بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - دنیای اقتصاد / دلار 4200 از دو سو مرغ را زمین‌گیر کرده است. نتایج گزارش تازه مرکز آمار ایران به خوبی تاثیر سوء اعطای رانت ارزی به نهاده‌های دامی بر تولید مرغ را نمایش می‌دهد. دو شاهد تاثیر منفی دلار 4200 بر دو بخش تولید و مصرف مرغ‌، جوجه‌کشی در بهار و تورم فصلی بی‌سابقه مرغ گوشتی در تابستان است. ادامه حضور مرغ دونرخی در بازار نیز موید نبود تعادل در بازار این کالای پروتئینی است. تورم فصلی 53درصدی مرغ گوشتی به خوبی نشان می‌دهد چطور یک سیاست خطا صنعت مرغداری را از دو سو هدف قرار داده است.
رشد تورم فصلی تولید مرغ سکانس دوم تاثیر معکوس دلار 4200 بر گرانی است. تا پیش از این همه انتقادات به تخصیص دلار 4200 حول محور جوجه‌کشی می‌چرخید و مقامات دولت، از تاثیر مثبت ارزپاشی بر ارزانی مرغ و تخم‌مرغ خبر می‌دادند. حالا اما گزارش یکی از زیرمجموعه‌های دولت نشان می‌دهد اعطای دلار 4200 به تولید مرغ، سبد معیشت خانوارهای ایرانی را به شکل تلخی تحت تاثیر قرار داده است. با دیدن این گزارش می‌توان گفت خون مرغ به گردن دلار 4200 است. در واقع سیاست‌گذار با ابزار اشتباهی که در ماه‌های گذشته به کار برد، سبد معیشت را پاره کرد و مرغ را از آن فراری داد. قیمت مرغ گوشتی که ابتدای امسال در محدوده 10 تا 12 هزار تومان قرار داشت، حالا به طور میانگین به مرز 18هزار تومان رسیده است. البته بهای مرغ آزاد غیردولتی بسیار بالاتر است و مشاهدات خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» از نرخ 28‌تا‌30 هزار تومانی این محصول پروتئینی در بازار حکایت دارد. از آن‌سو سرریز میلیاردها دلار از منابع بانک مرکزی برای ارزان کردن نهاده‌های دامی مورد نیاز صنعت مرغداری، حاصلی نداشته است. عبور شاخص قیمت تولیدکننده در صنعت مرغ از عدد 680 در پایان تابستان بهترین نماد برای شکست سیاست ارزی دولت در حوزه مرغ و گوشت است.
پس از جوجه‌کُشی‌های بسیار در مرغداری‌ها که ابتدای سال 99 به علت به صرفه نبودن پرورش مرغ شایع شد و به کمبود این کالا در بازار منجر شد، رشد 5/ 33 درصدی تورم تولیدکننده در مرغداری‌های صنعتی گویای عملکرد معکوس پاشیدن دلار ارزان به صنعت گوشت با هدف عرضه مرغ ارزان در بازار است. تصور اشتباه سیاست‌گذاران اقتصادی کشور از چگونگی رشد قیمت‌ها در بازار موجب شد اقدامات دولتی به جای کنترل تورم، گرانی را هدف قرار دهد. همین عامل نیز باعث شد استفاده از دلار ارزان به عنوان داروی کنترل گرانی، جانشین اصلاح سیاست‌های پولی و مالی به عنوان عامل اصلی تورم شود. به بیان دیگر، انحراف در باورهای سیاست گذار از دلایل گرانی قیمت مرغ و تخم‌مرغ، به اقدامی اشتباه منجر شد که نه تنها وضعیت بازار مرغ و تخم‌مرغ را بهبود نبخشید که آن را بحرانی‌تر کرد.
گواه این ادعا اکران شدیدترین سطح از تورم فصلی در تابستان 99 است که پس از جوجه‌کشی گسترده در سطح مرغداری‌ها رخ داد و بی‌فایده بودن هرگونه تلاش برای مهار زدن به گرانی بدون توجه اصلاحات پولی-مالی را یادآور شد.دقت در گزارش بازوی پژوهشی دولت در بخش آمار نشان می‌دهد صعود شدید شاخص‌ قیمت‌ها در بخش مرغداری‌های صنعتی نسبت مستقیمی با دلار 4200 و سهمیه‌بندی واردات و عرضه نهاده‌های دامی دارد. گزارش مرکز آمار ایران از رشد تورم تولیدکننده و افزایش شاخص قیمت در سطح مرغداری‌های صنعتی در پایان فصل تابستان حکایت دارد. تورم تولیدکننده در فصل تابستان در حالی روی عدد 7/ 34 ‌درصد قرار گرفته است که این عدد نسبت به بهار 99 از رشدی 5/ 33 درصدی حکایت دارد.
