان مشکل برق یا گاز دارد قطعاً بر تولید آن تاثیر می‌گذارد. در بورس کالا هم دیدیم که عرضه سیمان پایین آمد و عرضه کم باعث خواهد شد فروش شرکت پایین بیاید؛ هرچند کم شدن عرضه باعث افزایش قیمت آن محصول خواهد شد اما قطعاً در کاهش فروش شرکت نیز تاثیر خواهد داشت، این روند را در صنایع دیگر نیز می‌توان دید. 
 به نظر شما مهمترین عاملی که بورس را دچار چالش کرده چیست؟
آن چیزی که بسیار پررنگ است بی‌اعتمادی بازار است؛ شرایط به‌گونه‌ای است که سرمایه‌گذاران هر لحظه ترس از ریزش دارند درحالی که واقعیت‌های بنیادی بازار نشان می‌دهد که قیمت‌ها ارزنده است و با وجود همه این مشکلاتی که وجود دارد با کاهش قابل توجه قیمت سهام شرکت‌ها همخوانی ندارد. انتظار افزایش قیمت سهام در بورس از سال 1401 به بعد وجود دارد ولی بی‌اعتمادی باعث شده هرگاه بازار مانند این مدت کمی رشد می‌کند سرمایه‌گذاران از ترس اینکه دوباره بازار برگردد شروع به شناسایی سودهای کوچک می‌کنند که باعث می‌‌شود در خیلی از روزها بازار بورس قرمز باشد.
به نظر من عمده‌ترین مشکل بی‌اعتمادی است که بخش زیادی از آن ناشی از اتفاقات دو سه ماه اخیر مانند جنگ و حوادث پس از آن و دیگر عوامل سیاسی است و بخشی نیز تحت تاثیر سیاست‌ها و دخالت‌ها است که دولت ایجاد می‌کند که البته در گذشته این دخالت‌ها بیشتر بوده اما می‌توان گفت در شش ماه اخیر این‌گونه دخالت‌ها کمتر شده و شاید همین باعث شده تا رشدهای کوتاه‌مدت نسبتاً خوبی را ببینیم. اما در مجموع من عامل اصلی را بی‌اعتمادی می‌دانم.
دولت چه باید بکند تا اعتماد به بورس برگردد؟
اگر بخواهم از زاویه دید دولت به بازار نگاه کنم، به نظر من دولت نباید به فکر راهکارهای کوتاه‌مدت باشد، شاید یک یا دو هفته احساس کنند که اتفاقی رخ داده ولی تاثیر آن ناچیز است. دولت هم باید به بازار و مؤلفه‌های اثرگذار بر آن اعتماد کند و اقتصاد بخش خصوصی را جدی‌تر بگیرد و به تولید به معنی واقعی آن اهمیت بدهد. اگر این نکات در سیاستگذاری‌ها دیده شود در بلندمدت اثر خود را بر بازار خواهد گذاشت. دولت در بخش سیاست داخلی باید به سیاست‌های پولی و سیاست‌های مالی توجه ویژه‌ای، آن هم با زاویه نگاه حمایت از تولید داشته باشد.
بخش سیاست خارجی نیز طبیعتاً اثرگذار است و اگر تحریم داشته باشیم و هر روز بیشتر شود قطعاً فشار آن به اقتصاد بیشتر می‌‌شود که نتیجه آن را در بورس می‌بینیم. باید مسائل‌مان را با دنیا حل کنیم. اتفاقاتی که بعد از جنگ رخ داد نشان می‌دهد که به نظر من دولت مسیر منطقی را پیش می‌برد. به‌هرحال امور سیاست داخلی و سیاست خارجی به هم پیوسته هستند و از هم جدا نیستند و آن چیزی که از دولت انتظار می‌رود این است که مشکلات را حل کند تا در بلندمدت نیز شاهد روند صعودی بورس باشیم.