بیشترین فشار تورم به بخش مرغ گوشتی وارد شده و نرخ تورم فصلی این کالای پروتئینی را در پایان تابستان 99 به ورای 53درصد رسانده است. جالب اینکه جوجه یک روزه کمترین میزان تورم را برای اقسام کالاهای تولید شده در بخش مرغداری‌های صنعتی را با منفی 9/ 0‌‌ درصد به خود اختصاص داده است. این دو عدد در حالی بالاترین و پایین‌ترین نرخ‌های تورم فصلی را به خود اختصاص داده‌اند که مرغ گوشتی از ابتدای سال به واسطه رشد بالای قیمت و دستوری شدن بهای آن از سوی دولت، از تعادل خارج شده است. به صرفه نبودن تولید مرغ گوشتی از همین ناحیه موجب شد در ماه‌های مختلف سال «جوجه‌کُشی» به تصویر شایع صنعت مرغ و تخم‌مرغ کشور تبدیل شود. از آنجا که دولت از زمان شروع دور دوم تحریم‌ها با تزریق دلار 4200 به واردات نهاده‌های دامی سعی کرده قیمت کالاهای اساسی نظیر گوشت مرغ و تخم‌مرغ را کنترل کند، نرخ تورم فصلی تابستان 99 به خوبی شکست این ایده را نمایان می‌کند. نرخ تورم فصلی تولید در مرغداری‌های صنعتی در تابستان 99 در حالی از سطح 34درصد عبور کرده است که اقتصاد ایران در 22فصل گذشته و از ابتدای بهار 1399 چنین تورمی را در کالای مرغ تجربه نکرده است.
تغییرات شاخص قیمت تولیدکننده بخش مرغداری‌های صنعتی نسبت به فصل مشابه سال قبل‌(تورم نقطه به نقطه) در فصل تابستان ١٣٩٩ به 8/ 39 درصد رسید که در مقایسه با همین اطلاع در فصل قبل(1/ 16درصد)، 7/ 23 واحد درصد افزایش داشته است. به‌عبارتی، میانگین قیمت دریافتی توسط تولیدکنندگان محصولات مرغداری‌های صنعتی به ازای تولید قلم‌های خود در داخل کشور، در فصل تابستان ١٣٩٩ نسبت به فصل تابستان ١٣٩٨ معادل 8/ 39درصد افزایش دارد. در بین قلم‌های مرغداری‌های صنعتی، کمترین تورم نقطه به نقطه مربوط به قلم «جوجه یک روزه» (7/ 6درصد) و بیشترین آن مربوط به قلم «تخم‌مرغ خوراکی» (5/ 121‌ درصد) است. تغییرات میانگین شاخص قیمت تولیدکننده محصولات مرغداری‌های صنعتی در داخل کشور در چهار فصل منتهی به فصل تابستان ١٣٩٩ نسبت به مدت مشابه در سال قبل به 2/ 15 درصد رسید که نسبت به همین اطلاع در فصل قبل (9/ 12)، 3/ 2 واحد درصد افزایش نشان می‌دهد. در فصل مورد بررسی، در میان قلم‌های مرغداری‌های صنعتی در کشور، کم‌ترین تورم سالانه مربوط به قلم «جوجه یک روزه» (منفی2/ 0‌ درصد) و بیشترین آن مربوط به قلم «کود» (2/ 55 درصد) است.
بررسی شاخص قیمت تولیدکننده محصولات مرغداری‌‌های صنعتی کشور در تابستان ١٣٩٩ نشان می‌دهد شاخص اکثر استان‌های کشور نسبت به فصل قبل با افزایش روبه‌رو بوده است. بیشترین میزان افزایش مربوط به استان بوشهر با 32/ 76 درصد و بیشترین میزان کاهش مربوط به استان گیلان با 99/ 1 درصد کاهش است. مقایسه شاخص کل استان‌ها در فصل جاری نسبت به فصل مشابه سال قبل نشان می‌دهد که اکثر استان‌ها با افزایش روبه‌رو بوده‌اند؛ به‌طوری‌که بیشترین میزان افزایش مربوط به استان چهار‌محال و بختیاری با 94/ 184 درصد و بیشترین میزان کاهش آن مربوط به استان گیلان با 59/ 8 درصد کاهش است.